Wieś, społeczności, miasto, zbiorowości

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 2

Społeczność lokalna to zbiorowość zamieszkująca wyodrębnione, stosunkowo niewielkie terytorium, np: parafia, wieś czy osiedle, w której występują silne więzi wynikające ze wspólnoty interesów i potrzeb, a także z poczucia zakorzenienia i przynależności do zamieszkiwanego miejsca.

Slide 3

Józef Chełmoński Wypłata robocizny

Slide 4

Społeczność lokalna jest według terminologii Ferdynanda Tönniesa przykładem grupy społecznej zwanej wspólnotą. Określają ją trzy składniki: terytorium geograficzne oraz zamieszkująca je ludność, silne więzi społeczne wzmacnianie przez system lokalnych instytucji i identyfikacja mieszkańców z własną miejscowością, wyrażająca się w postawach nazywanych patriotyzmem lokalnym lub przywiązaniem do małej ojczyzny. W społeczności lokalnej człowiek mieszka, podlega procesowi socjalizacji, uczestniczy w codziennej aktywności. Jest to jednocześnie teren kontroli społecznej nad przestrzeganiem norm współżycia, a także obszar samopomocy sąsiedzkiej.

Slide 5

Gmina - pisał przed ponad stupięćdziesięciu laty Alexis de Tocqueville - to jedyny związek, który posiada tak bardzo naturalny charakter, że powstaje samorzutnie wszędzie tam, gdzie gromadzą się ludzie. Społeczność gminna pojawia się więc u wszystkich ludów, niezależnie od ich zwyczajów i praw. Człowiek stworzył monarchię i ustanowił republiki, gmina zaś zdaje się pochodzić wprost od Boga.

Slide 6

1. 2. 3. 4. Jako elementy konstytuujące społeczność lokalną wymienia się w socjologii: przestrzeń (geograficznie wydzielony obszar) i terytorium - teren na którym osiadła zamieszkującą to terytorium zbiorowość społeczne interakcje zachodzące miedzy zamieszkującymi terytorium osobami wspólne więzi ludzi i instytucji, co sprawia że zbiorowość charakteryzuje się wewnętrznym zintegrowaniem, i co z kolei umożliwia podejmowanie wspólnych działań na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów poczucie sentymentu do miejsca zamieszkania Elementem, który ma duży wpływ na realizację wspólnych interesów społeczności lokalnej, w szczególności w społecznościach miejskich, są działające na ich obszarze stowarzyszenia, organizacje pozarządowe czy grupy społeczne będące wyrazicielami tych interesów.

Slide 7

Aleksander Kotsis Ostatnia chudoba

Slide 8

O tradycyjnej wiejskiej społeczności lokalnej można mówić w Polsce w okresie feudalnej wsi, Polski międzywojennej, a także współcześnie; Modelowa tradycyjna wiejska społeczność lokalna: była niewielka liczebnie, więź miała charakter pierwotny; miała zamknięty charakter; całość życia związana była z jedną grupą, strukturą społeczną, jednym miejscem; była samowystarczalna; posiadała ona wszystkie niezbędne instytucje (służące zaspokajaniu potrzeb); była względnie odizolowana, społecznie i przestrzennie od innych społeczności podobnego rzędu; posiadała świadomość odrębności; wszystkie działania skierowane były do wewnątrz, na członków społeczności; była homogeniczna pod względem charakteru i organizacji pracy oraz kultury (tradycji, zwyczaju, obrzędów, obyczajów) ludzie pozostawali w bliskim kontakcie z przyrodą; ludzie myśleli w sposób bardzo konkretny; względem pór roku, powinności, pracy;

Slide 9

Józef Chełmoński Bociany

Slide 10

Do zmian społeczności lokalnych mogą przyczynić się czynniki zewnętrzne, czyli makroprocesy takie jak: 1. Postęp techniczny, industrializacja; 2. Rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej; 3. Zmiany w rodzinie i gospodarstwie 4. Ograniczeniu ulegają funkcje rodziny; utowarowienie gospodarstwa umożliwia sprzedaż nadwyżki i dysponowanie dodatkowymi środkami; 5. Członkowie rodziny mogą zarabiać poza wsią i rolnictwem; 6. Do pracy w przemyśle angażowani są mężczyźni, co powoduje zmianę roli mężczyzny e rodzinie i w całej społeczności. Rolę mężczyzny w gospodarstwie przejmuje kobieta, co powoduje często wzrost jej roli w całej społeczności;

Slide 11

Ferdinand Tönnies wyróżniał dwa rodzaje zgromadzeń ludzkich: 1. Wspólnotę (Gemeinschaft), opartą na silnych więzach społecznych, na tradycji i osobowych stosunkach międzyludzkich; pojęcie to lepiej opisuje życie wiejskie, ludzie znają się na wzajem, mają wspólne zainteresowania, kierują się zbiorowym dobrem wspólnoty, łączy ich silne poczucie wspólnego losu i wspólnej tożsamości, więzi rodzinne sa bardzo silne i życie zazwyczaj koncentruje się wokół tych więzi; 2. Stowarzyszenie (Gesselschaft), zrzeszenie, społeczeństwo; tutaj istnieją słabe więzi wynikające ze znacznej różnorodności społecznej, stosunki międzyludzkie są bezosobowe, pojęcie zrzeszenia dobrze opisuje życie miejskie, jest to zbiorowość w której ludzie kierują się przeważnie prywatnym interesem, mają niewiele wspólnych wartości i nie łączy ich wspólna tożsamość.

Slide 12

W społeczeństwach nowoczesnych przeważać zaczyna makrospołeczny układ normatywny, zaś granice społeczności lokalnych ustanawiane są administracyjnie, w mniejszym stopniu istotne są ich granice kulturowe.

Slide 13

Zbiorowość terytorialna typ zbiorowości społecznej zamieszkującej względnie trwale dany, ograniczony obszar np. miasto czy osiedle, wyodrębniona ze względu na pewne cechy społeczno-demograficzne oraz występowanie więzi terytorialnej. Na obszarach miejskich zazwyczaj zbiorowość terytorialna jest bardziej heterogeniczna niż np. zbiorowość wiejska.

Slide 14

Cechy miejskiej zbiorowości terytorialnej: 1. uczestnictwo mieszkańców, a szczególnie młodzieży w wielkiej liczbie grup celowych; 2. dominacja więzi rzeczowych w życiu społecznym i powierzchowny charakter relacji międzyludzkich; 3. obniżenie społecznego znaczenia rodziny i zanik tradycyjnych autorytetów (brak społecznych autorytetów osobowych); 4. bezosobowa, nie-rygorystyczna kontrola społeczna (dominacja postaw przyzwalających i izolacyjnych); 5. anonimowość życia i działania (powszechne poczucie braku przynależności, nikłe postawy patriotyzmu lokalnego, obywatelskości); 6. zanik instytucji sąsiedztwa, życie towarzyskie regulowane raczej kryteriami zawodowymi niż terytorialnymi;

Slide 15

7. tolerancja wobec różnic, racjonalizacja myślenia i sekularyzacja zachowań obyczajowych; 8. wielka ruchliwość przestrzenna i możliwości dla awansu są większe; 9. ogromne zróżnicowanie struktury zawodowej i uwarstwienia społecznego; 10. przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych;

Slide 16

Zróżnicowanie społeczno-przestrzenne, ruchliwość przestrzenna, globalizacja kultury prowadzą do zaniku instytucji sąsiedztwa, instytucji osiedlowych, powszechnej anonimowości i stałego ubożenia jednostki w sieci powiązań społecznych.

Slide 17

Nowy Jork Szanghaj

Slide 19

Różne definicje miasta: 1. Max Weber miejski typ idealny: jest to zrzeszenie ludzi rządzące się odpowiednimi regułami formalnymi np. prawo, rynek i nieformalnymi np. stosunki sąsiedzkie, kontrola społeczna; 2. Louis Wirth określa miasto przez urbanizm, specyficzny miejski styl (sposób) życia mieszkańców; 3. Raymond Morris istota miasta przejawia się w instytucjonalizacji, biurokratyzacji, ale także heterogenizacji zachowań. Miasto oznacza wzrost anonimowości, prywatności, specyfikację poglądów, wymogów i zachowań kompleks wyspecjalizowanych zachowań mieszkańców; 4. Georg Simmel miasto jest formą wspólnoty zapewniającej jednostce pewien stopień i rodzaj wolności osobistej, nie mającej odpowiednika w innych warunkach;

Slide 20

Wg. Louisa Wirtha, miasto specyficznie miejski styl życia. urbanizm czyli W przestrzennych strukturach (miastach) w wielkim zagęszczeniu, żyje ogromna liczba różniących się między sobą i na ogół obcych sobie ludzi, prowadzących ruchliwy tryb życia. Na specyfikę miejskości (czyli urbanizmu lub miejskiego stylu życia) wpływały trzy główne cechy miasta: 1) Wielkość populacji 2) Gęstość zaludnienia 3)Heterogeniczność społeczno-kulturowa i przestrzenna

Slide 21

Konsekwencjami tych głównych cech miasta są: 1. dominacja przelotnych, bezosobowych, niepełnych i pośrednich kontaktów społ. 2. anonimowość 3. rozpad grup pierwotnych 4. mnogość grup wtórnych i formalnych mechanizmów kontroli społecznej nad mech. nieformalnymi, które są charakterystyczne dla mniejszych zbiorowości 5. biurokratyzacja życia 6. anomia (Durkheim, Merton) 7. racjonalizm i wyrachowanie w relacjach społecznych 8. dominacja konkurencji i rywalizacji nad współpracą i współdziałaniem 9. innowacyjność 10.duża ruchliwość pionowa i pozioma 11.wzrost tempa życia skutkujący rozmaitymi nerwicami, poczuciem zagubienia, osamotnienia i innymi patologiami osobowości.

Slide 22

Wielkość populacji konsekwencje społeczne Im większa liczebnie populacja, tym większe szanse zróżnicowania i indywidualności. Konkurencja i formalne mechanizmy kontroli społecznej zastępują stosunki pokrewieństwa jak środki organizowania się społeczeństwa. Im większa liczebnie populacja, tym większa specjalizacja i funkcjonalna rozmaitość społecznych ról. Anonimowość i fragmentaryczność interakcji społecznych wynikają wprost z liczebności populacji. Gęstość zaludnienia Większa gęstość zaludnienia wzmacnia skutki wielkości populacji. Większa gęstość tworzy postawy zdystansowania, jednocześnie skłaniając do zachowań ekscesywnych. Wytwarza większą tolerancję dla życia obok siebie obcych ludzi, ale też zwiększa związany z tym stres. Ucieczka przed gęstością powoduje rozwój osadnictwa podmiejskiego i zwiększa wartość ziemi na przedmieściach. Gęstość zwiększa konkurencję, powiększając zarazem społeczne skutki wielkości populacji. Heterogeniczność Im większa różnorodność, tym większa jest wzajemna tolerancja pośród rozmaitych grup. Heterogeniczność (zróżnicowanie) pozwala na przełamywanie etnicznych i klasowych barier. Indywidualne role i interakcje stają się fragmentaryczne i rozdrobnione, stosownie do różnorodności i zmienności kręgów interakcyjnych. Wzrastają anonimowość i depersonalizacja życia publicznego.