Ochrona praw konsumenta

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Adrian Sosnowski kl. 3c Ochrona praw konsumenta Prawa konsumenta to dziedzina, w której zachodziły w Polsce w ostatnich latach istotne zmiany, związane ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Do ochrony praw i interesów konsumentów powołany jest przede wszystkim Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Ciągle konsumenci za mało wiedzą o swoich prawach, są niedoinformowani a przez to nieprzygotowani do walki z bezwzględnymi regułami współczesnego rynku.

Slide 2

Konsument ma prawo wyboru. To jego decyzje wpływają na kształtowanie się rynku, który będzie odpowiednio reagował na zmiany upodobań klientów, dążąc do pozyskania jak największej liczby osób korzystających z dobra lub usługi. Prawa konsumentów: Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa Prawo do informacji Prawo do ochrony interesu ekonomicznego konsumenta Prawo do odszkodowania i ułatwień w ich dochodzeniu Prawo do reprezentacji swoich interesów

Slide 3

Dla ochrony praw konsumentów powołane zostały następujące instytucje: Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji Rzecznik Praw Konsumenta Inspekcja Sanitarna Inspekcja Handlowa Inspekcja Weterynaryjna Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Konsumentów Federacja Konsumentów Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

Slide 4

Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów jest jednym z podstawowych praw konsumentów w Polsce. Art. 76 Konstytucji RP stanowi, iż władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. W przypadku ochronny konsumentów mamy do czynienia nie tyle z jedną ustawą co z rozproszonym systemem aktów rangi ustawowej, które łącznie określają zakres ochrony konstytucyjnej. Kto wytwarza lub sprzedaje produkt niebezpieczny, ten odpowiada za ciężki uszczerbek na zdrowiu, inne naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę konsumenta Naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Slide 5

Prawo do informacji a)   Ochrona konsumenta przed informacją naruszającą jego prywatność Informacja handlowa (w postaci druków ulotnych, folderów i innych materiałów reklamowych) może naruszać prawo do prywatności. Osoba fizyczna, występująca w tym wypadku jako konsument, ma prawo do ochrony przed narzucaniem jej roli biernego uczestnika rynku. Aby działanie przedsiębiorcy, który kieruje do konsumenta informacje reklamowe było bezprawne, wystarczy wyraźny sprzeciw, skierowany do przedsiębiorcy w taki sposób, aby mógł się z nim zapoznać. Na przykład, jeżeli konsument jest zarzucany niechcianymi materiałami reklamowymi (bez podania indywidualnego adresu) - wystarczy informacja wywieszona na drzwiach, na skrzynce pocztowej lub zastrzeżenie zgłoszone na poczcie. W przypadku, gdy chodzi o korespondencję zaadresowaną imiennie, konieczne jest zawiadomienie nadawcy tej korespondencji. W tego typu przypadkach można także zwrócić się do Stowarzyszenia Sprzedawców Bezpośrednich o umieszczenie naszych danych na tzw. liście Robinsona. Stowarzyszenie prowadzi listę Robinsona od 1996r. Zgłoszenie do Stowarzyszenie spowoduje skreślenie naszego adresu z baz danych, którymi ono dysponuje. Po dokonaniu zastrzeżenia o ich niepożądanym charakterze, powoduje, że będzie to działanie bezprawne. Art. 24 KC przewiduje przy naruszeniu każdego dobra osobistego (a więc także i naruszenia prywatności w wyniku niedozwolonych praktyk handlowych) przyznanie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a także zapłatę nawiązki na wskazany cel społeczny. W wypadku naruszenia prywatności, gdzie z reguły nie dochodzi do wyrządzenia szkody majątkowej, ten rodzaj sankcji może być bardzo przydatny. Niezależnie od powództwa wytoczonego przez samego konsumenta możliwe jest także, jak to już wyżej wskazano, wytoczenie powództwa przez organizację konsumencką na podstawie art. 61 3 Kpc. b) Ochrona konsumenta przed uciążliwą reklamą Ochronie konsumenta służą nie tylko przepisy Kodeksu cywilnego, ale także przepisy o nieuczciwej konkurencji, a dokładniej przepisy o niedozwolonej reklamie, zwłaszcza w postaci reklamy uciążliwej. Ogólnie rzecz biorąc, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazana jest (jako stanowiąca czyn nieuczciwej konkurencji) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka. W szczególności czynem nieuczciwej konkurencji jest reklama stanowiąca istotną ingerencję w sferę prywatności, zwłaszcza przez nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie towarów nie zamówionych, nadużywanie technicznych środków przekazu.

Slide 6

Uciążliwa reklama stanowiąca czyn nieuczciwej konkurencji pociąga za sobą sankcje określone w art. 18 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Problem polega na tym, że prawo wystąpienia z pozwem przysługuje nie konsumentowi, który narażony jest na nieuczciwą reklamę, ale przedsiębiorcy, którego interes jest zagrożony lub naruszony. Przedsiębiorca ten może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań, 2) usunięcia ich skutków, 3) złożenia odpowiedniego oświadczenia, 4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych, 6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub dziedzictwa narodowego - w przypadku gdy czyn nieuczciwej reklamy był zawiniony. c) Zakaz informacji wprowadzającej w błąd Emitowanie i rozpowszechnianie informacji mogących wprowadzić w błąd jest naganne, ponieważ zaciemnia orientację na rynku, powodując, że konsumenci podejmują fałszywe, nie chciane decyzje o uczestnictwie w transakcjach. Wprowadzanie w błąd, jako uniemożliwiające lub ograniczające swobodę oceny, powzięcia i wyrażenia decyzji przez konsumenta, jest naruszeniem jego prawa do informacji. Prawo polskie zawiera bardzo wiele bezwzględnych i względnych zakazów reklamy. Poniżej omówione są tylko te, które zostały zakazane jako godzące w swobodę oceny i wyboru konsumenta. W prawie polskim obowiązuje ogólny zakaz reklamy wprowadzającej w błąd. Oznacza to zakaz reklamy, która przez wprowadzenie w błąd może wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi: - reklama nierzeczowa - reklama ukryta (kamuflująca perswazję i działająca na podświadomość) Przedsiębiorca naruszający wyżej wymienione zakazy reklamy, która może naruszać interesy konsumenta naraża się na konsekwencje w postaci odpowiedzialności cywilnoprawnej oraz odpowiedzialności karnej. Odpowiednie sankcje zawarte są w rozdziałach trzecim i czwartym ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Uruchomienie tych sankcji nie zależy jednak od indywidualnego konsumenta. Zgodnie z ustawą istnieje w tym przypadku możliwość żądania: 1) zaniechania naruszeń, 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań, 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści, 4) odszkodowania, 5) zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Pozew z ww żądaniami może być złożony jednak nie przez samego konsumenta, ale w przypadku punktów 1-3 przez organizację konsumencką, powiatowego rzecznika konsumentów oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Slide 7

Informacje, do których konsument ma prawo W zakresie stosunków między przedsiębiorcami a konsumentami rzadko która powinność ciążąca na stronach przyszłej umowy jest tak powszechnie łamana jak właśnie Obowiązek rzetelnego Informowania konsumenta przez jego partnera. Deficyt informacji występujących po stronie konsumenta jest przejawem nierównej pozycji obu stron. Cechą charakterystyczną typowego stosunku konsumenckiego jest relacja: profesjonalista - laik i wynikający z niej brak równowagi. W tej relacji profesjonalista ma z założenia pozycję dominującą. Usunięciu tej nierównowagi służy obowiązek dostarczania konsumentowi odpowiednich informacji.

Slide 8

Informacje na temat żywności W zakresie prawa polskiego oznaczenie żywności jest regulowane w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 lipca 1994r. (Dz.U. z 1994r. Nr 86, poz. 402). Zgodnie z tym rozporządzeniem obowiązek właściwego oznaczania (etykietowania) ciąży na producencie a także na sprzedawcy. Opakowanie musi zawierać następujące informacje: naturze, przeznaczeniu i innych właściwościach produktu; trwałości produktu; składzie wewnętrznym zawartości; pochodzeniu; metodzie wytworzenia; o warunkach, sposobach przechowywania lub wykorzystania - w niezbędnym zakresie. Rozporządzenie to zawiera cały szereg szczegółowych wymagań dotyczących oznaczeń. Z rozporządzenia tego wynika także, że informacja o specjalnym sposobie produkcji (wyprodukowano metodami ekologicznymi) jest dozwolona pod warunkiem posiadania atestu.

Slide 9

Produkty GMO Ustawa wprowadziła obowiązek znakowania produktów GMO, z wyjątkiem, gdy ich zawartość w produkcie nie przekracza 1 masy. Oznakowanie produktu GMO, które powinno znajdować się na etykiecie, zawierać musi następujące informacje: nazwę produktu GMO i nazwy zawartych w nim GMO, imię i nazwisko lub nazwę producenta lub importera oraz adres, przewidywany obszar stosowania produktu GMO: przemysł, rolnictwo, leśnictwo, powszechne użytkowanie przez konsumentów lub inne specjalistyczne zastosowanie, zastosowanie produktu GMO i dokładne warunki użytkowania wraz z informacją, w uzasadnionych przypadkach, o rodzaju środowiska, dla którego produkt jest odpowiedni, szczególne wymagania dotyczące magazynowania i transportu, jeżeli zostały określone w zezwoleniu, informacje o różnicy wartości użytkowej między produktem GMO a jego tradycyjnym odpowiednikiem środki, jakie powinny być podjęte w przypadku niezamierzonego uwolnienia GMO, niezgodnego z wymaganiami dotyczącymi wprowadzenia produktu GMO do obrotu, jeżeli zostały określone w zezwoleniu, numer zezwolenia. W przypadku gdy cały produkt jest genetycznie zmodyfikowany, oznakowanie powinno być uzupełnione informacją: produkt genetycznie zmodyfikowany. Jeśli tylko niektóre składniki są genetycznie zmodyfikowane, obok nazwy składnika należy umieścić napis genetycznie zmodyfikowany. Napis i informacja powinny być czytelne i zapisane czcionką tej samej wielkości co nazwa składnika lub produktu. Brak odpowiedniego oznaczenia produktu GMO stanowi wykroczenie i jest zagrożone karą grzywny (art. 65 ww. ustawy).

Slide 10

Leki i wyroby farmaceutyczne W polskim prawie sprawy informacji o lekach reguluje zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 21 lutego 1994r. w sprawie zasad i form prowadzenia reklamy i przekazywania informacji o środkach farmaceutycznych i materiałach medycznych (M.P. z 1994r. Nr 17, poz. 131). Zarządzenie to reguluje obowiązkową zawartość informacji w treści reklamy środka farmaceutycznego, szczegółowe zakazy i ograniczenia mające zapobiegać wprowadzaniu w błąd nabywcy co do właściwości leku, komercjalizacji pod postacią środka spożywczego lub kosmetycznego, konieczność zapewnienia zrozumiałości treści przekazu. Informacja o środkach farmaceutycznych musi być rzetelna, obiektywna, aktualna i na tyle obszerna, aby umożliwić jej adresatowi wyrobienie sobie własnej opinii. Musi ona zawierać dane zgodne z dokumentacją decydującą o wpisie do Rejestru Środków Farmaceutycznych, nie może pomijać aktualnych danych dotyczących przeciwwskazań.

Slide 11

Kosmetyki Obowiązki informacyjne związane z wyrobami kosmetycznymi przewiduje ustawa z 30 marca 2001r. (Dz.U. Nr 42, poz. 473). Ustawa ta przewiduje bardzo szczegółowe wymagania dotyczące danych objętych informacją o kosmetyku i sposobu prezentacji tej informacji. Uchybienie powinnościom w tym zakresie jest wykroczeniem. Ponadto ustawa wprowadza krajowy system informowania o kosmetykach wprowadzanych do obrotu, służący monitorowaniu m.in. bezpieczeństwa kosmetyku.

Slide 12

Substancje i preparaty chemiczne Obowiązek informowania o substancjach i preparatach chemicznych nakłada ustawa z dnia 11 stycznia 2001r.(Dz.U. z 2001r., Nr 11, poz. 84). Szczegółowe obowiązki dotyczące informacji o substancjach i preparatach niebezpiecznych zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie oznakowania opakowań substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. z 2002r. Nr 140, poz. 1173). Rozporządzenie to w bardzo szczegółowy sposób określa jakie nformacje muszą się znaleźć na tych opakowaniach i w jaki sposób mają być zaprezentowane, aby konsument mógł łatwo się z nimi zapoznać.

Slide 13

Informacje o towarze i ostrzeżenia W odniesieniu do wielu rodzajów produktów, np. lekarstw, wyrobów tytoniowych, kosmetyków, substancji trujących ogólny obowiązek ostrzeżeń przewiduje ustawa z dnia 3 kwietnia 1993r. o badaniach i certyfikacji. Ustawa ta zawiera ogólny obowiązek certyfikacji wyrobów krajowych i importowanych oraz usług, które mogą stwarzać zagrożenie. Dowodem poddania się certyfikacji jest posiadanie stosownego oznaczenia - znaku bezpieczeństwa. Sankcje nie poddania produktu temu obowiązkowi mają charakter ekonomiczny, karny lub administracyjny, z możliwością wycofania produktu z obrotu włącznie. Naruszenie obowiązku oznaczania wyrobów stosownymi znakami czy zaniechanie powinności ich uzyskania może się też wiązać z sankcjami cywilnymi. Z punktu widzenia indywidualnego konsumenta zaniedbanie przez sprzedawcę (producenta, importera) obowiązku odpowiedniego oznaczenia oznacza możliwość pozwania go o odszkodowanie w przypadku, gdyby odniósł on szkodę spowodowaną przez dany produkt. i odpowiedzialności kontraktowej.

Slide 14

Prawo do ochrony interesu ekonomicznego konsumenta Określenie ekonomiczne prawa konsumenta nie jest precyzyjne. Sankcje, z którymi wiąże się naruszenie innych prawa konsumenta: do ochrony życia, zdrowia, bezpieczeństwa osobistego, prawo do informacji, mają przecież również ekonomiczny charakter. Z tego powodu w prawie wspólnotowym wskazuje się raczej na ochronę ekonomicznego interesu konsumenta. W praktyce w tym zakresie wyróżnia się trzy grupy regulacji (przepisów), dotyczące zagadnień: ochrony przy zawieraniu umowy; ochrony przed krzywdzącą treścią umowy; ochrony przed niewłaściwą jakością świadczenia (rękojmia, gwarancja). Zagadnienia te nie mają bezpośredniego związku z problemami ochrony środowiska. Prawo do odszkodowania i ułatwień w ich dochodzeniu (wzmianka) W prawie wspólnotowym wyodrębnia się prawo do odszkodowania jako specyficzną , oddzielną kategorię praw podstawowych konsumenta. W tym opracowaniu odpowiedzialność odszkodowawcza została omówiona w rozdziałach traktujących o prawach materialnych oraz o uprawnieniach proceduralnych konsumenta.

Slide 15

Prawo do reprezentacji swoich interesów Ostatnim z praw podstawowych jest prawo do reprezentacji interesów konsumentów. Sprowadza się ono w Polsce w praktyce do szczególnej roli organizacji konsumenckich oraz do reprezentacji interesów konsumentów także przez specjalne organy, tj. powiatowego rzecznika konsumentów i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Slide 16

Reklamacje Sprzedawca ma obowiązek przyjąć i rozpatrzyć reklamację. Odpowiedzialnym wobec konsumenta jest sprzedawca, a nie producent, hurtownik, importer lub dealer. Sprzedawca nie może do nich odsyłać konsumenta, sam musi przyjąć reklamację. Reklamację można składać ustnie (telefonicznie lub osobiście) albo pisemnie. Najlepszą ze względów dowodowych jest forma pisemna. Protokół reklamacyjny należy sporządzić w dwóch egzemplarzach jeden dla sprzedawcy, drugi dla konsumenta. Sprzedawca winien rozpatrzyć reklamację niezwłocznie. Generalnie, jeśli strony nie postanowiły inaczej, ma na to nie więcej niż 14 dni kalendarzowych od dnia dostarczenia towaru lub dokonania oględzin. W razie konieczności wydania opinii, lub badania w miejscu używania towaru, reklamację należy załatwić w terminie niezbędnym do przeprowadzenia tych czynności, najpóźniej w ciągu 21 dni kalendarzowych. Szczegółowo o sposobie załatwienia reklamacji mówi rozporządzenie Rady Ministrów z 25 czerwca 2002 roku, w sprawie szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży między przedsiębiorcami a konsumentami, obowiązujące od 1 lipca 2002 roku. Drugi instrument prawny chroniący konsumenta to gwarancja jakości. Jest to pisemne zobowiązanie gwaranta do bezpłatnego usunięcia wad lub wymiany towaru na niewadliwy. Gwarantem może być zarówno producent, hurtownik, importer, dealer, jak i sprzedawca. Udzielenie gwarancji jest nieobowiązkowe. Gwarancja jakości chroni konsumenta tylko wtedy, gdy gwarant tej ochrony udzielił. Szczegółowo sposób załatwiania reklamacji oraz przysługujące uprawnienia określa karta gwarancyjna. Jeśli karta nie określa innego terminu, gwarancja trwa 1 rok. Od 1996 roku konsument ma prawo wyboru między realizacją uprawnień z rękojmi i gwarancji. Z uprawnień tych można korzystać jednocześnie, ale nie łącznie, np. jeśli konsument naprawia telewizor w ramach gwarancji, to w stosunku do tej samej wady nie będzie mógł korzystać z rękojmi, ale do każdej innej wady tak.

Slide 17

Bibliografia: www.wikipedia.pl www.uokik.gov.pl www.prawo.wagla.pl www.ec.europa.eu