Rzeczpospolita w dobie Sejmu Wielkiego

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Rzeczpospolita w dobie Sejmu Wielkiego

Slide 2

Kształtowanie się programu reform Po I rozbiorze Stanisław A. Poniatowski wraz z Radą Nieustającą kontynuowali prace nad reformami państwa. Usprawniono administrację, porządkowano prawo miejskie, rozbudowywano szkolnictwo. Próby wprowadzenia zmian w Rzeczpospolitej zbudziły protest rosyjskiego ambasadora i dużej części szlachty. Odrzucono też projekt kodyfikacji praw opracowany przez Andrzeja Zamoyskiego. Kodeks ten miał ujednolicać przepisy w Polsce, ale Sejm na skutek protestów posłów odrzucił go w 1780 roku.

Slide 3

Wojna Rosji z Turcją W latach 80. XVIII wieku w Europie zmieniła się sytuacja polityczna. Zmarł król Prus Fryderyk II a jego następca Fryderyk Wilhelm II deklarował przyjazne stosunki wobec Rzeczpospolitej. W roku 1787 wybuchła wojna rosyjsko turecka, która początkowo nie przebiegała pomyślnie dla Rosji. Dodatkowo w 1788 do wojny przyłączyły się Austria i Szwecja, co spowodowało, że Fryderyk Wilhem II zaniepokojony silną pozycją Austrii zaproponował sojusz prusko polski.

Slide 4

Król Stanisław Poniatowski aby uzyskać zgodę na powiększenie armii, zaproponował udział oddziałów polskich w wojnie z Turcją. Caryca Katarzyna przyjęła ofertę. Skutkiem tego król zwołał Sejm na jesień 1788 roku. Sejm ten miał zatwierdzić porozumienie z Rosją i wyrazić zgodę na powiększenie armii Rzeczpospolitej. Sejm ten nazywany jest w dziejach Sejmem Czteroletnim lub Sejmem Wielkim (obradował aż 4 lata).

Slide 6

Sejm Wielki Już na początku obraz zawiązano konfederacje na której czele stanęli marszałkowie Sejmu Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha. Zabezpieczono w ten sposób obrady przed ich zerwaniem. Wśród posłów wytworzyły się 3 obozy: hetmański, królewski i patriotyczny.

Slide 8

Stronnictwa polityczne Stronnictwa polityczne Sejmu Wielkiego Stronnictwo Patriotyczne Stronnictwo Hetmańskie Stronnictwo Dworskie

Slide 9

Obóz Hetmański Na czele stali: - Franciszek Ksawery Branicki - Seweryn Rzewuski - Szczęsny Potocki Obóz grupował skrajnie konserwatywną szlachtę, był przeciwny reformom i dążył do usunięcia z tronu Poniatowskiego przy pomocy Rosji

Slide 10

Obóz Królewski Na czele stał król, a do stronnictwa należeli jego stronnicy i członkowie rodziny królewskiej. Dążyli oni do przeprowadzenia reform państwowych przy porozumieniu i przy pomocy Rosji.

Slide 11

Obóz Patriotyczny Na czele stali: - Stanisław Potocki - Ignacy Potocki - Adam Kazimierz Czartoryski - Stanisław Małachowski Popierali oni przeprowadzanie reform a państwie, opowiadali się za uniezależnieniem od Rosji w sojuszu z Prusami.

Slide 12

Sejm Wielki 1788 1792 (Stronnictwa polityczne) Stronnictwo Hetmańskie Występowali przeciwko wzmocnieniu władzy centralnej zagrażającej pozycji magnatów; związek z Rosją Franciszek Ksawery Branicki Szczęsny Potocki Seweryn Rzewuski

Slide 13

Sejm Wielki 1788 1792 (Stronnictwa polityczne) Stronnictwo Dworskie Dążyli do wzmocnienia władzy wykonawczej przy zachowaniu związków z Rosją Michał Poniatowski Jacek Małachowski Stanisław August Poniatowski

Slide 14

2. Sejm Wielki 1788 1792 (Stronnictwa polityczne) Stronnictwo Patriotyczne Opowiadali się za reformami, unowocześnieniem państwa, uniezależnieniem się od Rosji, a zbliżeniem z Prusami. Hugo Kołłątaj Kuźnica Kołłątajowska Stanisław Małachowski Adam Kazimierz Czartoryski Ignacy Potocki

Slide 15

Czarna Procesja Obradami Sejmu interesowała się ludność Warszawy. Reakcje mieszkańców miały silny wpływ na przebieg obrad. W listopadzie 1789 roku na zaproszenie prezydenta stolicy Jana Dekerta zjechali przedstawiciele 141 miast królewskich. Przeszli przez miasto w pochodzie ubrani w czarne stroje (stąd czarna procesja) na zamek. Tam domagali się od króla i Sejmu zwolnienia więźniów politycznych, dostępu do urzędów i prawa zasiadania w Sejmie.

Slide 16

Obrady Sejmu W czasie obrad widoczna była niechęć w stosunku do Rosji. Na króla Poniatowskiego ambasador rosyjski naciskał by zerwał Sejm, ale widząc że Rosja uwikłana jest w wojnę z Turcją, odmówił. Ośmielało to Sejm do bardziej radykalnych zmian. M.in. Ustalono podwyższone podatki na wojsko tzw. podatek 10-tego grosza szlachtę obciążono 10 - owym a duchowieństwo 20 - owym podatkiem. Efekty jednak były dość niewiele, gdyż zaniżano swoje dochody i wartość ziemi. Ostatecznie ustalono liczbę wojska na 65 tys., ale tego stanu nie osiągnięto.

Slide 17

Reformy Sejmu Wielkiego Reformy Sejmu Wielkiego(17881792) Zniesiono Radę Nieustającą Wprowadzono stały podatek z dóbr szlacheckich: 10 tzw. ofiara dziesiątego grosza i 20 podatek od dochodów duchowieństwa. Uchwalono stutysięczną armię Prawo o sejmikach pozbawiono szlachtę gołotę prawa głosu Prawo o miastach 1789 rok czarna procesja; Powołanie przez sejm specjalnej komisji do spraw reformy ustroju miast. W wyniku jej prac: dopuszczono mieszczan do urzędów; prawo nabywania dóbr ziemskich; własne sądownictwo, samorząd; zakaz więzienia przed zapadnięciem wyroku; prawo do nobilitacji szlacheckiej, udział w sejmie z głosem doradczym w sprawach miejskich. Ustawa Rządowa 3 maja 1791

Slide 18

Sojusz prusko - polski Na wiosnę 1790 nastąpiło podpisanie sojuszu Polski z Prusami, który był wymierzony przeciwko Austrii. Porozumienie to było potępiane prze Sejm, nieufny wobec rządu pruskiego. Do konfliktu prusko austriackiego nie doszło, a cesarz Leopold II na zjeździe w Reichenbach przyjął żądania pruskie. Tym samym sojusz Prus z Polską stracił na wartości a korzystna sytuacja dla Rzeczpospolitej powoli przemijała. Konflikt rosyjsko turecki dogasał.

Slide 19

Prawo o sejmikach i miastach W marcu 1791 roku Sejm Wielki uchwalił ustawę wyłączającą z udziału w sejmikach szlachtę nieposesjonatą, co było uderzeniem w magnacką oligarchię. Dzięki ustawie o miastach mieszkańcy otrzymali prawo nietykalności osobistej, prawo nabywania dóbr ziemskich, dostęp do urzędów, stopni oficerskich oraz możliwość powoływania samorządów. Ułatwiono też proces nobilitacji.

Slide 20

Konstytucja 3 Maja Akt ustawy zasadniczej przez długi czas przygotowywany był w tajemnicy, z obawy że konserwatywna część posłów może odrzucić projekt. Był on znany tylko części posłów. Głosowanie zaplanowano na 3 maja 1971 roku, kiedy to większość posłów nie wróciła z przerwy wielkanocnej. Tym samym, w myśl zasady, że nieobecni głosu nie mają, projekt uchwalono. Polska posiadała drugą na świecie konstytucję.

Slide 21

Jan Matejko Konstytucja 3 Maja

Slide 22

Ustawa Rządowa 3 maja 1791 Trójpodział Władzy WŁADZA USTAWODAWCZA Dwuizbowy SEJM: Izba poselska senat WŁADZA WYKONAWCZA Król Straż Praw (Rząd) - zwoływany co dwa lata - Zniesiono liberum veto - Decyzje zapadały większością głosów - Sejm konstytucyjny co 25 lat - Senat miał prawo veta w stosunku do uchwał izby poselskiej WŁADZA SĄDOWNICZA Sądy odrębne dla poszczególnych stanów

Slide 23

KONSTYTUCJA: - Znosiła podział Rzeczypospolitej na Koronę i Litwę, wprowadziła jedną nazwę państwa POLSKA; - Utrzymała uprzywilejowaną pozycję szlachty (pozbawiała praw politycznych szlachtę, która nie posiadała ziemi); - Rozszerzała prawa mieszczan (do Konstytucji włączono prawo o miastach z IV 1791); - Chłopi zostali wzięci pod opiekę prawa i rządu - Gwarantowała tolerancję religijna, zachowując uprzywilejowaną pozycję Kościoła katolickiego.