Monarchia stanowa w Anglii i Francji

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Przemiany ustrojowe w Anglii i Francji

Slide 2

Anglia za Plantagenetów Rządy Normanów w Anglii (od 1066 r.) oparte były na silnej władzy królewskiej. Obawa przed buntami podbitej ludności anglosaskiej doprowadziła do wprowadzania zasady ,,wasal mego wasala jest moim wasalem. Nie doszło zatem do rozdrobnienia feudalnego w tym kraju. W czasie rządów ostatnich normandzkich królów zaczęła wzrastać pozycja feudałów (baronów), którzy zaczynali się usamodzielniać i bez zgody władcy budować ufortyfikowane zamki.

Slide 3

Za panowania nowej dynastii, pochodzących z Andegawenii Plantagenetów, feudałom przestała być potrzebna silna władza królewska.

Slide 4

Pierwszym władcą z dynastii Plantagenetów był Henryk II. Chcąc wzmocnić swoją władzę zaczął popadać w konflikt z feudałami. Pierwszym zadaniem Henryka II w polityce wewnętrznej było odbudowanie prestiżu monarchii. Henryk II król Anglii w latach 1154 1189

Slide 5

Reformy Henryka II polegały także na ograniczaniu sądownictwa duchownych i nałożeniu podatków na dobra kościelne. Sprzeciwił się jednak temu przedsięwzięciu arcybiskup Canterbury Tomasz Becket. Został jednak zamordowany przez dworzan królewskich.

Slide 7

Po śmierci Henryka II w 1189 r. konflikt z feudałami i kościołem rozgorzał na nowo. Nowy król Ryszard Lwie Serce potrzebował pieniędzy na wyprawę krzyżową, a jego brat Jan Bez Ziemi na wojnę z królem francuskim Filipem II Augustem. Ryszard Lwie Serce król Anglii w latach 1189 1199

Slide 8

Nowe obciążenia podatkowe spotkały się ze sprzeciwem feudałów i Kościoła. Duchowieństwo zwróciło się o pomoc do papieża Innocentego III, który rzucił klątwę na Jana Bez Ziemi. Nie mogąc się przeciwstawić najpotężniejszemu papieżowi średniowiecza, Jan Bez Ziemi uznał się jego lennikiem i zgodził się na płacenie Rzymowi świętopietrza. Jan Bez Ziemi król Anglii w latach 1199 - 1216

Slide 9

Spotkało się to z oporem feudałów świeckich, którzy wywołali przeciwko królowi powstanie. Nie mając innego wyjścia, król wydał w 1215 r. przywilej Wielką Kartę Swobód.

Slide 10

Wielka Karta Swobód potwierdzała wszystkie dotychczasowe przywileje. Zabraniała królowi nakładania nowych podatków bez zgody Ogólnej Rady Królewskiej (dostojnicy świeccy i duchowni oraz wasale królewscy). Wprowadzała zakaz pozbawiania wolności i mienia wolnych ludzi bez wyroku sądowego. W razie złamanie tych postanowień poddani mogli wypowiedzieć posłuszeństwo królowi. Decydowała o tym 20 osobowa Rada Baronów.

Slide 11

Rada Baronów wezwała społeczeństwo do powstania, kiedy syn Jana Bez Ziemi Henryk III nałożył na baronów wysokie podatki. Aby przyciągnąć do powstania drobne rycerstwo i mieszczaństwo , baronowie zgodzili się na rozszerzenie kontroli nad królem o ich przedstawicieli. Powstanie zakończyło się klęską Henryka III w 1265 r. W tym też roku zwołano na naradę przedstawicieli biskupów, baronów, rycerstwa i mieszczan. 1265 r. uważa się za datę powstania angielskiego parlamentu.

Slide 12

Parlament w Anglii ostatecznie ukształtował się w XIV wieku. Podzielony został na dwie części : Izbę Lordów i Izbę Gmin. Izba wyższa, czyli Izba Lordów składała się z dostojników kościelnych oraz książąt i hrabiów. Prawo zasiadania w Izbie Lordów było dziedziczne. W Izbie Gmin zasiadali przedstawiciele rycerstwa i miast. Wybierać mogli jedynie ci, którzy mieli posiadłości ziemskie i uzyskiwali z nich określone dochody obowiązywał zatem cenzus majątkowy.

Slide 13

Parlament zajmował się początkowo wyłącznie wyrażaniem zgody na podatki i prawa stanowione przez króla. W późniejszym czasie zaczął przygotowywać projekty ustaw, które chciał wprowadzić w życie. Warunkiem było zatwierdzenie tych projektów przez króla (mógł je także odrzucić). Ten system wspólnego rządzenia króla i parlamentu zapoczątkował nowa formę państwa monarchię stanową.

Slide 15

Państwo francuskie w XI XIII wieku Po traktacie w Verdun (843 r.) państwo zachodniofrankijskie uległo feudalizacji i rozdrobnieniu. Władza Karolingów nie miała większego autorytetu. Po śmierci ostatniego Karolinga władzę w państwie objął Hugo Kapeta (987 r.).

Slide 16

Na króla Francji został wybrany przez zgromadzenie biskupów. Władza jego, jak i zresztą czterech pierwszych Kapetyngów była słaba. Zależność wasalnych książąt, hrabiów i baronów bardzo iluzoryczna, nawet w czasie wojny niechętnie wypełniali oni swe lenne obowiązki dostarczania zbrojnych oddziałów królowi Głównym celem jego polityki było uniezależnienie się od książąt oraz wprowadzenie władzy dziedzicznej. Hugo Kapet hrabia Paryża i książę Francji w latach 956 987 król Francji w latach 987 - 996 Pod berłem Kapetyngów Francja zaczynała się jednoczyć. W przyszłości miała stać się Królestwem Francji.

Slide 17

Swe panowanie rozpoczął od wprowadzenia reform, umacniających władzę królewską. Ujednolicił system monetarny w królestwie, zreorganizował i skutecznie nadzorował finanse, usprawnił też administrację państwa. Starając się rządzić sprawiedliwie, wprowadził kontrolę działalności urzędników królewskich, którą powierzył zakonnikom. W przypadku niesprawiedliwych decyzji, poszkodowani otrzymywali odszkodowanie, a nieuczciwi urzędnicy byli zwalniani. Ustanowił sądy królewskie, tak zwane parlamenty, do których można się było odwoływać od wyroków sądów feudalnych. Wprowadził zakaz pojedynków, noszenia broni i prowadzenia wojen prywatnych. Ludwik IX Święty król Francji w latach 1226 - 1270 Znacznie rozbudowały się miasta, które otrzymały przywileje komunalne i otaczane były murami, odgrywały coraz większą rolę pod względem militarnym

Slide 18

Ludwik IX wspierał zakony, zwłaszcza żebraczy zakon franciszkanów, współcześnie utworzony przez pokutnika Franciszka z Asyżu, który głosił ideały ubóstwa i ascezy, oraz Zakon Rycerzy św. Łazarza opiekujący się trędowatymi. Ludwik IX Święty obmywający trędowatych

Slide 19

Proces jednoczenia państwa zakończył Ludwik IX Święty.

Slide 20

Ludwik IX Święty przed papieżem

Slide 21

Monarchia stanowa we Francji W II połowie XIII wieku nastąpiła we Francji centralizacja państwa. Wcielenie lenn wielkich feudałów do domeny królewskiej spowodowało wzmocnienie władzy królewskiej. Władcy mogli odejść od zasad prawa lennego i podporządkować sobie całą ludność. Aby uniknąć ponownego rozbicia feudalnego król powoływał urzędników wywodzących się ze średniego rycerstwa i mieszczaństwa, którzy bezwzględnie wykonywali polecenia władcy. W przekreśleniu zasad prawa lennego pomogli królom francuskim tzw. Legiści znawcy prawa. Skonstruowali oni teorię suwerenności monarchii francuskiej, co oznaczało niezależność króla od obcej władzy (papiestwa, cesarstwa). Oznaczało to również, że nikt wewnątrz nie mógł państwa nie miał prawa uszczuplać władzy króla nad francuskimi ziemiami.

Slide 22

Na przełomie XIII XIV wieku społeczeństwo francuskie dzieliło się na stany, różniące się uprawnieniami i funkcjami społecznymi. Stanem pierwszym było duchowieństwo, które podlegało sądownictwu kościelnemu i nie płaciło podatków. Feudałowie świeccy tworzyli stan drugi szlachtę. Przynależność do tej grupy nie zależała już od posiadania ziemi, lecz od urodzenia w rodzinie szlacheckiej (była dziedziczna). Pozostał ludność należał do stanu trzeciego byli to chłopi i mieszczanie, których sytuacja prawna była podobna.

Slide 24

Z biegiem czasu przedstawiciele poszczególnych stanów starali się wpływać na politykę króla. Na początku XIV wieku zaczynała się we Francji wykształcać monarchia stanowa (w Anglii istniała już od wieku XIII). Władza królewska zaczynał tracić swój patrymonialny charakter.

Slide 25

Monarchia stanowa w pełni ukształtowała się za panowania Filipa IV Pięknego. Filip IV Piękny król Francji w latach 1285 1314

Slide 26

Nieustanne wojny, jakie prowadził Filip IV wymagały wielkich pieniędzy. Zdobywał je wszelkimi sposobami, m.in. przez konfiskaty majątków lombardzkich bankierów i bogatej ludności żydowskiej, przez zamianę powinności lennych na świadczenia pieniężne oraz przez nałożenie specjalnego podatku na duchowieństwo. Gdy ponadto przejął sądownictwo nad duchownymi, papież Bonifacy VIII ogłosił zamiar ekskomunikowania go, do czego jednak nie doszło, wobec wojny domowej między możnymi w samym państwie papieskim i śmierci papieża w 1303. Konflikt między królem Filipem IV a papieżem Bonifacym VIII doprowadził do zwołania w 1302 roku zgromadzenia przedstawicieli wszystkich trzech stanów Stanów Generalnych. Zwoływane były od tej pory wtedy, gdy król chciał uzyskać zgodę na nowe podatki. Każdy stan obradował oddzielnie. Stany wpływały na kierunek polityki państwa, uzależniając zgodę na nowe podatki od wydawanych przez króla zgodnych z ich dążeniami rozporządzeń.

Slide 27

Po śmierci papieża Filip IV kazał wykopać zwłoki Bonifacego VIII i spalić go na stosie jako heretyka. Następni papieże, szukając protekcji Filipa IV, ulegali jego naciskom. W 1309 doprowadził do wyboru na papieża swego kandydata, biskupa Bordeaux, który jako Klemens V przeniósł swoją siedzibę z Rzymu do Awinionu, na terytorium Francji, zapoczątkowując tzw. niewolę awiniońską papieży (1309-1377). W 1312 zniszczył zakon Templariuszy, konfiskując jego majątek. Zagarnął także kapitały Żydów, których wypędził z Francji

Slide 31

Kryzys idei uniwersalnych

Slide 32

Okres Niewoli Awiniońskiej i Wielkiej Schizmy Zachodniej Papieże w Awinionie korzystali ze wsparcia królów Francji, jednak byli też od nich uzależnieni i zagrożeni politycznie. Na skutek przeniesienia Kurii do Awinionu, zaczęła się szerzyć symonia i nepotyzm, autorytet papieża gwałtownie spadł, a wśród części duchownych rozpowszechniła się rozwiązłość i brak dyscypliny. Dopiero Grzegorz XI, wsłuchując się w napomnienia św. Katarzyny Sieneńskiej powrócił do Rzymu w 1377 roku.

Slide 33

W 1378 r. papież Grzegorz XI zmarł, co doprowadziło do rozbicia Kościoła i podziału politycznego Europy. W Rzymie następcą Grzegorza XI wybrano Urbana VI w Awinionie zaś papieżem został Klemens VII. Obaj papieże nałożyli na siebie ekskomunikę. Rozpoczął się okres Wielkiej Schizmy Zachodniej. W latach 1414 1418 odbył się sobór w Konstancji. Zakończył on okres schizmy. Papieżem został Marcin V.