16

BERLIN Stolica Niemiec położona na wschodzie kraju, nad Szprewą i Hawelą, miasto wydzielone o statusie landu (3388 tys. mieszk., 2003 r.); wielki ośrodek przemysłu, kultury, międzynarodowe centrum finansowe, ważny ośrodek teatru i filmu (prestiżowy Międzynarodowy Festiwal Filmowy) miasto, któremu kolorytu dodają liczne, funkcjonujące tu subkultury. Początki miasta datowane są na XII w., gdy na miejscu dawnego słowiańskiego grodu wybudowano pierwszą osadę. W 1470 r. Berlin stał się rezydencją brandenburskich książąt z dynastii Hohenzollernów. Po koronacji Fryderyka I na króla (1701 r.) miasto stało się stolicą Królestwa Prus, co przyczyniło się do jego szybkiego rozwoju. Wiek XIX przyniósł gwałtowne uprzemysłowienie, utworzenie wielu instytucji kulturalnych, naukowych i dynamiczną rozbudowę metropolii. W 1871 r., po zjednoczeniu Niemiec z inicjatywy Prus, Berlin stał się stolicą cesarstwa. Po I wojnie światowej przyłączając do miasta dziesiątki okolicznych miejscowości powołano do życia nowy twór administracyjny, zwany Wielkim Berlinem. Po dojściu Hitlera do władzy (1933 r.) planowano przemianować nazwę miasta na Germanię, która miała stać się - w założeniach nazistów - stolicą całego świata. Pod koniec II wojny światowej miały miejsce liczne bombardowania alianckie i zaciekłe walki o miasto. Kapitulacja III Rzeszy rozpoczęła okres podziału miasta na 4 strefy. W 1948 r. Rosjanie podjęli próbę podporządkowania sobie całego miasta, w wyniku czego większa, zachodnia część miasta (amerykańska, brytyjska i francuska strefa okupacyjna) stała się (w 1949 r.) samodzielnym krajem związkowym Niemiec Zachodnich, pod nazwą Berlin Zachodni. W tym czasie wschodnia część miasta stała się stolicą Niemieckiej Republiki Demokratycznej powstałej na obszarze podległym ZSRR. W 1953 r. w Berlinie Wschodnim miały miejsce krwawo stłumione protesty o podłożu politycznym i ekonomicznym. Podział miasta przypieczętowało zbudowanie latem 1961 r. 160-kilometrowego muru, który miał podzielić miasto na kolejne 30 lat. Po Jesieni Ludów w Europy środkowej stało się możliwe zburzenie Muru i zjednoczenie miasta, co nastąpiło 9 listopada 1989 r. W 1990 r. Berlin stał się na powrót stolicą zjednoczonych Niemiec. Berlin nie może równać się pod względem klasy zabytków i urody swych dzielnic z wieloma innymi miastami Niemiec, jednak bogata oferta muzeów, galerii i niezwykle zróżnicowane życie nocne czyni z niego miejsce godne poznania. Symbolem miasta jest położona w centrum klasycystyczna Brama Brandenburska (II połowa XVIII w.), wzorowana na ateńskich Propylejach. Nieopodal znajduje się budynek Reichstagu - dawnej siedziby władz cesarstwa i Republiki Weimarskiej. Na zachód od obu budowli rozciąga się Tiergarten, niegdyś teren polowań monarchów, obecnie park krajobrazowy, w centrum którego stoi Kolumna Zwycięstwa (Sigessäule) upamiętniająca zwycięstwo w wojnie Prus z Francją w 1870 r. W centrum dawnego Berlina Zachodniego znajduje się XIX-wieczny kościół Kaiser-WilhelmGedächtniskirche - pamiątka wydarzeń z 1945 r. (zburzona wieża). Największą zabytkową budowlą zachodniej części miasta jest Schloß Charlottenburg - imponujący pałac barokowy w otoczeniu rozległego parku, wzniesiony w I połowy XVIII w. przez Fryderyka I dla jego żony Zofii Szarlotty. Dzielnica Kreuzberg jest zamieszkana przede wszystkim przez przedstawicieli alternatywnych subkultur i mniejszości narodowych. We wschodniej części miasta na uwagę zasługuje aleja Unter den Linden (Pod Lipami) z ocalałymi resztkami XVIII-wiecznej zabudowy. Nieopodal alei znajdują się dwie bliźniacze katedry z XVIII w. Deutscher Dom i Französicher Dom oraz również XVIII-wieczna Sankt-Hedwig-Katedrale, poświęcona patronce Berlina św. Jadwidze Śląskiej. Na Wyspie Muzeów (Museumsinsel) stoi potężna XIX-wieczna katedra berlińska (Berliner Dom), ozdobiona licznymi kopułami. Dalej w kierunku wschodnim stoi niewzruszenie wizytówka komunistycznego Berlina - betonowa zabudowa Alexanderplatz oraz 368-metrowa Wieża Telewizyjna (Fernsehturm) z 1969 r. W najstarszej części miasta, zwanej Nikolaiviertel znajdują się gotyckie kościoły św. Mikołaja (Nikolaikirche) z XIII w. i XV-wieczny Marienkirche.

17

Akwizgran (Aachen): Miasto w Północnej Nadrenii-Westfalii (257 tys. mieszk., 2003 r.), w pobliżu granicy z Belgią i Holandią, ośrodek handlowy, kulturalny i turystyczny. Pierwszą osadę na terenie miasta założyli Celtowie, kolejną Rzymianie (Aque Granni). W Akwizgranie przyszedł na świat w 742 r. najpotężniejszy władca Franków - Karol Wielki, który uczynił z miasta swą główną siedzibę. Blask majestatu monarszego otaczał Akwizgran przez kolejne stulecia - od 936 r. do 1531 r. w tutejszej katedrze koronowanych było 32 cesarzy i królów niemieckich. Prawa miejskie Akwizgran uzyskał w II połowie XII w. Podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej Akwizgran przyłączony został (w 1801 r.) do Francji, zaś po klęsce Napoleona w 1815 r. znalazł się w granicach Prus. XIX w. przyniósł miastu znaczne uprzemysłowienie. Chlubą Akwizgranu jest wzniesiona przez Karola Wielkiego u schyłku VIII w. katedra z ośmioboczną kaplicą pałacową. Świątynia, wyposażona przez Karola w liczne relikwie z Ziemi Świętej jest miejscem spoczynku jej fundatora (zm. w 814 r.). Katedra usytuowana jest w środku urokliwego Starego Miasta. Centralnym punktem rozległego rynku (Marktplatz) jest XIV-wieczny ratusz (przebudowany w XIX w.) wzniesiony na ruinach pałacu Karola. W mieście zachowały się także pozostałości średniowiecznych fortyfikacji. Najcenniejsze muzea miasta to: Neue Galerie-Sammlung Ludwig prezentujące wybitną kolekcję sztuki współczesnej oraz muzeum prasowe - Aachens Zeitungsmuseum.

18

Augsburg Miasto położone w Bawarii (259 tys. mieszk., 2003 r.) na południu Niemiec; liczący się ośrodek przemysłowy (np. zakłady lotnicze Messerschmitt), miasto kongresów i wyższych uczelni. Założone zostało przez Rzymian (jako obóz wojenny) w 15 r. p.n.e., niebawem zostało wyniesione do rangi stolicy rzymskiej prowincji Raetia et Vindelicia. W V w., już jako miasto frankońskie, Augsburg stał się siedzibą biskupstwa. Od 1316 r. Augsburg był wolnym miastem cesarskim. W XV w. miasto wyrosło na finansową i handlową stolicę Niemiec. W 1530 r. ogłoszono tu tzw. Augsburskie Wyznanie Wiary - jeden z ważniejszych dokumentów luteranizmu. W 1806 r. Augsburg włączony został do Bawarii. W XIX i XX w. miała miejsce szybka industrializacja miasta. Najstarszym zabytkiem Augsburga jest pochodząca z XI w. romańsko-gotycka katedra (Dom). Kościół Sankt Ulrich und Afra z XII w. (przebudowany w XIV-XV w.) poświęcony jest lokalnym świętym, których groby znajdują się we wnętrzu świątyni. Wzniesiony w latach 1615-1620 imponujący ratusz (Rathaus) ze Złotą Salą (Goldene Saal) jest pomnikiem zamożności augsburskiego patrycjatu. Interesującym zabytkiem jest tzw. Fugierówka (Fuggerei) - XVI-wieczne osiedle komunalne dla biedoty miejskiej, otoczone murem i posiadające własny kościół. Osiedle do dziś zamieszkane jest przez najuboższych mieszkańców miasta, którzy za wynajem skromnych domków wnoszą symboliczne opłaty. Kaplica Fuggerów (wpływowego rodu bankierskiego, który doszedł do godności książąt Rzeszy) wzniesiona w latach 1509-1518 jest pierwszym przykładem architektury renesansowej w Niemczech, dom Fuggerów zbudowany został w latach 1512-1515. W mieście odbywa się znany festiwal mozartowski.

19

Brema (Bremen) Miasto nad Wezerą na północy Niemiec (545 tys. mieszk., 2003 r.), stolica niewielkiego kraju związkowego, obejmującego, poza Bremą, port nad Morzem Północnym Bremenhaven; duży ośrodek przemysłowy, naukowy (uniwersytet od 1971 r.), jeden z największych w Niemczech portów morskich. Miasto powstało w czasach monarchii Franków, w 787 r. Karol Wielki założył tu biskupstwo (od 845 r. arcybiskupstwo), które miało znaczny udział w chrystianizacji północnych Niemiec. Po uzyskaniu przez miasto prawa targowego pod koniec X w., przez kilka stuleci trwał okres rozwoju, wzmocniony przez udział miasta w Związku Hanzeatyckim (od XIV w.). W 1646 r. Brema uwolniła się spod władzy arcybiskupów i uzyskała status wolnego miasta cesarskiego. W 1815 r. miasto weszło w skład Związku Niemieckiego, w 1871 r. - Rzeszy. W XIX w. Brema rozwijała się głównie dzięki komunikacji morskiej. W 1919 r. krótko funkcjonowała tzw. Bremeńska Republika Rad. Stare Miasto skupia się wokół stojącego w rynku (Markt) imponującego ratusza (Rathaus). Fasada XV-wiecznego ratusza przebudowana została w stylu renesansu niderlandzkiego. Przed ratuszem stoi liczący 600 lat gotycki pomnik Rolanda, bohatera Pieśni o Rolandzie. Drugą dominantę rynku stanowi katedra św. Piotra (Sankt Petri Dom), romańska budowla z XII-XIII w. o dwu strzelistych wieżach. Także na rynku wznosi się Schütting (dosłownie: zsypywać pieniądze), potężny dom cechowy, pochodzący z XVI w. Obok niego znajduje się Böttcherstraße, uliczka z lat 20. ubiegłego stulecia, jednorodne dzieło zbudowane w stylu modernistyczno-funkcjonalnym, dziś pełne sklepików z wyrobami bremeńskich rzemieślników. Liczne kamienice bogatych kupców bremeńskich w historycznym centrum miasta pochodzą z XVI-XVII w.

20

Brunszwik (Braunschweig) Miasto w środkowo-północnej części Niemiec (Dolna Saksonia), leżące nad rzeką Oker (245 tys. mieszk., 2003 r.); ważny ośrodek turystyczny, naukowy (założone w 1745 r. Collegium Carolinum jest najstarszą uczelnią techniczną Niemiec), kulturalny i przemysłowy. Miasto zostało założone w IX w., w XII w. książę saksoński Henryk Lew wzniósł w Brunszwiku (dotąd niewielkiej osadzie handlowej) swoją rezydencję. W XIII w. Brunszwik stał się stolicą niezależnego księstwa i przystąpił do Hanzy. W 1807 r. Napoleon włączył Brunszwik do Westfalii, lecz po 1815 r. niezależność księstwa została przywrócona. W mieście zachował się szereg zabytków z XII-XVI w. Katedra (Dom Sankt Blasius) z 1194 r. jest wybitnym przykładem architektury romańskiej (cenne wyposażenie i malowidła). Romańskie opactwo Cystersów pochodzi z XII-XIII w. XIII-wieczne świątynie św. Marcina (Martinkirche) i św. Katarzyny są przykładami sakralnej architektury lokalnej (masywne wieże, połączone tzw. przeponą o znacznej wysokości). Gotyk reprezentują także sukiennice (Gewandhaus) z renesansową fasadą i ratusz (Rathaus). Dawny pałac Henryka Lwa - Dankwarderode został w XIX w. poddany przebudowie w stylu neoromańskim.

Kategorie

Technika