Zdrowe odżywianie

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Zdrowe odżywianie Opracowała Renata Buczek

Slide 2

Podstawy prawidłowego żywienia: podstawową zasadą zdrowej jakościowo diety jest różnorodność produktów, aby dostarczyć organizmowi energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w tym witamin i soli mineralnych.

Slide 3

odpowiednia ilość Ilość pożywienia musi być dostosowana do indywidualnego zapotrzebowania na energię, które zależy m.in. od płci, wieku i trybu życia, poziomu aktywności fizycznej oraz innych czynników. Dla utrzymania prawidłowej masy ciała bardzo istotny jest bowiem prawidłowy bilans pomiędzy ilością spożytych a spalonych kalorii.

Slide 4

regularność Prawidłowe żywienie to nie tylko dostarczanie organizmowi wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, ale także regularność posiłków - ich liczba i rozłożenie w ciągu dnia. Dzieci i młodzież powinny spożywać średnio 4 -5 posiłków dziennie, najlepiej o stałych porach dnia. Rzadsze spożywanie posiłków niż 3 w ciągu dnia powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi (hipoglikemię), co wywołuje uczucie głodu, zmęczenia, pogarsza koncentrację uwagi. Czasem mogą wystąpić bóle brzucha i inne dolegliwości.

Slide 5

Oto dwa warianty rozkładu posiłków w ciągu dnia: Wariant I: 5 posiłków w ciągu dnia (z podwieczorkiem i skromną kolacją) Posiłek Procent dobowego zapotrzebowania na energię 1. Śniadanie 20-25 2. II śniadanie 15-20 3. Obiad: 35-40 4. Podwieczorek: 5-10 5. Kolacja 10-15

Slide 6

Wariant II: 4 posiłki w ciągu dnia (bez podwieczorku i z lepszą kolacją, która powinna być spożyta nie później niż 2 godz. przed pójściem spać) Posiłek Procent dobowego zapotrzebowania na energię 1. Śniadanie: 20-25 2. II śniadanie: 15-20 3. Obiad: 35-40 4. Kolacja 15-20

Slide 7

Składniki odżywcze To składniki pokarmowe niezbędne do odżywiania organizmu człowieka, zwłaszcza białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne. Za niezbędne składniki odżywcze uznaje się te, których nie ma w organizmie człowieka lub są syntetyzowane w zbyt małych ilościach, a których obecność jest niezbędna do jego prawidłowego funkcjonowania muszą więc być dostarczone w odpowiedniej ilości z pożywieniem.

Slide 8

W zależności od swych podstawowych funkcji, składniki odżywcze dzielą się na: energetyczne: głównie węglowodany, tłuszcze; budulcowe: białko, składniki mineralne, kwasy tłuszczowe; regulujące: witaminy, składniki mineralne.

Slide 9

Białka To główny składnik budulcowy naszych tkanek. W przeciętnej diecie białko stanowi 10 - 15 wartości energetycznej. Zapotrzebowanie na białko zależy od płci, wieku, aktywności fizycznej. Źródłem białka są mięso czerwone np. wołowina, mięso białe drób, ryby (bez skóry), ser, soja, groch, fasola.

Slide 10

Węglowodany Stanowią materiał energetyczny dla organizmu (powinny dostarczać ok. 55-60 dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Węglowodany dzielą się na: proste (tzw. wolne cukry) - przyswajane w krótkim czasie po spożyciu. Szybko są wchłaniane i dzięki temu dają szybki, krótkotrwały zastrzyk energii; złożone - wchłaniane zdecydowanie wolniej i dostarczające energii w dłuższym okresie czasu. Dobrym źródłem węglowodanów złożonych są: produkty zbożowe - pieczywo (najlepiej gruboziarniste), makarony, płatki śniadaniowe, ryż (najlepiej pełnoziarnisty - niełuskany), kasze (gryczana, jęczmienna). W tej grupie jest także cukier, który jako źródło pustych kalorii, powinno się ograniczać.

Slide 11

Tłuszcze Są przede wszystkim źródłem energii dla organizmu ze względu na najwyższą ze wszystkich grup pokarmowych, kaloryczność (dostarczać powinny ok. 30 energii). Ponadto są niezbędne dla przyswajania niektórych witamin, tzw. witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K, a także do budowy błon komórkowych. W skład tłuszczów wchodzą kwasy tłuszczowe, które dzielimy na: nasycone i nienasycone. Szczególne znaczenie mają kwasy tłuszczowe nienasycone. Występują przede wszystkim w olejach roślinnych oraz rybach. Powinny stanowić przynajmniej 23 wszystkich spożywanych tłuszczów.

Slide 12

Witaminy To substancje, które są składnikami niezbędnymi w żywieniu człowieka dla prawidłowego wzrostu i rozwoju, przebiegu szeregu procesów metabolicznych zachodzących w jego tkankach i nie mogą być wytwarzane przez organizm. Z tego powodu muszą być dostarczane z pożywieniem. Dzielą się na rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie. Najlepszym źródłem witaminy C są surowe owoce i warzywa, witamin A, E, D: jaja, mleko, masło, ryby morskie, oleje roślinne, witamin z grupy B: gruboziarniste produkty zbożowe (ciemne pieczywo, naturalne płatki zbożowe, kasze) mleko, mięso, ryby, jaja, ciemnozielone rośliny liściaste oraz strączkowe.

Slide 13

Składniki mineralne To pierwiastki chemiczne niezbędne dla wielu reakcji zachodzących w tkankach, konieczne dla prawidłowego rozwoju organizmu. W tej grupie można wyróżnić makroelementy, czyli te pierwiastki, których dzienne zapotrzebowanie przekracza 100mg np. wapń, magnez, potas oraz mikroelementy, których dzienne zapotrzebowanie wynosi nie więcej niż 100mg np.: żelazo, cynk, miedź, jod.

Slide 14

Wapń Jest niezbędny dla prawidłowej budowy kości i zębów. Najważniejsze jego źródło to mleko i jego przetwory.

Slide 15

Magnez Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni. Dobrym jego źródłem są gruboziarniste produkty zbożowe a także ciemnozielone warzywa liściaste, migdały, orzechy, gorzka czekolada.

Slide 16

Żelazo Jest konieczne do budowy czerwonych krwinek. Jego niedobór powoduje niedokrwistość (anemię). Najważniejsze źródło to czerwone mięso, żółtko jaja. Zielone warzywa np. natka pietruszki, szpinak zawierają spore ilości żelaza, ale w postaci trudno przyswajalnej.

Slide 17

Jod Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Występuje w rybach, owocach morza, soli jodowanej.

Slide 18

Nie istnieje produkt spożywczy, który zawierałby wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiednich, potrzebnych dla organizmu ilościach. Tylko wykorzystanie wielu różnych produktów pozwala na właściwe zbilansowanie diety. Produkty spożywcze można podzielić na 6 grup, zawartych w talerzu zdrowego odżywiania:

Slide 19

Produkty zbożowe Powinny występować w każdym posiłku w ciągu dnia. W jadłospisie należy stosować urozmaicone ich rodzaje ciemne pieczywo, kasze, płatki zbożowe, musli, makarony. Produkty z tej grupy są dobrym źródłem węglowodanów złożonych, białka roślinnego, ale o niepełnej wartości biologicznej (niedobór lizyny i tryptofanu), witamin z grupy B głównie B1, B2, B6 i PP, a także błonnika regulującego pracę przewodu pokarmowego. Zawierają one też pewne ilości składników mineralnych.

Slide 20

Warzywa i owoce Powinny być spożywane 3-4 razy dziennie. Są bogatym źródłem witamin (zwłaszcza witaminy C oraz beta-karotenu i innych karotenoidów), soli mineralnych i błonnika. Witaminy i flawonoidy zawarte w warzywach i owocach mają działanie przeciwnowotworowe i przeciwmiażdżycowe. Potas, występujący w sporych ilościach w warzywach, obniża ciśnienie krwi. Błonnik w nich zawarty nie tylko reguluje pracę przewodu pokarmowego i zapobiega zaparciom, ale także obniża stężenie cholesterolu w surowicy i poprawia tolerancję glukozy. Zapobiega również nowotworom jelita grubego.

Slide 21

Mleko i przetwory mleczne Są źródłem łatwo przyswajalnego wapnia. Mleko jest również źródłem wysokowartościowego białka i wit. B2, A i D. Młodzież, kobiety ciężarne i karmiące matki powinni spożywać 3-4 porcje mleka i jego przetworów. Bardzo korzystne jest stosowanie obok mleka sfermentowanych napojów mlecznych (jogurty, kefiry) i serów twarogowych. Żółte sery należy natomiast ograniczać, gdyż zawierają dużo tłuszczu i cholesterolu oraz soli.

Slide 22

Produkty białkowe Mięso (czerwone, drób, wędliny), ryby, jaja powinny występować w co najmniej jednym posiłku w ciągu dnia, ale nie więcej niż 2-3 porcje. Są one produktami bogatymi w łatwo przyswajalne żelazo, pełnowartościowe białko i witaminy z grupy B głównie wit. B12, B6, PP. Spożywanie ryb, szczególnie morskich 2-3 razy w tygodniu, zamiast mięsa, należy do zasad profilaktyki niedokrwiennej choroby serca, ze względu na obecność bardzo korzystnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega 3.

Slide 23

Woda Jest niezbędnym składnikiem pożywienia ze względu na rolę w regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych oraz w reakcjach biochemicznych w organizmie. Wodę przyjmuje się w postaci: różnych płynów (zalecana ilość to ok. 1,5 ldobę) oraz wraz z żywnością wiele produktów ją zawiera, głównie owoce i warzywa (średnio do 0,7 ldobę). Zwiększona ilość płynów jest konieczna w czasie upałów oraz podczas chorób przebiegających z gorączką, albo wymiotami lub biegunką. Również przy dużej aktywności fizycznej i poceniu się należy uzupełniać wodę w większej niż zwykle ilości.

Slide 24

Etykiety na produktach żywnościowych Przed zakupem należy zapoznać się z informacjami, jakie powinna zawierać etykieta czyli nazwą środka spożywczego, datą minimalnej trwałości albo terminem przydatności do spożycia oraz zawartość netto lub liczby sztuk opakowanego środka spożywczego. Ponadto, jeżeli pozwala na to wielkość opakowania produktu, znakowanie powinno zawierać również informacje dotyczące składników występujących w środku spożywczym, sposobu przygotowania lub stosowania, dane identyfikujące producenta, paczkującego lub wprowadzającego produkt do obrotu, miejsce albo źródło pochodzenia, warunki przechowywania, oznaczenie partii produkcyjnej oraz klasę jakości handlowej, o ile została ona ustalona.

Slide 25

Co to oznacza GDA? Wskazane Dzienne Spożycie w skrócie GDA określa wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie, wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego dorosłego i zdrowego konsumenta. System znakowania wartością odżywczą GDA polega na oznakowaniu produktu informacją o procentowej zawartości wybranych składników odżywczych i energii w porcji produktu, w odniesieniu do wartości Wskazanego Dziennego Spożycia. System znakowania GDA pozwala konsumentom na szybkie i łatwe zapoznanie się z zawartością, ważnych z punktu widzenia profilaktyki nadwagi i otyłości, składników żywieniowych, takich jak cukier, tłuszcze (w tym tłuszcze nasycone), sól oraz wartością energetyczną porcji produktu. Informacje te powinny ułatwić codzienne kontrolowanie ilości spożywanych składników i energii, a tym samym pomóc w utrzymaniu prawidłowej masy ciała i stanu zdrowia.

Slide 26

10 zasad zdrowego żywienia 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej z grup uwzględnionych w Talerzu Zdrowia. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę. 3. Produkty zbożowe, najlepiej te z pełnego przemiału, powinny być podstawą Twojej diety. 4. Spożywaj codziennie przynajmniej 3-4 porcje mleka lub produktów mlecznych takich jak jogurty, kefiry, maślanka, sery. 5. Jedz codziennie 2 porcje produktów, które są źródłem białka mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych. 6. Ograniczaj spożycie tłuszczów zwierzęcych na rzecz tłuszczów roślinnych, szczególnie oleju rzepakowego. 7. Owoce i warzywa powinno się spożywać przy każdym posiłku minimum 5 porcji dziennie. Jedną porcję warzyw lub owoców w ciągu dnia może zastąpić porcja soku. 8. Zachowaj umiar w spożywaniu cukru i słodyczy. 9. Ograniczaj spożycie soli. 10. Dostarczaj organizmowi wystarczającą ilość płynów.