Ustrój polityczny Federacji Rosyjskiej

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Ustrój polityczny Federacji Rosyjskiej Dr hab. Walenty Baluk, prof. nadzw.

Slide 2

Zasady i wartości konstytucyjne -   zasada demokratycznego państwa prawa (art.1), -   zasada federalizmu i republikańskiej formy rządów (art.. 5), -   zasada suwerenności narodu oraz prymatu praw i wolności człowieka (art.. 3, 12), -   zasada demokracji pośredniej i bezpośredniej (referenda i wybory), -   zasada suwerenności Federacji nad jej całym terytorium i prymatu ustawodawstwa federalnego, -   zasada równości wobec prawa w tym równości form własności, -   zasada państwa opiekuńczego (art.. 7), -  zasada podziału władz na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą (art. 10), -   zasada samorządności lokalnej, -  zasada pluralizmu politycznego i ideologicznego,  państwa  świeckiego (art.. 13, 14), -   zasada prymatu konstytucji nad wszystkimi aktami prawnymi, -  zasada automatycznej inkorporacji prawa międzynarodowego do wewnętrznego porządku prawnego i 

Slide 3

Ustrój federalny Rosji Najważniejsze zasady federalizmu FR:     - terytorium FR składa się z poszczególnych terytoriów podmiotów federacji;     - podmioty federacji są reprezentowane w Radzie Federacji (izbie wyższej);         -  federalizm  rosyjski  ma  podłoże  konstytucyjne,  dlatego  kompetencje  pomiędzy FR a jej podmiotami rozgraniczane są na gruncie prawa;     - asymetryczność federacji polega na tym, iż jej podmioty mają różny status  konstytucyjny. W Konstytucji FR można wyróżnić cztery główne zasady państwa federalnego:      -  integralność terytorialną i nienaruszalność terytorium FR;      -  równość wszystkich podmiotów FR;      -  zbudowanie i rozwój FR na zasadach narodowo-terytorialnej i terytorialnej;      -  suwerennością państwową dysponuje FR a nie jej podmioty.

Slide 4

Konstytucyjny status podmiotów FR Podmiotem federacji jest podmiot ograniczony prawnie, posiadający cechy państwowości  i wchodzący w skład Federacji Rosyjskiej.   Podmiot FR posiada następujące cechy:   -   nie jest suwerenny;    -     nie dysponuje prawem do secesji; -   mieszkańcy poszczególnych podmiotów mają równe i podobne prawa i obowiązki  obywatela FR; -     równość wszystkich podmiotów FR w stosunku do władzy federalnej; -akta normatywne podmiotów powinny być zgodne z ustawodawstwem federalnym. Typy podmiotów FR: -   Republiki. -   Kraj, obwód, miasto o znaczeniu federalnym.  -   Okręgi i obwody autonomiczne. Konstytucja przewiduje możliwości zmiany składu FR w przypadku: -  przyjęcia z zewnątrz; - zmian wewnętrznych (połączenia istniejących podmiotów; odłączenia się od istniejących  podmiotów;  przejścia  z  jednego  typu  podmiotowości  w  inny;  zmiana  statusu  podmiotowości).

Slide 5

Restrukturyzacja składu podmiotów FR FR składała się z 89 podmiotów. Z czego 32 jednostki miały podłoże narodowo-terytorialne: -21 republik, 10 okręgów autonomicznych, 1 obwód  autonomiczny - a 57 jednostek charakter terytorialny: 6 krajów, 49 obwodów i 2  miasta o specjalnym statusie. Obecnie FR składa się z 83 podmiotów: - narodowo-terytorialne (21 republiki, 1 obwód autonomiczny, 4  okręgi autonomiczne) - terytorialne (9 krajów, 46 obwodów i 2 miasta o specjalnym  statusie).

Slide 6

Struktura podmiotów FR

Slide 7

Zmiany w strukturze federacji   W latach 90  tych      - Specjalny status Moskwy i Sankt-Petersburga      - Podział Czeczeno-Inguszskiej Republiki na Czeczeńską i Inguszską      - zmiana nazw obwodów: gorkowski - niżnionowogrodzki, kalininski  twerski,      kujbyszewski  samarski W latach 2000  nych (na podstawie referendów)       -  7 XII 2003  powołanie Kraju Permskiego (obwodu permski  komipermiacki  OA)           -  17  IV  2005    przyłączenie  do  Kraju  Krasnojarskiego  tajmyrskiego  i  ewenkijskiego OA      -   23 X 2005  powołanie Kraju Kamczackiego (obwód kamczacki  koriakski  OA)         -      16  IV  2006    przyłączenie  do  obwodu  irkuckiego  ust-ordynskiego  buriackiego OA           -  11  III  2007    powołanie  Kraju  Zabajkalskiego  (obwód  czityński    aginskoburiackiego OA)   

Slide 8

Zakres działania FR obejmuje (art. 71): - proces ustawodawstwa federalnego oraz kontrola jego przestrzegania; - ustrój federalny i terytorium FR; - regulowanie i ochrona praw i wolności obywatelskich; - sprawy związane z system państwowych organów władzy federalnej (ust., wyk., sąd.); - federalna własność; - kształtowanie zasad polityki federalnej w dziedzinach rozwoju państwowego, ekonomicznego, kulturowego i in.; - stanowienie prawnych podstaw jednolitego rynku; - budżet federalny; - federalny system logistyczny; - polityka zagraniczna, handel zagraniczny i kwestie bezpieczeństwa i obronności; - jednolity system wymiaru sprawiedliwości; - federalne prawo kolizyjne; - federalna służba państwowa; - jednolity system miar i standardów; - odznaczenia państwowe. 

Slide 9

Wspólny zakres FR i podmiotów: -    zapewnianie  zgodności  aktów  normatywnych  podmiotów  z  ustawodawstwem  federalny; -   ochrona praw człowieka , w tym praw małych narodów; -   zapewnienie porządku publicznego; -   problemów własności; -   korzystania z zasobów surowcowych; -   oświata i kultura; -   ochrona zdrowia i polityka socjalna; -   sytuacje nadzwyczajne; -   określenie ogólnych zasad polityki podatkowej; - ustawodawstwo:  administracyjne,  pracy,  w  sprawach  rodziny,  rolnych,  górnictwa i ochrony środowiska; -   sprawy kadrowe wymiaru sprawiedliwości; - określenie  ogólnych  zasad  organów  władzy  państwowej  i  samorządu  terytorialnego; -   koordynowanie kontaktów podmiotów z zagranicą.  

Slide 10

Typy aktów normatywnych wydawanych przez FR i podmioty:               - FR  (federalne  ustawy  konstytucyjne  i  ustawy  federalne);      - W zakresie wspólnych kompetencji: ustawy federalne   oraz zgodne z nimi ustawy i  in. akta normatywne  podmiotów;      -  W ramach swoich kompetencji podmioty tworzą  własne regulacje (ustawy i in. akta norm.) 

Slide 11

Okręgi federalne Rosji

Slide 12

Kompetencje przedstawicieli prezydenta w Okręgach Federalnych (działają od 18 V 2000)  - realizuję wewnętrzną i zagraniczną politykę prezydenta na terytorium OF - realizuję politykę kadrową prezydenta w OF - monitoruje i informuje prezydenta co do sytuacji politycznej, społecznej i  ekonomicznej w OF - koordynuje działalność federalnych organów władzy państwowej - kontroluje przestrzeganie w OF ustawodawstwa federalnego i proponuje  prezydentowi wstrzymanie wykonania nie zgodnych z prawe aktów norm. - opracowuje programy rozwoju społeczno-ekonomicznego - prowadzi mediacje w sytuacjach konfliktu między organami władzy  państwowej a samorządowej - konsultuje powołanie szefów FSB, MSW w terenie    - wręcza odznaczenia w imieniu prezydenta (Większość mianowanych wywodziła się ze struktur siłowych)

Slide 13

Prezydent FR

Slide 14

Status prezydenta Głowa państwa Kadencja  6 lat (od  2012 r., wcześniej 4  lata) Ograniczenia  2  kadencje z rzędu Wybory  powszechne  i bezpośrednie 

Slide 15

Kompetencje Prezydenta FR -  określa podstawowe kierunki wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa i  reprezentuje  go  na  zewnątrz  (podpisuje  umowy  międzynarodowe,  przyjmuje  listy uwierzytelniające); -   powołuje za zgodą Dumy premiera oraz ma prawo do jego dymisji; - na  wniosek  premiera  powołuje  i  odwołuje  jego  zastępców  i  ministrów  federalnych; -   ma prawo przewodniczyć obradom rządu; -   przedstawia Dumie kandydata na stanowisko prezesa Banku Centralnego FR  i składa wniosek o jego odwołanie; -  przedstawia Radzie Federacji kandydatów na stanowisko sędziów SK, SN i  NSA  i  Prokuratora  Generalnego  (wnioskuje  o  odwołanie  PG),  powołuje  sędziów in, sądów federalnych; -   tworzy Radę Bezpieczeństwa FR; -  jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, zatwierdza doktrynę wojskową i powołuje  wyższe dowództwo sił zbrojnych, ogłasza stan wojny (informuje parlament) i  stan wyjątkowy; -   tworzy własną administrację, powołuje i odwołuje swoich przedstawicieli;  -- powołuje i odwołuje korpus dyplomatyczny FR (konsultacje z parlamentem)   

Slide 16

Kompetencje Prezydenta FR (cd.) -   zarządza wybory do Dumy i ją rozwiązuje, w określonym trybie; - przedkłada  projekty  ustaw,  wydaje  dekrety  i  rozporządzenia,      zarządza referendum; -  podpisuje lub wetuje uchwalone ustawy; -  zawiesza  akta  normatywne  rządu  i  podmiotów  FR  sprzeczne  z  ustawodawstwem FR; -    zwraca się do parlamentu z dorocznymi orędziami; -   korzysta  z  procedury  rozjemczej  w  sporach  pomiędzy  organami  władzy federacji i jej podmiotów;    -    sprawy  obywatelstwa,  odznaczenia  państwowe  i  stosuje  prawo  łaski.  

Slide 17

Struktura organizacyjna urzędu prezydenta Składa się z kilku jednostek organizacyjnych a mianowicie : Rada Bezpieczeństwa FR, wspólne komisje, Rada Prezydencka, doradcy Prezydent, przedstawiciele i pełnomocnicy urzędu Prezydenta, szef administracji, szefowie specjalnych służb, komisje, komitety i rady urzędu Prezydenta. 

Slide 18

Procedura złożenia z urzędu prezydenta  Z  inicjatywy  13  posłów  Dumy  powołuje  się  komisję  do  zbadania  zarzutów  o  zdradę  stanu  lub  popełnienia  ciężkiego  przestępstwa. Uchwała  o  wysunięciu  oskarżeń  podejmowana  jest  większością  23  składu  Dumy  potwierdzona  przez  Sąd  Najwyższy  (prawdziwość  zarzutów)  i  Sąd  Konstytucyjny  (zgodność  z  procedurą). Ostateczną decyzję w ciągu 3 miesięcy większością 23  podejmuje Rada Federacji.

Slide 19

Parlament - Zgromadzenie Federalne

Slide 20

Zgromadzenie Federalne Stały organ składający się z dwóch izb: Rady Federacji (wyższej) i Dumy Państwowej (niższej). Rada Federacji (RF) składa się z przedstawicieli podmiotów  FR  (po  jednym  z  ramienia  organów  przedstawicielskich  i  wykonawczych, 2 od każdego podmiotu). Duma składa się z 450 deputowanych i wybierana jest na 5   lat (wcześniej na 4 lata). Izby  Zgromadzenia  Federalnego  obradują  oddzielnie,  mają  własny regulamin i władze, tworzą komitety i komisje. Powołują Izbę Obrachunkową.  

Slide 21

Kompetencje Rady Federacji:   -    aprobata zmiany granic wewnętrznych między podmiotami; - zatwierdzanie  dekretów  prezydenckich  o  wprowadzeniu  stanu  wojennego lub wyjątkowego; -   decyduje w sprawie użycia sił zbrojnych poza granicami FR; -   zarządza wybory prezydenckie; -   składa z urzędu prezydenta; -   powołuje sędziów SK, SN i NSA; -   powołuje i odwołuje Prokuratora Generalnego;  -  powołuje  i  odwołuje  zastępcę  przewodniczącego  Izby  Obrachunkowej i połowę jej składu. 

Slide 22

Rada Federacji (cd.) Na  czele  Rady  Federacji  stoi  przewodniczący  i  dwóch  zastępców  wybieranych  przez  Izbę.  Rada  ma  dwa  rodzaje  ciał  roboczych:  komisje i komitety. Komisje są dwie: mandatowa i regulaminowa. Komitety:  -  ustawodawstwa  konstytucyjnego  i  wymiaru  sprawiedliwości;  -  bezpieczeństwa  i  obrony;  -  budżetu,  polityki  podatkowej,  regulacji  finansowych,  walutowych  i  celnych,  działalności bankowej; - polityki gospodarczej; - polityki społecznej;  - WNP; - spraw międzynarodowych; - polityki rolnej; - nauki, kultury, wychowania, zdrowia i ekologii; - spraw  federalnych i polityki regionalnej; -spraw Północy i małych narodów.  

Slide 23

Duma Państwowa Kompetencje:             - wyraża zgodę na powołanie przez prezydenta premiera; - udziela wotum zaufania rządowi; - powołuje i odwołuje prezesa BC FR, Rzecznika Praw Człowieka, Izby Obrachunkowej i połowę jej składu; - uruchamia procedurę złożenia z urzędu prezydenta;  - ogłasza amnestie. Duma  tworzy  dwie  komisje:  mandatową  i  etyki,  a  także  następujące  komitety:  -  ustawodawstwa  i  reformy  sądownictwa;  -  pracy  i  polityki  społecznej;  -  weteranów;  -  ochrony zdrowia; - oświaty i nauki; - kobiet, rodziny i młodzieży; - budżetu, podatków,  banków  i  finansów;  -  polityki  gospodarczej;  -  własności,  prywatyzacji  i  działalności  gospodarczej;  -  spraw  rolnych;  -przemysłu,  budownictwa,  transportu  i  energetyki;  -  surowców naturalnych i ochrony środowiska; - ekologii; - obrony; - bezpieczeństwa; -  spraw  międzynarodowych;  -  WNP  i  więzi  z  rodakami;  narodowości;  -  spraw  federalnych i polityki regionalnej; - samorządu lokalnego; - stowarzyszeń społecznych  i  organizacji  religijnych;  -  regulaminu  i  organizacji  Dumy;  -  polityki  informacyjnej  i  łączności;  -  geopolityki;  -  konwersji  i  technologii  naukowych;  -  kultury;  -  turystyki  i  sportu; - Północy i Dalekiego Wschodu. 

Slide 24

Proces legislacyjny - ustawy federalne przedkłada się Dumie; - skąd uchwalone większością od ogólnej liczby w ciągu 5 dni trafiają do RF; -  ustawa  uważa  się  za  przyjętą  kiedy  głosuje  za  tym  większość  od  ogólnej  liczby deputowanych  izby wyższej lub kiedy w ciągu 14 dni nie zostanie ona  rozpatrzona; - w przypadku odrzucenia przez RF może być tworzona wspólna komisja obu  izb lub Duma obala weto RF większością 23; - następnie w ciągu 5 dni przekazuje się prezydentowi; - w ciągu 14 dni podpisuje lub odrzuca; - weto prezydenta pokonuje się większością 23 zarówno w Dumie jak w RF.  Prawo inicjatywy ustawodawczej:   Prezydentowi; Radzie Federacji, Dumie; Rządowi FR; organom  przedstawicielskim podmiotów FR; SK; SN i NSA. 

Slide 25

Proces legislacyjny (cd.) Obligatoryjnemu  uchwaleniu  przez  RF  podlegają  ustawy  federalne w sprawach:     -         budżetowych;     -         fiskalnych;     -         finansowych;     -         ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych;     -         granic, wojny i pokoju.   Tryb uchwalania federalnych ustaw konstytucyjnych. 23 głosów Dumy i  głosów RF. Prezydent w ciągu 14 dni  podpisuje. 

Slide 26

Tryb rozwiązania Dumy przez prezydenta: 1)  po  trzykrotnym  odrzuceniu  przez  Dumę  zaproponowanego  przez  prezydenta  kandydata  na  premiera.  Prezydent  powołuje  premiera  i  rozwiązuje Dumę. 2)  po  wyrażeniu  przez  Dumę  rządowi  wotum  nieufności,  z  którym  prezydent  zgadza  się  lub  nie.  Gdy  Duma  w  ciągu  trzech  miesięcy  ponownie  przegłosuje  wotum  nieufności  wobec  rządu.  Wtedy  prezydent dymisjonuje rząd lub rozwiązuje Dumę. 3) w przypadku, gdy rząd występuje o wotum zaufania i nie uzyskuje  go prezydent podejmuje podobną procedurę w ciągu 7 dni. Duma nie może być rozwiązana na podstawie art. 117 w ciągu roku  od  wyborów,  w  momencie  wysunięcia  oskarżenia  przeciwko  prezydentowi,  pod  czas  obowiązywania  stanu  wojny  i  wyjątkowego  oraz w ciągu pół roku przed upływem kadencji prezydenckiej.

Slide 27

Rząd Federacji Rosyjskiej

Slide 29

Tryb powołania Rządu FR Władzą wykonawczą jest Rząd FR.  Premiera powołuje prezydent za zgodą Dumy. -    wniosek  prezydent  przedkłada  w  2  tygodnie  od  chwili  objęcia urzędu; -  w przypadku dymisji rządu  2 tygodnie; -  od dnia odrzucenia kandydatury 1 tydzień; Duma rozpatruje wniosek w ciągu 1 tygodnia. Premier  w  ciągu  1  tygodnia  przedkłada  skład  Gabinetu  Ministrów. Tryb działania rządu określa federalna ustawa konstytucyjna. Duma zatwierdza kandydaturę premiera większością  bezwzględną 

Slide 30

Kompetencje Rządu: 1)  opracowanie i realizacja uchwalonego przez Dumę budżetu; 2) realizacja  w  FR  jednolitej  polityki  finansowej,  kredytowej  i  pieniężnej; 3) realizacja  w  FR  jednolitej  polityki  socjalnej,  edukacyjnej,  ochrony zdrowia, kultury i ekologii; 4) zarządza własnością federalną; 5) realizuje politykę zagraniczną, obronną i bezpieczeństwa; 6) ochrona praw i wolności obywateli, zapewnienie porządku  publicznego i zwalczanie przestępczości. 

Slide 31

Podział resortów W  ramach  rządu  federacji  podstawową  strukturą  są  ministerstwa  federalne, które dzielą się na cztery rodzaje: - polityczno-administracyjne:  obrony,  finansów,  sprawiedliwości,  spraw  wewnętrznych,  polityki  regionalnej  i  narodowościowej;  spraw zagranicznych, obrony cywilnej; -  zarządzania gospodarką narodową: mienia państwowego, paliw  i  energetyki,  gospodarki,  przemysłu  i  handlu,  rolnictwa  i  gospodarki  żywnościowej,  zasobów  naturalnych,  energii  atomowej,  polityki  gruntowej,  budownictwa  oraz  gospodarki  mieszkaniowej i komunalnej; -  oświatowo-socjalne: nauki i technologii, szkolnictwa ogólnego i  zawodowego, kultury, zdrowia, pracy i spraw socjalnych; - usługowo-łącznościowe: transportu. 

Slide 32

Inne organa władzy wykonawczej 1. komitety państwowe:  antymonopolowy,  kinematografii;  rozwoju  obszarów  północnych,  rezerw  państwowych,  ochrony  środowiska,  poligrafii,  rozwoju  i  wspierania  drobnej  przedsiębiorczości,  łączności  i  informatyzacji,  statystyki,  celny  oraz kultury fizycznej i turystyki; 2.    komisje federalne: rynku papierów wartościowych oraz energetyczna; 3. służby:  podatkowa,  wywiadu,  bezpieczeństwa,  lotnicza,  archiwalna,  drogowa,  migracyjna, kontroli walutowej i eksportowej, wojsk kolejowych, leśnictwa, polityki  podatkowej, ochrony, upadłości i sanacji finansów, graniczna (weszła w skład FSB  od  2003  r.)  regulacji  naturalnych  monopoli  w  dziedzinie  łączności,  regulacji  naturalnych monopoli w dziedzinie transportu, telewizji i radiofonii; 4. agencje:  patentów  i  znaków  towarowych,  kosmiczna,  łączności  i  informacji  rządowej; 5. organy nadzoru:  górniczy  i  przemysłowe,  bezpieczeństwa  jądrowego  i  radiacyjnego; inne organy: Gabinet Prezydenta FR, Urząd Programów Specjalnych, Komosja  Techniczna, Komitet Problematyki Konwencyjnej w Zakresie Broni Chemicznej i  Biologicznej. 

Slide 33

System sądownictwa i ochrony prawnej w FR 

Slide 34

Sąd Konstytucyjny -   składa się z 19 sędziów wybieranych na czas nieokreślony - wniosek  składają:  prezydent,  Rada  Federacji,  Duma  (lub  15  deputowanych  dowolnej  izby),  rząd,  SN  i  NSA,  organy  władzy  ustawodawczej i wykonawczej podmiotów FR. SK rozstrzyga zgodność z Konstytucją: -   aktów normatywnych organów federalnych; -   aktów normatywnych podmiotów FR; -   umów międzynarodowych; -   umów  pomiędzy  członkami  federacji  oraz  pomiędzy  FR  a  jej  podmiotami. SK  rozstrzyga  spory  kompetencyjne  pomiędzy  wyższych  organów  władzy państwowej na poziomie federalnym i jej podmiotów. SK dokonuje wykładni Konstytucji i na podstawie skarg bada czy nie  doszło do naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. 

Slide 35

Sąd Najwyższy SN jest najwyższym organem sądowym powołanym do rozpatrywania spraw cywilnych, karnych i administracyjnych. Sąd najwyższy działa w składzie: 1) Kolegium sądowego ds.  cywilnych; 2) Kolegium sądowego ds. karnych: 3) Kolegium  sądowe wojskowe; 4) Plenum Sądu Najwyższego FR. Wszystkie sądy ze względu na kompetencje dzielą się na: -         sądy pierwszej instancji, do których należą organy sądowe  wszystkich stopni, wyposażone w kompetencje rozpoznawania  spraw i orzekania; sądy drugiej instancji, właściwe do rozpoznawania spraw o  charakterze odwoławczym; należą tu wszystkie sądy, poza sądami  rejonowymi, występujące jako sądy pierwszej instancji. 

Slide 36

Sąd Arbitrażowy i Prokuratura Sąd Arbitrażowy jest najwyższym organem sądowym  powołanym do rozstrzygania sporów gospodarczych.    Prokuratura    Prokuratora Generalnego powołuje Rada Federacji na wniosek  Prezydenta.   Działalność prokuratury przejawia się w dziedzinie zwierzchniego  nadzoru nad ścisłym i jednolitym przestrzeganiem prawa w  czterech zasadniczych kierunkach:    -  nadzór ogólny nad realizacją ustaw;    -  nadzór realizacji ustaw przez organy ścigania i organy śledcze;    -  nadzór nad przestrzeganiem praworządności przez sądy przy  rozpatrywaniu spraw cywilnych, karnych i administracyjnych;     -  nadzór nad przestrzeganiem praworządności w miejscach  pozbawienia wolności.