WĄGLIK

ETIOLOGIA Laseczka wąglika Bacillus anthracis Warunki tlenowe, brak rzęsek i ruchu, G W rozmazach z krwi i narządów wewnętrznych, układają się pojedyńczo lub w łańcuszki z 2 - 3 komorek łodyga bambusa - kształt cylindryczny, przewężenie w środku komórki, ułożone w łańcuszki W hodowli tworzą długie, łańcuszkowate skupiska

ETIOLOGIA Wytwarzają otoczki w organizmie zwierzęcia jako element ochronny p-ko siłom obronnym organizmu ZARODNIKI wytwarzają je w środowisku zewnętrznym, przy dostępie tlenu, temp. 12 43 st. C, odpowiednia wilgotność U chorego na wąglik zwierzęcia i w nie otwartych zwłokach, zarodniki nie powstają

ETIOLOGIA FORMA WEGETAT. Wrażliwe na środki dezynfekcyjne i czynniki środowiska Sok żołądkowy zabija w 15-20 min. Peklowanie zabija po upływie 1,5 mies. ZARODNIKI Oporne (przeżywają 32 50 lat) Sok żołądkowy nie zabija Peklowanie, suszenie, solenie mięsa nie zabija

ZARODNIKI Wysoka oporność 32 50 lat Gnojowica i nawóz wiele m-cy żywotność Kompostowany nawóz (72-76,5 st. C) giną po 4 dniach Bezpośrednie nasłonecznienie zabija po 100 godzinach Gorące i suche powietrze o temp. 120-140 st. C. niszczy po 3 h (f. wegetatywne w temp. 55-58 st. C giną po 10-15 min.)

EPIZOOTIOLOGIA W warunkach naturalnych wrażliwe zwierzęta roślinożerne owce, kozy, bydło, konie, dziko żyjące Bardzo wrażliwe bawoły, łosie, wielbłądy Stosunkowo mało wrażliwe świnie i psy Źródło: - pierwotne: zwłoki zwierząt padłych na wąglik oraz wydaliny (kał, mocz, ślina) - pasza lub woda do picia - głównie pastwisko

EPIZOOTIOLOGIA ZARODNIKI mogą pozostawać w ziemi przez kilkadziesiąt lat lub być wypłukiwane przez wody podskórne i zakażać pastwiska i zwierzęta z nich korzystające Wymywanie zarazków z głębszych warstw ziemi po opadach zarażanie zwierząt na pastwiskach Jeśli stwierdzono wąglik ustalić czy nie jest podmokłe pastwisko lub czy ostatnio nie było zalane wodami gruntowymi

PATOGENEZA zarodniki w paszy f. wegetatywna w błonie śluzowej gardła i jelit namnażanie i w zależności od dawki zarodników i sił obronnych organizmu zwalczenie zakażenia płyny ustrojowe posocznica choroba i śmierć

OBJAWY Okres inkubacji: 20 dni gdy duża dawka zarodników to nawet 3 dni) P. nadostra: - nagłe padnięcia, bez objawów wstępnych - drgawki, z naturalnych otworów ciała wydobywa sie krew - taki przebieg zwykle na początku epizootii

OBJAWY P. ostra i podostra: - objawy ogólne, wzrost CTO, spadek wydajności mlecznej - krwawa biegunka - mocz z domieszką krwi - duszność padnięcie przez uduszenie - obrzęki w różnych częściach ciała, zwłaszcza szyja i klatka piersiowa - zapalenie gardła i obrzęk krtani - z odbytnicy krew ciemnobrunatna (barwa dziegciu) albo krwisty kał - śmierć po 10 -36 h (3 7 dni w podostrych)

ZMIANY ANATOMOPATOLOGICZNE Ciemnoczerwona, niekrzepnąca, lakowata krew ze wszystkich otworów ciała Wybroczyny we wszystkich narz. wewn. Surowiczo-krwotoczne nacieki w tkance podskórnej i pod błonami surowiczymi Obrzęk śledziony konsystencja papkowata, miazga ciemnoczerwona, torebka napięta Wątroba i nerki powiększone i zwyrodniałe Obrzęk, silne przekrwienie i wybroczyny bł. śluzowej żołądka i jelit Wąglik miejscowy powiększenie ww. chłonnych w okolicy odcinka jelita

ROZPOZNAWANIE Podejrzenie wąglika gwałtowny przebieg z krwawieniami z naturalnych otworów ciała Każde podejrzenie potwierdzić bad. laborat. Pobranie materiału na grzebowisku lub w zakładzie utylizacyjnym Przyżyciowo materiał: - preparaty mazane z krwi z ż. jarzmowej lub usznej (sekcyjnie miąższ śledziony) - krew w probówce i na wacie w probówce mocno zamkniętej korkiem gumowym Po śmierci: próbka śledziony, skóra (ucho)

ROZPOZNAWANIE Badanie laboratoryjne: - posiewy laseczki lub otoczki w prepar. - świeży materiał łatwy wzrost - preparaty z hodowli i wł. bioch. - odczyn precypitacji Ascoliego (pomocniczo) zmętnienie w miejscu zetknięcia surowicy p-wwąglikowej z antygenem wąglikowym - PCR (głównie do badań militarnych) - ELISA, odczyn aglutynacji, hemaglutynacji biernej, precypitacji w żelu agarowym)

POSTĘPOWANIE Lista B OIE Odizolowanie zwierząt chorych i podejrznych Dezynfekcja stanowisk i sprzętu i wydalin Ubój metodą krwawą niedozwolony, by nie dopuścić do skażenia środowiska Zwłoki spalić lub poddać obróbce termicznej w zakładzie utylizacyjnym lub głęboko pogrzebać Zdejmowanie skóry zabronione Zakaz użycia mleka i mięsa w handlu

POSTĘPOWANIE Odkażanie (2 ług sodowy, 3 woda utleniona, 5 formalina) Można stosować surowicę p-wwąglikową łącznie z antybiotykami (penicylina, streptomycyna, tetracykliny) Eliminacja możliwości zakażenia się na podmokłych pastwiskach lub sianem z takich łąk

ZAGROŻENIE DLA CZŁOWIEKA Kontakt z chorymi zwierzetami, produktami ich pochodzenia (kości, krew, wełna), ziemią zanieczyszczoną zarodnikami Drogi: - skóra - droga inhalacyjna - droga alimentarna Okres inkubacji: 1 10 dni

ZAGROŻENIE DLA CZŁOWIEKA Skóra: rozwija się jako czarna krosta w miejscu wniknięcia plamki i pęcherzyki, które po zdrapaniu pokrywają się czarnym strupem. Towarzyszą temu gorączka, ból głowy, powiększenie regionalnych węzłów chłonnych. Czasem posocznica i zapalenie opon mózgowych (śmiertelność 20 nie leczona) Dr. inhalacyjna zapalenie płuc (100) Dr. alimentarna krwawa biegunka (50) Lek z wyboru: PENICYLINA