Obrona przed wynarodowieniem

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Obrona przed wynarodowieniem

Slide 2

Ziemie zaboru rosyjskiego rusyfikacja Po powstaniu styczniowym całkowicie zlikwidowano odrębność administracyjną Królestwa Polskiego. Zmieniono także jego nazwę na Kraj Przywiślański. Wprowadzono język rosyjski jako urzędowy a polskich urzędników zamieniano kadrą rosyjską.

Slide 3

Kościół w Kraju Przwiślańskim Po powstaniu 1863 roku gwałtowne represje spadły na Kościół polski. Na Sybir zesłano ok. 400 księży, w tym również i arcybiskupa warszawskiego Zygmunta Felińskiego. Zlikwidowano większość klasztorów, kasacie uległ kościół unicki a jego wiernych siłą zmuszano do przejścia na prawosławie. Organizację kościelną oddano pod nadzór policji.

Slide 4

Edukacja i życie codzienne W konsekwencji powstania 1863 roku zakazano zakładania wszelkich organizacji i stowarzyszeń, wszechobecna cenzura kontrolowała druki, przedstawienia w teatrze i wystawy w galeriach. W szkołach wszystkich typów wprowadzono język rosyjski, usuwano polską kadrę dydaktyczną. Aby ograniczyć skutki polityki caratu, Polacy organizowali tzw. tajne nauczanie oraz powstawały kółka samokształceniowe, organizowano nielegalne kursy języka polskiego, literatury, geografii..etc.

Slide 5

Strajki i demonstracje W 1905 roku, kiedy w Rosji wybuchła rewolucja, również na ziemiach zaboru rosyjskiego, ożywiło się życie polityczne. Tajne stowarzyszenia organizowały manifestacje ale również i ataki terrorystyczne na carskich urzędników i milicjantów. Carska Rosja nie mając wyboru musiała zgodzić się na ustępstwa: zezwolono na tworzenie polskich prywatnych szkół z językiem polskim jako wykładowym, powstawać mogły też polskie towarzystwa kulturalne.

Slide 6

Germanizacja w zaborze pruskim Proces germanizacji nasilił się dopiero po 1871 roku, kiedy to w Niemczech wzrosły tendencje nacjonalistyczne. Proces ten przebiegał podobnie jak w zaborze rosyjskim. Dążono do podporządkowania Kościoła, w którym upatrywano podstaw polskości. Było w tym sporo racji, ponieważ dominującym w tym czasie był wizerunek Polaka katolika

Slide 7

Kulturkampf (1873 1878) To walka o kulturę prowadzona przez Niemcy przeciw Kościołowi katolickiemu. Głównym przedmiotem sporu była kwestia obsady stanowisk kościelnym w państwie niemieckim. Uchwalona w 1873 roku ustawa umożliwiała administracji zakwestionowanie wyboru. Wzbudziło to sprzeciw Kościoła. Konsekwencją tego była fala prześladowań duchownych i działaczy katolickich. W toku Kulturkampfu zlikwidowano szereg zgromadzeń zakonnych, a wielu księży zostało aresztowanych.

Slide 8

Karykatura przedstawiająca Kulturkampf.

Slide 10

Edukacja Już w latach 80. XIX wieku niemal całkowicie usunięto język polski ze szkół. Pozostał jedynie w szkołach średnich jako przedmiot nadobowiązkowy. Polskich nauczycieli przenoszono w głąb Niemiec, na ich miejsce sprowadzano Niemców. W 1901 roku wprowadzono język niemiecki do nauczania religii katolickiej, co wywołało szereg protestów. Najbardziej dramatyczny przebieg miały wydarzenia we Wrześni.

Slide 11

Strajk dzieci we Wrześni W V 1901 roku grupa uczniów z Wrześni odmówiła przyjęcia katechizmu niemieckiego na lekcji religii. Nie reagowali na polecenia wydawane w języku niemieckim. W konsekwencji dzieci zostały wychłostane oraz nie uzyskały promocji do następnej klasy. W obronie dzieci wystąpili rodzice, którym wytoczono procesy o zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich.

Slide 12

Dzieci strajkujące we Wrześni w 1901 roku.

Slide 13

O Wrześni Maria Konopnicka Tam od Gniezna i od Warty Biją głosy w świat otwarty, Biją głosy, ziemia jęczy: Prusak dzieci polskie męczy!   Za ten pacierz w własnej mowie, Co ją dali nam ojcowie, Co go nas uczyły matki, Prusak męczy polskie dziatki!   Wstał na gnieździe Orzeł Biały, Pióra mu się w blask rozwiały, Gdzieś do Boga z skargą leci: Prusak męczy polskie dzieci!   Zbudziły się prochy Piasta Wstał król, berło mu urasta. Skroń w koronie jasnej świeci Bronić idzie polskie dzieci. Zwołujcie mi, moje rady Niechaj spieszą do gromady Zwołujcie mi moich kmieci -Prusak męczy polskie dzieci!

Slide 14

Komisja Kolonizacyjna 1886 Aby wzmocnić politykę germanizacji, Niemcy starali się osiedlać swoich obywateli na ziemiach zaboru pruskiego. Od Polaków wykupywano więc ziemię i sprowadzano na nią osadników niemieckich. W tym celu powstała Komisja Kolonizacyjna, którą popierały inne stowarzyszenia nacjonalistyczne, m.in. HaKaTa (od pierwszych liter nazwisk założycieli Hansemanna, Kennermanna i Tiedemanna.) Organizacja ta charakteryzowała się agresywną kampanią propagandową.

Slide 15

Polacy przedsięwzięli energiczną akcję przeciw kolonizacji niemieckiej, organizowali kółka samopomocowe lub sami wykupywali ziemię. Aby ukrócic ten proceder, w 1904 roku wydano ustawę zabraniającą wznoszenia nowych budynków mieszkalnych bez zgody administracji. Polakom przeważnie odmawiano.

Slide 16

Wóz Drzymały Jednym z wielu starających się o pozwolenie na budowę domu był Michał Drzymała, gospodarz z Podgradowic. Przez wiele lat starał się o zgodę. Kiedy mu odmówiono, zamieszkał e wozie cyrkowym, czego nie zabraniało pruskie prawo. Po wielu latach procesowania władze pruskie usunęły wóz z parceli. Zdesperowany Drzymała przez kilka miesięcy zamieszkiwał jamę wykopaną w ziemi. Przez swoje działanie i determinację stał się symbolem oporu przeciwko germanizacji.

Slide 17

Wóz Drzymały

Slide 18

Skutki germanizacji. W wyniku germanizacji zwiększyła się liczba ludności niemieckiej w Wielkopolsce i na Pomorzu. Wielu mniej uświadomionych Polaków uległa wpływom niemieckim. Straty te rekompensowało odrodzenie polskości na Śląsku. W XIX wieku wielu Ślązaków utożsamiało się z narodem polskim, choć i tam widoczne były podziały na ludność niemiecką i polską, nawet w obrębie jednej rodziny.

Slide 19

Galicja W czasie gdy na pozostałych ziemiach polskich trwała rusyfikacja i germanizacja, Galicja zyskała autonomię. Osłabiona po wielu wojnach Austria musiała zgodzić się na ustępstwa. Skutkiem tego wprowadzono język polski do administracji, policji, sądownictwa i szkolnictwa, a niemieckich urzędników zastępowali Polacy. Powstał też organ władzy samorządowej tzw. Sejm Krajowy.

Slide 20

Już w latach 70. XIX wieku całkowicie spolszczono wyższe uczelnie, co spowodowało rozkwit szkolnictwa wyższego na terenie Galicji. W 1908 roku na jej terenie funkcjonowało pięć uczelni o statusie szkoły wyższej, a wśród nich szczególną rolę odgrywały uczelnie we Lwowie i Krakowie. W życiu politycznym dominowało stronnictwo konserwatywne z Krakowa, zw. Stańczykami. Opowiadali się oni za współpracą z Austrią i potępiali działalność konspiracyjną. Rozwój autonomii w dalszych latach był ich dużą zasługą.

Slide 21

Kultura polska w XIX wieku Sytuacja kraju podzielonego na trzy części wpływała znacząco na rozwój i rozumienie kultury. W sztuce dominowały tematy związane z wolnością i patriotyzmem, przemycane pod przykrywką romantyzmu. Romantycy chętnie nawiązywali do przeszłości, motywów ludowych oraz mistycyzmu. Romantyzm polski silnie eksponował jednak sprawy narodowe.

Slide 22

Adam Mickiewicz To jego Ballady i romanse (1822) zapoczątkowały okres romantyzmu w Polsce. Autor wielu dzieł o zabarwieniu patriotycznym z elementami mistycyzmu, m.in. Dziadów, Pana Tadeusza, Sonetów krymskich oraz działacz w stowarzyszeniu Filomatów i Filaretów.

Slide 23

Juliusz Słowacki Utwory Słowackiego, zgodnie z duchem epoki i ówczesną sytuacją narodu polskiego, podejmowały istotne problemy związane z walką narodowowyzwoleńczą, z przeszłością narodu i przyczynami niewoli, ale także uniwersalne tematy egzystencjalne. Jego twórczość wyróżniała się mistycyzmem, wspaniałym bogactwem wyobraźni, poetyckich przenośni i języka. Jako liryk zasłynął pieśniami odwołującymi się do orientu, źródeł ludowych i słowiańszczyzny.

Slide 24

Emigracja Po upadku powstania listopadowego wielu polskich poetów, pisarzy udało się na emigrację, gdzie kontynuowali działalność. To tam powstał ideał poety wieszcza, poety przywódcy narodu. Do grona najwybitniejszych działających na emigracji zalicza się: C. K. Norwida i A. Fredrę.

Slide 25

C. K. Norwid A. Fredro

Slide 26

Pozytywizm Upadek powstania styczniowego zapoczątkował nowy okres w dziejach literatury pozytywizm. Nurt ten propagował idee pracy u podstaw, pracy organicznej i zasady utylitaryzmu społecznego. Do najwybitniejszych przedstawicieli pozytywizmu polskiego zaliczamy: E. Orzeszkową, B. Prusa, H. Sienkiewicza i M. Konopnicką. Tworzyli oni głownie krótkie utwory prozatorskie nowele.

Slide 28

Muzyka Podobnie jak poeci i pisarze, kompozytorzy uważali swoją twórczość za środek służenia krajowi. W XIX wieku rozwinęły się style narodowe związane przede wszystkim z walkami narodowowyzwoleńczymi. Twórczość fortepianową zdominował F. Chopin, operę zaś S. Moniuszko.

Slide 29

Fryderyk Chopin Stanisław Moniuszko

Slide 30

Malarstwo W malarstwie XIX wieku dominują dwa nurty: historyczny zdominowany przez Jana Matejkę oraz obyczajowy, którego najwybitniejszymi przedstawicielami są: Juliusz Kossak, Piotr Michałowski i bracia Gierymscy.

Slide 31

Jan Matejko Bitwa pod Grunwaldem

Slide 32

Jan Matejko - Stańczyk

Slide 33

Juliusz Kossak Portret Tadeusza Kościuszki

Slide 34

Juliusz Kossak Wierny towarzysz

Slide 35

Aleksander Gierymski Trumna chłopska

Slide 36

Maksymilian Gierymski Patrol polski w 1830 roku

Slide 37

Piotr Michałowski Gen. Dwernicki na czele II pułku ułanów.

Slide 38

Quiz

Slide 39

Pytanie 1. Działania Niemiec przeciw Kościołowi katolickiemu w latach 1873-78 to: a) Kulturkampf b) Hakata c) Germanizacja

Slide 40

a) b) c) Pytanie 2. Największą autonomią cieszyli się mieszkańcy: Ziem zaboru pruskiego Ziem Wielkiego Ks. Poznańskiego Galicji

Slide 41

Pytanie 3. Symbolem oporu wobec germanizacji jest: a) b) c) Strajk dzieci we Wrześni Komisja Kolonizacyjna Wóz Drzymały

Slide 42

Pytanie 4. Najwybitniejszym muzykiem fortepianowym w XIX wieku był: a) Adam Mickiewicz b) Fryderyk Chopin c) Aleksander Gierymski

Slide 43

Pytanie 5. Autorem tego obrazu jest: a) b) c) Aleksander Gierymski Juliusz Kossak Jan Matejko

Slide 44

Koniec