Rewolucje w Rosji w 1917r

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Rewolucje w Rosji w 1917r. i powstanie pierwszego państwa komunistycznego

Slide 2

Rosja w 1917 roku Klęski ponoszone podczas I wojny światowej spowodowały kryzys państwa rosyjskiego, tym potęgowany iż społeczeństwo na czele z różnymi frakcjami politycznymi domagało się zmian. Pierwsza z nich byli liberalni kadeci (KD konstytucyjni demokraci) oraz lewicujący eserowcy (SR socjaliści rewolucjoniści) Równie ważną rolę odgrywać zaczęli działacze wywodzący się z powstałej w 1912 r. Socjaldemokratycznej Partii Robotników Rosji mienszewicy i bolszewicy.

Slide 3

Mienszewicy i bolszewicy Mienszewicy prezentowali stanowisko rewizjonistyczne w ramach doktryny marksistowskiej opowiadali się za wprowadzeniem ustroju socjalistycznego na drodze ewolucji; Bolszewicy - dążyli do wywołania rewolucji, która miała obalić carat i wprowadzić tzw. dyktaturę proletariatu. Działania tych dwóch ugrupowań doprowadziły w lutym 1917 r. do zaburzeń i rewolucji.

Slide 4

Rewolucja lutowa Rewolucja lutowa rosyjska rewolucja przeciwko carowi Mikołajowi II i monarchii absolutnej. Wybuchła 3 marca 1917 (wg kalendarza juliańskiego 18 lutego). Spowodowała utworzenie się dwuwładzy w Rosji, zakończonej przez rewolucję październikową.

Slide 5

Przyczyny wydarzeń lutowych carat jako anachroniczny system władzy, radykalnie różniący się od ówczesnych ustrojów krajów Europy Zachodniej. Sprzeciw wobec jakimkolwiek próbom demokratyzacji Rosji powodował radykalizację nastrojów wśród inteligencji i burżuazji polityka wewnętrzna caratu względem nierosyjskich narodów, dążącego do rusyfikacji Polski, Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy.

Slide 6

Zaangażowanie się Rosji w I wojnę światową obnażyło słabość monarchii i aparatu urzędniczego. Nieudolnie dowodzone i źle wyposażone oddziały zaczęły ponosić klęski, co zmusiło Rosjan do wycofania się z terytoriów Polski i Litwy we wrześniu 1915 r. Było to brzemienne w skutkach, gdyż do opozycji dołączyli konserwatyści i nacjonaliści, którzy przedtem popierali częściowo politykę caratu. Niezadowolenie wśród społeczeństwa wzmagane było przez coraz gorszą sytuację aprowizacyjną, masowy pobór do wojska i przedłużające się przestoje w pracy. Mikołaj II nie cieszył się zbyt dużym autorytetem wśród poddanych. Jednocześnie podejrzewano carycę Aleksandrę Fiodorownę o sprzyjanie Niemcom (jej ojciec był księciem Hesji) i uleganie wpływom Rasputina.

Slide 8

Za początek rewolucji uchodzi strajk robotników w Piotrogrodzie 3 marca (18 lutego) 1917 na znak protestu przeciw brakom żywności. 10 marca strajk obejmował już wszystkie zakłady piotrogrodzkie. Jednocześnie wybuchły gwałtowne zamieszki, które były skierowane głównie przeciw carskiej policji. 8 marca (23 lutego) 1917 odbywa się demonstracja z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet, która szybko zmienia się w antycarski wiec. Car wydał zakaz zgromadzeń publicznych pod karą rozstrzelania i nakazał robotnikom zaprzestanie strajku. W trzy dni później oddziały wojska wkroczyły do Piotrogrodu i rozpędziły demonstracje przy użyciu siły. Fraternizacja żołnierzy z protestującymi nie miała masowego charakteru, aczkolwiek żołnierze przyłączali się do wieców.

Slide 10

11 marca (26 lutego) nastąpiła próba sił: żołnierze zaczęli strzelać do tłumu, zginęło 150 osób. Bunt w wojsku zapoczątkowali żołnierze z Pułku Pawłowskiego odmawiając strzelania do cywilów, z którymi jako poborowi solidaryzowali się. Szybko bunt przeniósł się na pozostałe pułki w stolicy 13 marca (28 lutego) rząd mógł liczyć tylko na około dwóch tysięcy żołnierzy. 12 marca (27 lutego) 1917 r. buntownicy usunęli posterunki prorządowe w Piotrogrodzie, i przejęli kontrolę nad większością budynków publicznych. Tłum wdarł się do siedziby Ochrany i zniszczył większość jej akt, zdemolowano także siedzibę Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Uwolniono więźniów z Twierdzy Pietropawłowskiej. Doszło do masowej grabieży sklepów, restauracji i domów.

Slide 11

Abdykacja cara Mikołaja II 15 marca 1917 car Rosji Mikołaj II abdykował na rzecz brata, wielkiego księcia Michaiła Aleksandrowicza na żądanie umiarkowanych polityków i monarchistów. Wielki Książę nie przyjął korony i zrzekł się jej następnego dnia, przekazując całą władzę Tymczasowemu Komitetowi Dumy. Na prowincji zmiana ustroju przeszła bez żadnych oporów lub prób buntu.

Slide 12

Morderstwo rodziny Romanowów Po abdykacji Mikołaja II carska rodzina z nakazu bolszewików została internowana w pałacu w Carskim Siole, skąd ok. 17 lipca 1918 r. przewieziona do domu w Jekaterynburgu. Tam, w piwnicach domu zamordowano całą rodzinę. Ciała zostały poćwiartowane i spalone a szczątki zrzucono do szybu nieczynnej kopalni. Dopiero w 2000 r. Cerkiew prawosławna ogłosiła rodzinę Romanowów za męczenników za wiarę.

Slide 14

Ośrodek władzy Na czele rewolucji próbowały stanąć dwa ośrodki władzy, powstałe 12 marca: powołany przez Dumę i popierany przez centrystów i umiarkowanych Tymczasowy Komitet Dumy oraz Piotrogrodzka Rada (Sowiet), zdominowany przez eserowców i socjaldemokratów. 15 marca Tymczasowy Komitet Dumy został przekształcony w Rząd Tymczasowy na czele z kadetem, księciem Gieorgijem Lwowem przy poparciu eserowców (Aleksander Kiereński) i umiarkowanych monarchistów (Aleksandr Guczkow). Jednocześnie zaczęły powstawać rady i komitety robotnicze w miastach oraz żołnierskie na froncie.

Slide 15

Od lutego do października 19 marca Rząd Tymczasowy ogłosił swój program: amnestię, demokratyczne wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego, wolność prasy i swobodne działanie stowarzyszeń i partii politycznych. Zapowiedziano kontynuowanie wojny do zwycięskiego końca.

Slide 16

8 sierpnia półlegalny zjazd bolszewików postanowił rozpocząć przygotowania do przejęcia władzy drogą powstania zbrojnego. 14 września rząd proklamował ustrój republikański. 22 września w wyniku nowych wyborów do Rady Piotrogrodzkiej większość uzyskali bolszewicy na czele z Trockim. 20 października do Piotrogrodu powrócił Lenin; 23 października Komitet Centralny bolszewików przyjął rezolucję o powstaniu zbrojnym i stworzył pierwsze Biuro Polityczne; 25 października Rada Piotrogrodzka utworzyła Komitet Wojskowo-Rewolucyjny, oficjalnie dla obrony stolicy przed Niemcami w rzeczywistości jako sztab przygotowujący przewrót rewolucję październikową, która wybuchła w nocy z 6 na 7 listopada.

Slide 17

Rewolucja październikowa Rewolucja październikowa przejęcie przez partię bolszewików władzy w Rosji rozpoczęte w Piotrogrodzie w nocy z 7 na 8 listopada 1917 roku (według obowiązującego wtedy w Rosji kalendarza juliańskiego był to 24 i 25 października stąd nazwa).

Slide 18

Przyczyny Trwająca od trzech lat I wojna światowa, porażki armii rosyjskiej i pogarszająca się sytuacja gospodarcza spowodowała ogólne zniechęcenie i upadek caratu. Rewolucja lutowa 1917 8-15 marca 1917 nie uspokoiła sytuacji, ponieważ wyłoniony przez Dumę Rząd Tymczasowy, kierowany początkowo przez przedstawiciela liberalnych konstytucyjnych demokratów księcia Gieorgija Lwowa, a od 21 lipca przez socjalistęrewolucjonistę Aleksandra Kiereńskiego nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Władzę w miastach ,obok istniejących rad miejskich, w coraz większym stopniu kontrolowały rady delegatów robotniczych, a na froncie rady delegatów żołnierskich. 8 sierpnia półlegalny zjazd bolszewików postanowił rozpocząć przygotowania do przejęcia władzy drogą powstania zbrojnego. Nie doszło do żadnych walk. Korniłow został aresztowany i osadzony w twierdzy w Bychowie.

Slide 19

Przewrót 6 listopada Rząd Tymczasowy zadecydował w konsekwencji o zamknięciu bolszewickich gazet oraz wymianie oddziałów garnizonu stolicy, lecz to tylko przyspieszyło wybuch powstania. O jego dacie przesądził ostatecznie termin II Wszechzwiązkowego Zjazdu Rad, który miał rozpocząć obrady 8 listopada i który Lenin chciał postawić przed faktem dokonanym przejęcia władzy przez bolszewików. 7 listopada cały Piotrogród był w rękach bolszewików. Przewrót odbył się prawie niepostrzeżenie - toczyło się normalne życie miasta - jeździły tramwaje, czynne były kina, restauracje, odbywały się koncerty i występy baletowe.

Slide 20

Pałac Zimowy został zajęty dopiero 8 listopada o godz. 2.10. Kiereński uciekł ze stolicy, próbując nieskutecznie odwołać się do pomocy wojska, a obradujący właśnie II Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich ogłosił po przemówieniu Lenina przejęcie władzy przez Tymczasowy rząd robotniczo-chłopski Radę Komisarzy Ludowych , której przewodniczącym został przywódca bolszewików Lenin. Oznaczało to faktyczne zakończenie okresu dwuwładzy w Rosji i przejęcie pełni władzy przez partię bolszewików za fasadą władzy rad.

Slide 21

W całej Rosji władzę objęły formalnie komitety rewolucyjne oraz rady delegatów robotniczych, żołnierskich i chłopskich faktycznie zorganizowana kadrowa partia bolszewików. Zjazd uchwalił przygotowane przez Lenina dekret o pokoju oraz dekret o ziemi. Wkrótce nowe władze zaczęły kontrolować większość miast Rosji. Głównodowodzącym został bolszewik chorąży Nikołaj Krylenko, po zamordowaniu przez bojówkę pod swoim dowództwem 3 grudnia 1917 r. w kwaterze Naczelnego Dowództwa (Stawka) w Mohylewie swego poprzednika - generała Nikołaja Duchonina. Dotychczasowa armia rosyjska ulegała tymczasem całkowitej demoralizacji i rozpadała się.

Slide 22

Wojna domowa 3 marca 1918 rząd bolszewicki wycofał Rosję z koalicyjnego udziału w I wojnie światowej zawierając w Brześciu traktat pokojowy z Niemcami, Austro-Węgrami, Bułgarią i Turcją , kosztem znacznych cesji terytorialnych na rzecz Państw Centralnych. Niedługo później (1917- czerwiec 1918) odebrano majątki cerkwi prawosławnej, znacjonalizowano fabryki i banki. Bolszewicy rozpoczęli prześladowanie partii niebolszewickich aresztowania, zabójstwa i zmuszanie do emigracji działaczy, zamykanie gazet. Zorganizowano sieć obozów koncentracyjnych. Odebrano robotnikom prawo do strajku, aresztowano niezależnych działaczy robotniczych, strajki łamano siłą , przywódców strajkowych jako kontrrewolucjonistów aresztowała CzK. Wprowadzono nakaz pracy i pracę przymusową. Rozpoczęła się wojna domowa, którą po trzech latach wygrali bolszewicy. Celem Lenina, jak sam twierdził, nie było jednak zaprowadzenie dyktatury proletariatu w Rosji, ale na całym świecie, a zdobycie władzy w Rosji uznawał jedynie za pierwszy etap tego procesu. Komuniści pod wodzą Lenina, a potem Stalina, połączyli w celach propagandowych obie rewolucje; lutową, która odsunęła cara od władzy i październikową, która obaliła Rząd Tymczasowy, w jedną i tą fałszywą informację, jakoby rewolucja październikowa obaliła rządy caratu w Rosji.

Slide 23

ZSRR Na czele państwa stał przywódca partii bolszewickiej o władzy dyktatora. Jedyną legalną partią była Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia bolszewików (WKPb). Istnienie innych partii i jakiejkolwiek opozycji było zakazane i surowo tępione. Podstawą rządu bolszewików był rozbudowany aparat przymusu, który później zaowocował powstaniem Czeki Ogólnorosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, na czele z Feliksem Dzierżyńskim.

Slide 24

W 1922 organizacje tę przemianowano na Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny (OGPU) a w 1934 na Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD). Był to organ policyjny o nieograniczonych uprawnieniach, który kontrolował życie wszystkich obywateli. W dziedzinie ekonomii, państwo zniszczone wojna musiało zrezygnować z komunizmu i dlatego w 1921 roku ogłoszono Nową Ekonomiczną Politykę (NEP). Zezwolono wówczas na istnienie drobnego handlu prywatnego, rzemiosła i przemysłu oraz istanienie wolnego rynku.

Slide 25

Powstanie ZSRR W 1922 r . Bolszewicy ogłosili powstanie nowego państwa Związku Socjalistycznych Republik radzieckich, w którego skład weszły republiki związkowe (m.in. ukraińska, białoruska, zakaukaska, uzbecka, turkmeńska, tadżycka itd.) ZSRR na mocy konstytucji z 1922 r był krajem demokratycznym federacyjnym, ale oficjalne deklaracje pozostawały w sprzeczności z postępowaniem władz.

Slide 26

Gułag Władze ZSRR bardzo radykalnie rozprawiły się z opozycją polityczną organizując więzienia i obozy pracy Gułagu. Gułag (ros. Gławnoje uprawlenije isprawitielnotrudowych łagieriej i kolonij, czyli Główny Zarząd Poprawczych Obozów Pracy to system obozów pracy przymusowej (łagrów) w ZSRR, którego więźniami byli zarówno przestępcy kryminalni, jak i osoby uznawane za społecznie niepożądane lub politycznie podejrzane

Slide 28

Państwo Stalina W 1924 r. po śmierci Lenina, rozpoczęła sie walka o władzę. Stalin, dotychczas sekretarz generalny partii stopniowo pozbył się wszystkich konkurentów (najczęściej z powodów wyroków śmierci) i przejął władzę. Rozpoczął od razu budowę socjalizmu w jednym kraju i zakończył politykę permanentnej rewolucji. W pierwszych miesiącach władzy Stalin:

Slide 29

- Rozbudował partię bolszewicką i przekształcił ja w biurokratyczną maszynerię; - Wprowadził cenzurę, skierowaną przede wszystkim na sztukę; - Zaostrzył aparat represji (GPU, a potem NKWD) W ten sposób powstały podwaliny pierwszego na świecie państwa totalitarnego.

Slide 30

Polityka gospodarcza Stalina Pod koniec lat 20. XX Stalin postanowił odejść od polityki NEP-u i nakazał przymusową kolektywizację rolnictwa, która stanowiła pierwszy krok k zakładaniu kołchozów zespołowych gospodarstw. Były to olbrzymie gospodarstwa rolne należące do państwa, a dawni właściciele stawali się ich pracownikami za niewielkie pensje. W ten sposób starano się wytępić klasę kułaków bogatych właścicieli ziemskich.

Slide 31

Chłopi początkowo sprzeciwiali się kolektywizacji, ale aparat państwowy odpowiadał terrorem chłopi za najmniejsze wykroczenia karani byli śmiercią lub wyrokami prac w gułagu. Władze jednocześnie tamowały napływ żywności do wsi, co stało się przyczyną wielkiego głodu (na Ukrainie zmarło z głodu ok 5 mln ludzi). W 1928 r. Stalin po raz pierwszy wprowadził tzw. gospodarkę planową były to plany opracowane przez partię, których realizację wytyczano na kilka lat (np. plan 5-letni).

Slide 32

Stachanowcy W ramach gospodarki planowej wprowadzano tzw. współzawodnictwo pracy. W 1935 jeden z pracowników kopalni Aleksiej Stachanow wykonał 1500 normy. Od jego nazwiska powstało określenie stachanowiec czyli przodownik pracy. Później okazało się, że na ten wynik pracowała cała grupa górników.

Slide 33

Gospodarka realizowana w ZSRR robiła ogromne wrażenie na ekonomistach z Zachodu, tym bardziej, że ZSRR nie odczuł kryzysu światowego w latach 1929 -35. Mało kto jednak zdawał sobie sprawę z tego, że ogromne przedsięwzięcia ZSRR wykonywane są kosztem pracy niewolniczej i pochłaniają setki tysięcy istnień ludzkich.

Slide 34

Wzmożona akcja represyjna wobec chłopów i inteligencji potęgowana był również przez propagandę ateistyczną i podkopywanie autorytetu cerkwi. Działania te w 1930 roku doprowadziły do ogłoszenia końca budowy socjalizmu. Jednak jak się okazało był to tylko wstęp do kolejnej fazy rozwoju ZSRR okresu tzw. wielkiej czystki z lat 1936-38. W tym czasie na zlecenie Stalina wymordowano 23 kierownictwa partii bolszewickiej, a także działaczy aparatu bezpieczeństwa.

Slide 35

Zlikwidowani zostali m.in. szef NKWD Gienrich Jagoda i jego następca Nikołaj Jeżow. Wówczas na czele NKWD stanął Ławrentij Beria, który pozostał na stanowisku aż do śmierci Stalina w 1953 r. Wielka czystka dotyczyła również mniejszości narodowych zamieszkujących ZSRR oraz zwykłych obywateli, których podejrzewano o działalność sabotażową.

Slide 36

Ruch komunistyczny na świecie Założenia komunistyczne stały się bardzo popularne na świecie, zwłaszcza po wydarzeniach I wojny światowej. Komuniści zdobywali coraz większe poparcie i już w 1919 r. powołano do życia Komintern Międzynarodówkę Komunistyczną z siedzibą w Moskwie. W jego skład wchodziły różne partie komunistyczne z wielu krajów np. europejskich. Szybko stał się on narzędziem do walki w z niekomunistycznymi partiami w poszczególnych krajach.

Slide 37

Dziękuję za uwagę !!!