Kraje Europy Zachodniej po II wojnie światowej

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Kraje Europy Zachodniej po II wojnie światowej. RFN, Włochy, Wielka Brytania, Francja, Prorugalia, Hiszpania Skandynawia i Kraje Beneluksu

Slide 2

Pomiędzy dwoma mocarstwami Po II wojnie światowej wiele krajów Europy Zachodniej dzięki pomocy w ramach planu Marshalla zostało odbudowanych ze zniszczeń wojennych. Weszły one w okres szybkiego wzrostu gospodarczego zwanego europejskim cudem gospodarczym, który trwał 30 lat 1947 1977. W dobie rywalizacji między USA i ZSRR, kraje Europy zachodniej stanęły po stronie Stanów Zjednoczonych i w kręgu wpływów dyktowanych przez Pakt Północnoatlantycki (NATO).

Slide 3

Obecność w NATO oraz procesy integracji europejskiej zapewniły krajom Europy Zachodniej względną stabilizację polityczno militarną. Zapewniał to również tzw. parasol atomowy Stanów Zjednoczonych oraz wyposażenie Wielkiej Brytanii i Francji w broń jądrową. W tej sytuacji rząd ZSRR starał się wykorzystywać każdy, nawet najmniejszy rozdźwięk sojuszników NATO organizując nieraz akcje terrorystyczne. Starał się również, zwłaszcza w okresie wojny wietnamskiej, podsycać antyamerykańskie nastroje.

Slide 4

W 1972 r. rządy USA i ZSRR (na spotkaniu Nixona i Breżniewa) zgodziły się na powołanie KBWE Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, której obrady w latach 1973 -75 toczyły się w Genewie i Helsinkach. Ostatecznie akt końcowy KBWE podpisały 32 kraje Europy Wschodniej i Zachodniej oraz ZSRR, Kanada i USA. Akt ten zawierał m.in. deklaracje nienaruszalności granic, suwerenności państw, poszanowania praw człowieka, współpracy gospodarczej i naukowej.

Slide 5

W latach 80. XX wieku na nowo zaostrzyła się rywalizacja zbrojna. W odpowiedzi na umieszczenie przez Sowietów rakiet SS-20 z głowicami nuklearnymi w Europie Środkowej, Amerykanie zamontowali w Europie Zachodniej rakiety Pershing 2 i Cruise.

Slide 6

RFN W 1949 r. nowo powstała RFN przyjęła demokratyczną konstytucję nawiązującą do ustroju republiki Weimarskiej i przywracającą federalny charakter państwa landy, cieszące się dużą samodzielnością. Mieszkańcy mogli również wybierać przedstawicieli do parlamentu państwowego Bundestagu oraz parlamentów krajowych Landtagów. Prezydent zachował funkcje reprezentacyjną, ale właściwa władza spoczęła w rękach kanclerza. Ukształtowany w ten sposób ustrój polityczny, z silna władzą premiera przyjęto określać mianem systemu kanclerskiego.

Slide 7

W pierwszych latach istnienia RFN ukształtowała się scena polityczna a najsilniejszą pozycję zdobyły dwie partie CDU i CSU. Pierwszy kanclerz RFN Konrad Adenauer, sprawujący tę funkcję w latach 1949 63 doprowadził do pojednania z Francją oraz zaangażował RFN w proces integracji europejskiej realizując jednocześnie politykę proamerykańską. Za czasów Adenauera RFN wyszła z gospodarczego kryzysu i przeżyła tzw. cud gospodarczy, który zawdzięczała zwłaszcza Ludwikowi Erhardowi ministrowi gospodarki w rządzie Adenauera.

Slide 8

Zasadniczym problemem RFN był stosunek do NRD i Berlina Zachodniego. Zaowocowało to dwoma kryzysami berlińskimi w latach 1948-49 oraz w 1961 r. W ten drugi zaangażował się nawet prezydent USA - J.F. Kennedy, który przybył do Berlina i wygłosił słynne przemówienie, w którym padły znamienne słowa Ich bin ein Berliner (Jestem berlińczykiem). Sytuacja zmieniła się nieco po przejęciu władzy przez kanclerza socjaldemokratów Willego Brandta, który realizował tzw. politykę wschodnią. Jej efektem było podpisanie układów o nienaruszalności granic z ZSRR, Polską i NRD.

Slide 9

Od 1982 r. na czele rządy RFN stanął przedstawiciel chadecji Helmut Kohl, który zdecydowanie poparł rozmieszczenie rakiet amerykańskich na terenie RFN oraz wspierał politykę integracji europejskiej. Swoją politykę realizował przy wsparciu ze strony Francji.

Slide 10

Włochy W 1946 r. we Włoszech przeprowadzono referendum, w wyniku którego odsunięto od władzy dynastię sabaudzką i wprowadzono ustrój republikański z dominującą centroprawicową Chrześcijańską Demokracją. Cechą charakterystyczną powojennych Włoch była ogromna niestabilność rządów. Jednak wspierana przez USA scena polityczna nigdy nie dopuściła do wpływów stronnictw komunistycznych na rządy.

Slide 11

W latach 60. i 70. XX wieku we Włoszech uaktywniły się grupy lewicowe, które nieśmiało zaczęły ingerować w politykę państwa. Najsłynniejsza z nich była grupa Czerwone Brygady. Ich działacze w 1978 r. porwali i zamordowali premiera Włoch Aldo Moro. W latach 80. XX wieku politykę włoską zdominowały różne ośrodki mafii czyli zorganizowane grupy przestępcze. Do najsłynniejszych z nich należała Cosa Nostra i kamorra. Dzięki pomocy uzyskanej w ramach pomocy Marshalla Włochy przeżyły boom gospodarczy. Mogło do tego dojść przy rozwoju usług turystycznych oraz rozbudowie infrastruktury (autostrady).

Slide 12

Wielka Brytania Po wyborach 1945 r. rządy w Wielkiej Brytanii przejęła Partia Pracy, która od początku rządów musiała rozwiązać problem dążeń niepodległościowych ludów zamieszkujących kolonie brytyjskie. Nie będąc w stanie finansować walk o utrzymanie kolonii, Wielka Brytania pogodziła się z utrata nad nimi kontroli. Większość kolonii weszła w skład tzw. Wspólnoty narodów (Commonwealth of Nations).

Slide 13

Drugim problemem kraju był kryzys gospodarczy. Clement Attlee, premier w latach 1945-51 działał zgodnie z doktryną dobrobytu państwa przeprowadził m.in. nacjonalizację dystrybucji gazu, przemysłu lotniczego, hutnictwa stali, sieci kolejowej oraz Banku Anglii. Przeprowadził również szereg reform socjalnych, co doprowadziło do zmniejszenia rozwarstwienia społeczeństwa. Kolejne przejęcie władzy przez Partię Pracy w latach 1964-70 oraz 1974 79 przeniosło kolejne reformy socjalne a przede wszystkim rozbudową systemu szkolnictwa i opieki zdrowotnej.

Slide 14

Kolejnym problemem była rosnąca w siłę sprawa związków zawodowych, które poprzez strajki i organizacje walk o prawa, destabilizowały państwo. Pozycja związków zawodowych została złamana dopiero w czasie rządów Margaret Thatcher przywódczyni Partii Konserwatywnej. Celem jej polityki była realizacja neoliberalnych haseł ograniczenia biurokracji, zmniejszenie podatków odejście od kontroli cen, rozbudowa opieki socjalnej. Thatcher stojąca na czele rządu w latach 1979 90 rozpoczęła zakrojoną na szeroką skalą politykę prywatyzacji. Była przy tym zwolenniczką (podobnie jak R. Reagan) rewolucji konserwatywnej.

Slide 15

Kolejnym poważnym problemem była kwestia Irlandii Północnej, która mino iż Irlandia w 1922 ogłosiła niepodległość, pozostała przy Wielkiej Brytanii. Od tego czasu trwał tam nieprzerwanie konflikt religijny między protestantami a katolikami. Zaostrzył się kiedy liczba katolików zaczęła dorównywać protestantom. W 1970 r aktywizowała się Irlandzka Armia Republikańska IRA zbrojna, tajna organizacja, której celem było oderwanie Ulsteru (jedna z 4 prowincji Irlandii (błędne choć powszechne jest używanie tego określenia jako synonimu Irlandii Północnej) od Wielkiej Brytanii i przyłączenie go do Irlandii. Od 1971 organizacja ta przekształcała się w org. terrorystyczną.

Slide 16

Francja Na czele pierwszego powojennego rządu stanął zasłużony już w walce z Niemcami Charles de Gaulle, który w 1958 r. objął funkcje prezydenta. Jego polityka skupiała się przede wszystkim na wzmocnieniu pozycji prezydenta w kraju. Przejęcie władzy w 1946 r. zapoczątkowało okres IV republiki francuskiej (1946-58). Okres ten charakteryzował się niestabilnością rządów (działało ponad 12 rządów).

Slide 17

W przeciwieństwie do Wielkiej Brytanii, Francja nie pogodziła się z utratą kolonii, o czym świadczy ingerencja w wojnę w Indochinach (1946-54) oraz w wojnę algierską, w wyniku której utraciła Algierię. W 1958 r Francja popadła w kryzys, z którego wyszła dzięki polityce Charlesa de Gaullea. Zorganizował on referendum, w którym Francuzi przyjęli nową konstytucję. Wydarzenie to zapoczątkowało okres V republiki francuskiej. Był to czas wzmocnienia władzy wykonawczej. Na jej podstawie wprowadzono system parlamentarno prezydencki.

Slide 18

Polityka de Gaullea zmierzała do tego, by Francja mogła odgrywać samodzielną rolę w polityce światowej oraz uniezależnić się od USA. De Gaulle był pierwszym prezydentem kraju Zachodu, który odwiedzał ZSRR i jego kraje satelickie. Pozycją de Gaulla zachwiała tzw. rewolta studencka (III-V 1968), a w 1969 r. po przegranym referendum Charles de Gaulle zmarł. Do początku lat 80. władze we Francji sprawowali tzw. gaulliści politycy ideowo

Slide 19

Pod względem gospodarczym Francja przezwyciężyła powojenny kryzys dzięki pomocy w ramach planu Marshalla. Podobnie również jak w Wielkiej Brytanii zdecydowano się na nacjonalizacje gałęzi przemysłu. Poważnym problemem stała się po wojnie sprawa intensywnej imigracji zarobkowej z krajów afrykańskich oraz wielu krajów Europy. Liczni arabscy imigranci okazali się niechętni do asymilacji z rodzimą społecznością francuską.

Slide 20

Hiszpania i Portugalia Po zakończeniu wojny domowej w 1939 rządy Hiszpanii przekształciły się w autorytarny reżim Francisco Franco. Był to reżim konserwatywny, katolicki i konsekwentnie antykomunistyczny. System ten nieco zelżał w latach 50. XX wieku i przyjął kierunek zbliżania się politycznego do krajów Europy Zachodniej. W 1975 r. po śmierci Francisco Franco, zgodnie z jego wolą, rządy objął Juan Carlos I Burbon, wnuk zdetronizowanego w 1931 r. króla Alfonsa XIII.

Slide 21

Juan Carlos I spowodował że reżim Franco został w sposób łagodny zdemokratyzowany, a zwieńczeniem politycznym było przyjęcie w 1978 r. nowej konstytucji oraz wprowadzenie monarchii konstytucyjnej. W 1982 r. Hiszpania weszła w skład NATO.

Slide 22

Portugalia, podobnie jak Hiszpania, weszła w okres powojenny pod rządami reżimu autorytarnego sparowanego przez Antonio Salazara (od 1932 r.). Powojennym problemem Portugalii była sprawa kryzysu w portugalskich koloniach Mozambiku i Angoli. Doprowadziło to do niezadowolenia w siłach zbrojnych i w konsekwencji do tzw. rewolucji goździków wojskowego zamachu stanu. Wydarzenie to umożliwiło powołanie lewicowego rządu. W 1976 r. przyjęto demokratyczną konstytucję i odbyły się wolne wybory.

Slide 23

Kraje Beneluksu i Skandynawia Państwa Beneluksu (Holandia, Belgia i Luksemburg) stałe się jednymi z najważniejszych państw w powojennej Europie. Stały się bowiem głównymi uczestnikami procesu integracji europejskiej. Na północy Europy rozwijały się równie prężnie kraje skandynawskie. Szczególnie interesująca stała się pozycja Finlandii, która znajdowała się w strefie wpływów ZSRR ale nie stała się jego państwem satelickim. Uzależniona od ZSRR była zwłaszcza w sferze polityki zagranicznej. Specyficzne związki Finlandii z ZSRR przyjęto określać mianem finlandyzacji.