11

NARZĄDY DODATKOWE OKA Powieki - [ są to tzw. ruchome części miękkie twarzy pokrywające od przodu gałkę oczną. Stanowią - zarówno powieka górna, jak i dolna - część aparatu ochronnego oka. Powierzchnia zewnętrzna, skórna powieki przechodzi na wolnym jej brzegu w powierzchnię wewnętrzną spojówkę. Skóra powieki jest cienka, zawiera gruczoły łojowe i potowe. Za tkanką podskórną znajdują się mięśnie powiek - ścięgno mięśnia dźwigacza powieki górnej oraz część mięśnia okrężnego oka. Natomiast za warstwą mięśniową jest tarczka powiekowa, nadająca powiece określoną sztywność. Brzegi powiek zawierają rzęsy. Spojówka (worek spojówkowy) jest cienką, delikatną błoną śluzową, która wyściela tylną powierzchnię obu powiek. Przechodzi ona następnie na gałkę oczną aż do rogówki, tworząc przy przejściu fałdy, zwane załamkami górnym i dolnym. Spojówka jest ściśle zrośnięta z podłożem tylko w jej części tarczkowej, w załamkach posiada fałdy, a na powierzchni gałkowej jest lekko przesuwalna. Daje to możliwość swobodnych ruchów gałki ocznej. Słabe unerwienie czuciowe spojówki pozwala na jej dotykanie i usuwanie niektórych ciał obcych z jej powierzchni bez stosowania kropli znieczulających (w przeciwieństwie do silnie unerwionej rogówki). Gruczoł łzowy - znajduje się w górno - bocznej części oczodołu. Wydziela nieprzerwanie płynną wydzielinę - łzy mające za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją. Każde oko ma jeden duży gruczoł łzowy oraz kilka mniejszych gruczołów, położonych wzdłuż tarczki powiekowej. Gruczoły łzowe wydzielają płyn łzowy, który powoduje zraszanie przednich warstw oka: rogówki i spojówki gałkowej. Płyn łzowy składa się z 99 z wody oraz niewielkich ilości chlorku sodu (NaCl), oraz substancja chemiczna zwana lizozymem, która ma właściwości bakteriobójcze.

12

DZIAŁANIE OKA Światło wpadające do oka biegnie przez rogówkę, komorę przednią oka, soczewkę i ciało szkliste, by zakończyć swą podróż na siatkówce wywołując wrażenie wzrokowe przekazywane do mózgu za pośrednictwem nerwów łączących się w nerw wzrokowy. Rogówka, wraz z cieczą wodnistą, soczewką i ciałem szklistym, stanowią układ skupiający promienie świetlne tak, by na siatkówce pojawiał się ostry obraz obserwowanego przedmiotu i dawał jak najostrzejsze wrażenie wzrokowe. Dlatego też soczewka ma możliwość zmiany swojego kształtu, a co za tym idzie mocy optycznej. Pozwala to na ogniskowanie na siatkówce przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach od oka. Zdolność tę nazywamy akomodacją. Ostre widzenie uzyskiwane jest wtedy, gdy ognisko obrazowe pokrywa się z siatkówką. W przypadku, gdy oko nie jest w stanie zogniskować światła dokładnie na siatkówce mówimy o wadach wzroku. Moc optyczna oka nieakomodującego wynosi około 60 dioptrii, przy czym około 23 tej mocy przypada na rogówkę. Do soczewki ocznej przylega tęczówka spełniająca rolę przysłony aperturowej kurczącej się pod wpływem bodźców świetlnych co powoduje zmianę średnicy źrenicy wejściowej oka. Tęczówka ma zdolność do zmiany apertury wejściowej oka w zakresie od 8 mm w ciemności do 2 mm przy intensywnym oświetleniu. Układ optyczny z pewnym przybliżeniem uważać można za centryczny. Środki krzywizn rogówki i soczewki leżą na prostej zwanej osią optyczną oka. Występuje jednak rozbieżność osi optycznej i osi widzenia, która jest wynikiem przesunięcia dołka środkowego poza oś optyczną oka. W efekcie występuje obrót osi widzenia względem osi optycznej średnio o około 5 stopni. Siatkówka jako odbiornik promieniowania elektromagnetycznego zbudowana jest z dwóch rodzajów komórek światłoczułych: czopków i pręcików połączonych za pomocą nerwów z mózgiem. Czopki o względnie niskiej czułości przeznaczone są do obserwacji przy świetle dziennym. Ich maksymalne zagęszczenie występuje w dołku środkowym. Jeśli zatem obraz obserwowanego przedmiotu znajdzie się dokładnie w tym obszarze uzyskujemy wtedy najlepsza zdolność rozdzielczą. Wraz ze spadkiem natężenia światła wpadającego do oka rośnie średnica źrenicy. W momencie, gdy czułość czopków jest niewystarczająca do prowadzenia obserwacji, mimo dużych wymiarów źrenicy, funkcję receptorów przejmują pręciki. Pręciki znajdują się poza dołkiem środkowym, a największe ich zagęszczenie znajduje się w odległości kątowej 15 stopni od jego środka (dlatego widzenie nocne nazywamy widzeniem peryferyjnym). Przy dużym natężeniu światła pręciki chronione są przed nadmiarem światła przy użyciu specjalnego barwnika. Jego działanie możemy zaobserwować przechodząc z ciemnego pomieszczenia do jasnego lub odwrotnie (efekt olśnienia). Proces przystosowania wzroku do warunków oświetlenia nazywamy adaptacją. W miejscu gdzie połączenia nerwowe elementów światłoczułych z mózgiem tworzą wspólny nerw wzrokowy powstaje plamka ślepa pozbawiona zupełnie czopków i pręcików. Jeśli obraz przedmiotu obserwowanego znajdzie się w tym miejscu wrażenie wzrokowe nie zostanie odebrane i obserwator nie zauważy tego przedmiotu. Wrażenie barwy Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje receptorów. Odwzorowują one odpowiednio światło czerwone, zielone i niebieskie. Sygnały odbierane przez mózg od tych receptorów bezpośrednio wpływają na to jaki kolor widzimy. Wymieszanie światła czerwonego, zielonego i niebieskiego w takich samych proporcjach daje nam światło białe. Czerwone i zielone światło oddaje wrażenie koloru żółtego, czerwone i niebieskie magenty, niebieskie i zielone cyjanu. Czerwień, zieleń i niebieski nazywamy barwami podstawowymi. Kolejne trzy to barwy drugorzędne. Zmieszanie barw podstawowych i drugorzędnych w idealnie równych proporcjach daje nam światło białe, zmieszanie zielonego i odpowiedniej ilości magenty da nam również światło białe.

13

SŁUCH Ucho służy do odbierania wrażeń słuchowych, jak również odpowiada za utrzymanie równowagi. Ucho ludzkie odbiera dźwięki z zakresu częstotliwości: od 16 Hz do 20 kHz (drgań na sekundę), o natężeniu od 0 do 120 dB. Ucho zewnętrzne i środkowe odpowiedzialne są za przewodzenie dźwięku natomiast ucho wewnętrzne odbiera dźwięki. Dalej dźwięk biegnie przez nerw słuchowy oraz drogę słuchową, aż do ośrodka słuchu który znajduje się w korze mózgowej w płacie skroniowym.

14

UCHO ZEWNĘTRZNE MAŁŻOWINA USZNA część ucha zewnętrznego odpowiedzialna za pobieranie bodźców akustycznych ze środowiska zewnętrznego. Pobrane dźwięki przekazuje dalej do przewodu słuchowego zewnętrznego. Małżowina jest owalną, powyginaną chrząstką, pokrytą skóra. Pomiędzy chrząstka a skórą znajdują się szczątkowe mięsnie poprzecznie prążkowane , jak np: mięsień skrawka i mięsień przeciwskrawka. Jedynie dolna część małżowiny usznej nie jest wzmocniona zrębem chrzęstnym i nosi miano płatka małżowiny usznej. Brzeg wolny małżowiny usznej odgięty ku stronie bocznej nosi miano rąbka. Więzadła uszne umocowują chrząstkę małżowiny do kości skroniowej. PRZEWÓD SŁUCHOWY ZEWNĘTRZNY jest to część ucha zewnętrznego odpowiedzialna za przekazywanie dźwięków pobranych z otoczenia przez małżowinę uszną. Jest wygięty w kształcie litery S . Wygięcia przewodu przebiegają w płaszczyźnie poziomej i czołowej. Długość przewodu słuchowego zewnętrznego wynosi około 2,5 cm, średnica około 0,5 cm . Rozpoczyna się otworem słuchowym zewnętrznym a kończy błoną bębenkową. Składa się z części chrzęstnej bocznej zawierającej włosy oraz gruczoły woszczynowe i części kostnej przyśrodkowej pozbawionej włosów, która kończy się pierścieniem włóknistym błony bębenkowej.

15

UCHO ŚRODKOWE Ucho środkowe składa się z jamy bębenkowej, błony bębenkowej, kosteczek słuchowych, trąbki słuchowej, jamy i komórek sutkowych. Błona składa się z 3 warstw: zewnętrznej którą stanowi skóra, środkowej czyli blaszki właściwej błony oraz wewnętrznej pokrytej błoną śluzową jamy bębenkowej. Znajduje się w kości skroniowej i ma kolor perłowoszary. Od strony wewnętrznej przyczepia się do niej młoteczek. Jama bębenkowa to niewielka przestrzeń wypełniona powietrzem. Wyściełana jest błoną śluzową i ma 6 ścian: górną zwaną stropem jamy, dolną czyli dno, przyśrodkową inaczej ściana błędnikowa na której znajdują się dwa okienka przedsionka i ślimaka, boczna utworzona przez błonę bębenkową, przednia szyjno-tętnicza oraz tylna zwana sutkową. Kosteczki słuchowe znajdują się w górnej części jamy bębenkowej.

Kategorie

Przedsiębiorczość