Zamknij Choroby i trucizny w życiu człowieka 1. Definicja chorób 2. Rodzaje chorób 3. Definicja trucizn 4. Podział trucizn 5. Wpływ trucizn na człowieka

Definicja chorób Choroba - jedno z podstawowych pojęć medycznych, ogólne określenie każdego odstępstwa od stanu określanego jako pełnia zdrowia organizmu. Choroba polega na zaburzeniu funkcji lub uszkodzeniu struktury organizmu. O zaistnieniu choroby można mówić wtedy, gdy działanie czynnika chorobotwórczego powoduje przekroczenie zdolności organizmu do adaptacji, co z kolei wywołuje niepożądane, szkodliwe następstwa. Czynniki chorobotwórcze: czynniki fizyczne starzenie się organizmu uraz mechaniczny uraz psychiczny wada genetyczna czynniki chemiczne (zatrucia) czynniki zakaźne czynniki środowiskowe

Rodzaje chorób Choroby pasożytnicze (Parazytozy) - są to choroby wywoływane przez pasożyty. Do najgroźniejszych pasożytów w Polsce należą: włosień, toksoplazma i tasiemiec bąblowcowy. Do najczęściej spotykanych: inne tasiemce, glista, owsiki i giardia. Aby uniknąć zarażenia pasożytami, trzeba między innymi powstrzymać się od jedzenia surowego mięsa, myć owoce i warzywa przed jedzeniem i przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej. Pasożyty atakują różne narządy w ciele i na ciele człowieka. Do najbardziej rozpowszechnionych pasożytów należą: przywra krwi (atakuje krew), przywra płucna (atakuje płuca), włosień kręty (atakuje mięśnie), motylica wątrobowa (atakuje wątrobę), ogoniastek jelitowy (atakuje jelito cienkie), glista ludzka (atakuje jelito cienkie), świerzbowiec (atakuje stopy), włosogłówka (atakuje jelito grube).

Rodzaje chorób Choroby zakaźne, choroby infekcyjne - grupa chorób ludzi, zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu (lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów. Do niedawna mianem choroby zakaźnej określano choroby wywoływane także przez robaki (np. owsica), pierwotniaki (np. malaria) i małe stawonogi (np. wszawica). Obecnie te choroby nazywane są chorobami pasożytniczymi. Choroba zakaźna, która może łatwo przenosić się pomiędzy organizmami (czy to ludzkimi czy zwierzęcymi) w sposób pośredni lub bezpośredni nosi nazwę choroby zaraźliwej.

Rodzaje chorób Przyczyną chorób zakaźnych mogą być następujące czynniki: wiroidy zakażające tylko rośliny wirusy priony bakterie riketsje grzyby Objawy chorób zakaźnych są różne, są zależne od patogenu i stanu chorego. Większość chorób zakaźnych cechuje gorączka, choć nie jest to regułą (np. botulizm). W rozpoznaniu dużą uwagę przywiązuje się do: objawów obiektywnych (ze względu na fakt, że wiele zarazków manifestuje w swoisty, charakterystyczny tylko dla siebie, sposób np. czarna krosta - wąglik; plamkowo-grudkowa wysypka powstała w jednym rzucie - ospa prawdziwa; rumień wędrujący - borelioza itd.) hodowli mikrobiologicznych badań serologicznych. czasem stosuje się także dodatkowe badania (RTG klatki piersiowej w infekcyjnych chorobach płuc).

Rodzaje chorób Choroby nowotworowe (łac. neoplasma) - grupa chorób w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacjami genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym: protoonkogenami i antyonkogenami. Mutacje te powodują, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotworu złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi, ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby. U osób z rodzinną skłonnością do nowotworów część tych mutacji jest dziedziczona.

Rodzaje chorób Wyróżnia się następujące metody leczenia: chemioterapię radioterapię leczenie chirurgiczne hipertermię miejscową Przed leczeniem nowotworu za pomocą naświetlań wskazane jest zdeponowanie spermy w specjalnych bankach spermy. Pozwoli to na posiadanie w przyszłości własnego potomstwa, nawet po leczeniu onkologicznym. Rodzaje nowotworów: nowotwór łagodny (neoplasma benignum) nowotwór złośliwy (neoplasma malignum) nowotwór anaplastyczny (neoplasma anaplasticum) mięsak (sarcoma) rak (carcinoma) potworniak (teratoma) nowotwór miejscowo złośliwy

Definicja trucizn Trucizna - substancja organiczna lub nieorganiczna, która po dostaniu się do organizmu powoduje objawy chorobowe, inne niekorzystne zmiany w organizmie lub śmierć. Może to być ciało stałe, ciecz lub gaz. Stwierdzenie czy dana substancja stanowi, czy nie stanowi trucizny, jest trudne, bowiem niemal dla każdego związku chemicznego można określić dawkę, która będzie śmiertelna. Działanie substancji trującej polega na reakcji związków chemicznych w niej zawartych, lub ich metabolitów z enzymami katalizującymi niezbędne dla życia organizmu procesy lub blokuje działanie receptorów, prowadzących do zaburzeń pracy różnych układów uniemożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu, np. upośledzenie czynności układu nerwowego lub mięśniowego prowadzącego do niewydolności oddechowej i śmierci. Właściwością trucizn jest ich toksyczność, czyli zdolność wywoływania zatrucia po wniknięciu do organizmu. Stopień toksyczności określa tak zwana dawka letalna trucizny (śmiertelna; DL), czyli ilość trucizny wywołująca śmierć organizmu.

Podział trucizn Trucizny dzielą się na dwie zasadnicze grupy: trucizny pochodzenia naturalnego i trucizny antropogeniczne. Do pierwszej grupy możemy zaliczyć trucizny wytwarzane przez bakterie chorobo twórcze, trujące grzyb i rośliny oraz jadowite zwierzęta. Do drugiej trucizny wytwarzane przez samego człowieka. Tu szczególnie niebezpieczne są narkotyki lub dioksyny.

Podział trucizn Trucizny naturalne Bakterie - produkują dwa rodzaje toksyn: Egzotoksyny-(ektotoksyny bakteryjne) , jady zewnątrzkomórkowe, wysokotoksyczne białka wytwarzane przez niektóre gatunki bakteryjne (bakterie) i wydalane na zewnątrz komórki.. W zakażeniach bakteriami ektotoksycznymi zarazek rozmnaża się we wrotach zakażenia, natomiast wydzielana toksyna dostaje się do krwiobiegu (toksemia) i uszkadza narządy wewnętrzne (np. jad błoniczy, błonica) lub ośrodkowy układ nerwowy (np. jad tężcowy, tężec). Ektotoksyny dają się łatwo odtruwać i przechodzą w anatoksyny. I Endotoksyny- bakteryjne, wytwarzane są we wnętrzu komórki bakteryjnej (bakterie) i uwalniają się dopiero przy jej rozpadzie. Działają słabiej toksycznie niż ektotoksyny. Endotoksyny stanowią składową ściany komórkowej gramujemnych bakterii. Są to chemicznie lipopolisacharydy mające działanie gorączkotwórcze, drażniące skórę, zmniejszające aktywność fagocytozy.

Podział trucizn Jady zwierząt - wydzieliny gruczołów jadowych zwierząt (u niektórych gatunków także gruczołów ślinowych), będące białkami, zawierające również enzymy proteolityczne. Jady zwierząt pełnią rolę obronną, służą także do zdobywania pożywienia przez szybkie obezwładnienie ofiary. Działanie jadów zwierząt w ciele ofiary zależy od rodzaju jadu, stanu fizjologicznego zwierzęcia jadowitego oraz stanu fizjologicznego ofiary. Jady zwierząt wywoływać mogą zaburzenia lub blokadę funkcji układu nerwowego, zaburzenia pracy serca i układu krążenia, martwice tkanek. Gruczoły jadowe posiada szereg gatunków zwierząt, m.in. niektóre mięczaki, jamochłony, owady, pajęczaki, płazy, gady, a także niektóre ssaki. Grzyby trujące - liczne gatunki grzybów kapeluszowych, nieraz bardzo podobnych do gatunków jadalnych są przyczyną wielu ciężkich, a nierzadko śmiertelnych zatruć wśród niedoświadczonych zbieraczy. Najbardziej niebezpieczne z grzybów trujących to muchomor sromotnikowy (śmiertelnie trujący!), często mylony z pieczarką, gołąbkiem zielonym, kanią czubajką lub gąską żółtą; borowik szatański. Owocniki niektórych gatunków, niejadalne w stanie surowym, są nieszkodliwe po ugotowaniu i odlaniu wody, ale często jest to metoda zawodna, toteż lepiej w ogóle zrezygnować ze spożywania niepewnych gatunków.

Podział trucizn Rośliny trujące - rośliny produkujące toksyczne związki chemiczne, np.: alkaloidy, glikozydy, saponiny, olejki lotne. Stosowane w niewielkich ilościach, związki te mogą mieć działanie lecznicze. Trujące glikozydy zawiera konwalia majowa i naparstnica, alkaloidy występują u licznych jaskrowatych, makowatych, baldaszkowatych, psiankowatych i liliowatych, saponiny u goździkowatych, motylkowatych, pierwiosnkowatych i liliowatych. Bardzo wiele gatunków trujących występuje wśród grzybów. Toksyczne związki produkowane przez rośliny: Alkaloidy, związki chemiczne, występujące gł. w roślinach w postaci soli kwasów organicznych.

Podział trucizn Trucizny antropogeniczne Dioksyny - potoczna nazwa grupy organicznych związków chemicznych będących pochodnymi oksantrenu. Składają się one z dwóch pierścieni benzenowych połączonych przez dwa atomy tlenu oraz od jednego do ośmiu atomów chloru przyłączonych do pierścieni benzenowych. Podobnymi związkami są dibenzofurany, które niekiedy zalicza się do dioksyn. Dioksyny są jednymi z najbardziej toksycznych związków, jakie otrzymano w wyniku syntezy. Istnieją jednak na Ziemi w śladowych ilościach jako produkt spalania drewna od czasu pierwszego pożaru lasu. Alkohol - zatrucie alkoholem spowodowane jest alkoholizmem i prowadzi do choroby alkoholowej. Alkoholizm, inaczej uzależnienie od alkoholu lub choroba alkoholowa choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością wypijanego alkoholu. Spożywanie zazwyczaj dużych ilości alkoholu przez alkoholika jest spowodowane przymusem o charakterze psychicznym i somatycznym i nie podlega jego woli.

Podział trucizn Narkotyki - to potoczne określenie niektórych substancji psychoaktywnych. Ze względu na potoczność tego słowa, różnice kulturowe, poglądy społeczeństw, stany prawne itp. nie ma jednoznacznej definicji słowa narkotyk. Najczęściej narkotykami nazywa się: substancje, których przyjmowanie powoduje po jakimś okresie używania uzależnienie fizyczne: opiaty i opioidy, np. morfina, heroina, fentanyl; benzodiazepiny wszystkie substancje psychotropowe, które aktualnie są nielegalne (tzw. policyjna definicja narkotyku), substancje przyjmowane przez niektóre tylko grupy społeczne w celu czasowej zmiany nastroju, przy czym nie są to substancje powszechnie akceptowane w społeczeństwie. Zatrucie lekami - spowodowane lekomanią. Lekomania (inaczej: zależność lekowa lub lekozależnośc) czyli uzależnienie od leków, forma toksykomanii, która wywołuje stan psychiczny ilub fizyczny, wynikający z interakcji leku i żywego organizmu, charakteryzujący się zmianami zachowania zawsze łącznie z przymusem stałego lub okresowego zażywania leku, w celu doznania oczekiwanego efektu psychicznego ilub fizycznego lub w celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań związanych z brakiem leku.

Podział trucizn Substancje psychoaktywne - (substancje psychotropowe) to substancje chemiczne oddziałująca na centralny układ nerwowy bezpośrednio wpływając na funkcje mózgu, czego efektem są czasowe zmiany postrzegania, nastroju, świadomośći i zachowania. Substancje psychoaktywne mogą być używane rekreacyjnie w celu wywołania zmiany świadomości (np. kawa, alkohol, kokaina, czy środki pochodzenia konopnego), w kulcie niektórych religii (np. zawierający meskalinę kaktus Pejotl, czy grzyby psylocybinowe), w medycynie (np. opioidy, czy kannabinoidy do łagodzenia bólu, stymulanty do łagodzenia objawów narkolepsji i ADHD, leki przeciwdepresyjne i antypsychotyczne w neurologii i psychiatrii). Używanie wielu z tych substancji (zwłaszcza stymulantów i depresantów) może doprowadzić do nałogu i uzależnienia, oraz wyrządzić znaczne szkody zdrowotne. Z kolei inne (psychodeliki) potrafią niekiedy pomóc w leczeniu uzależnień (np. ibogaina czy LSD).

Wpływ trucizn na człowieka Wpływ trucizn na organizm człowieka: Trucizny o działaniu miejscowym Należą tu związki o dużej aktywności chemicznej (kwasy, wodorotlenki alkaliczne, amoniaki, amoniak i inne), atakują najpierw tkanki, z którymi zetkną się bez pośrednio. Są to substancje drażniące błony śluzowe dróg oddechowych, oczu a także skórę. Niektóre z nich wywołują odruchy obronne, np. wydzielanie się śluzu, kaszel i inne, wskutek czego są mniej groźne dla ludzi. Trucizny o działaniu ogólnym Ulegają najpierw resorpcji (wchłanianiu), a potem wywołują zmiany w różnych układach i narządach. Mogą oddziaływać bezpośrednio na układ krwionośny, przewód pokarmowy i inne narządy lub pośrednio poprzez układ nerwowy. Trucizny o działaniu ogólnym są groźniejsze dla człowieka nie ostrzegają zmysłów o swojej obecności. Trucizny o działaniu alergizującym W zależności od sposobu przenikania do organizmu rozróżnia się alergeny kontaktowe, wziewowe, pokarmowe i lekowe. Najczęściej spotykane są alergeny kontaktowe, które po zetknięciu się z powierzchnią skóry wywołują stany zapalne, rumień, wypryski i inne zmiany skórne, najczęściej na palcach rąk, dłoniach i przedramieniu, a także w miejscach oddalonych. Do alergentów prostych zaliczamy: formalinę, fenol, rezorcynę, kalafonię, terpentynę, smołę drzewną, związki chromu, niklu, sublimaty, przyspieszacze wulkanizacji, leki i inne. Alergeny proste, przenikając do organizmu, nabierają własności uczulających dopiero po związaniu z białkiem.