Polska po II wojnie światowej - 1946 - 89

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Polska po II wojnie światowej 1946 1956 1956 1989

Slide 2

1946 1956

Slide 3

Nowa Polska PO II wojnie światowej Polska zajmowała obszar 312 tys. km a jej granice zostały znacznie przesunięte na zachód. Wschodnia granica przebiegała wzdłuż linii Curzona. Poza granicami pozostały: Wileńszczyzna, Polesie, Wołyń, Podole i dwa wielkie miasta Lwów oraz Wilno. W zamian za zajęte przez ZSRR tereny wschodnie, Polska uzyskała od Niemiec ziemie leżące na wschód od Odry Pomorze Zachodnie, ziemię lubuską, Dolny Śląsk, część górnego Śląska oraz Warmię i Mazury. Były to tzw. Ziemie Odzyskane.

Slide 4

Straty powojenne. Repatriacja Na terenie powojennej Polski zamieszkiwały 24 mln ludzi. Polacy w czasie działań wojennych szacunkowo ponieśli największe straty ludzkie (ok. 18 społeczeństwa). Po przesunięciu granic popularnym zjawiskiem był ruch repatriacyjny, który objął blisko 1,5 mln. Polaków. Z drugiej strony w latach 1945 47 Niemcy dotychczas mieszkający na terenach Ziem

Slide 5

Podczas II wojny światowej wielkie straty ponisła również gospodarka Polski zniszczone zostało ok. 40 majątku narodowego oraz zniszczono ważne ośrodki przemysłowe Warszawa, Gdańsk, Wrocław i Poznań. Od 1946 r. Pojęto się odbudowy stolicy. Hasło do działania rzucił Bolesław Bierut (Cały naród buduje swoją stolicę). Obok odbudowy stolicy ważnym zadaniem było zagospodarowanie poniemieckich Ziem Odzyskanych. Na ten cel przeznaczono ok. 5 mln złotych a komuniści powołali specjalną organizację Ministerstwo Ziem Odzyskanych.

Slide 7

Problemem niełatwym do rozwiązania był dezintegracja społeczeństwa polskiego, zwłaszcza na terenach Ziem Odzyskanych. Akcji tworzenia więzi społecznych podjął się Kościół katolicki. Inicjatorem działań był prymas August Hlond (1881 1948). Nie była to sprawa łatwa, gdyż częściowo Ziemie Zachodnie zamieszkiwane były przez protestantów.

Slide 8

Polityka Życie polityczne zostało zdominowane przez komunistyczną PPR, na której czele stał Władysław Gomułka. Polska powojenna była krajem niemalże monopartyjnym, lecz na krótki czas komuniści pozwolili na legalna działalność opozycyjną. W tym czasie do kraju wrócił Stanisław Mikołajczyk, który zbudował w nową partię Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL). Mikołajczyk został również wicepremierem w TRJN ie.

Slide 9

Do kraju przybył również Karol Popiel, który odtworzył przedwojenne Stronnictwo Pracy (SP). Te dwie partie budowały legalną opozycję. Do nielegalnych z kolei zaliczano PPS WRN oraz podziemie niepodległościowe. TRJN opierał swoją władze przede wszystkim na aparacie represji, realizowanym przez organizacje tworzone na wzór radzieckiego NKWD. Były to: - Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) - Milicja Obywatelska (MO) - Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW) - Urząd Bezpieczeństwa (UB) - Inną formą kontroli społeczeństwa była tzw. Cenzura prewencyjna, której podlegały widowiska, spektakle, audycje radiowe itd. W 1946 do życia powołano specjały urząd Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

Slide 10

Referendum ludowe W 1946 r. komuniści chcąc pochwalić się ogromnym poparciem społeczeństwa i dokonać legitymizacji władzy rozpisali tzw. referendum ludowe. Społeczeństwo miało odpowiedzieć na 3 pytania: 1) Czy jesteś za likwidacją Senatu? 2) Czy jesteś za nacjonalizacją przemysłu i reformą rolną? 3) Czy jesteś za utrzymaniem granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej? Wynik miał wykazać jedność społeczeństwa. PPR wzywała by głosować 3 x TAK, Mikołajczyk by odróżnić się od komunistów apelował by głosować 1 X NIE, 2 x TAK. Głosowanie odbyło się w czerwcu 1946 r. Wynik mimo presji PPR okazał się dla nich niekorzystny, więc został ostatecznie sfałszowany. Referendum okazało się tylko sprawdzianem przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego. W tym czasie władze posuwały się do terroru i masowych represji. Świadectwem tego był tzw. pogrom kielecki 4 lipca 1946 roku.

Slide 12

Wybory W atmosferze represji i terroru w styczniu 1947 r. odbyły się wybory do Sejmu. Wg oficjalnych wyników 80 oddano na prokomunistyczny Blok Demokratyczny (PPR, PPS, SL, SD), 5 uzyskało zdominowane przez komunistów SP. Jedyną opozycją była PSL, która otrzymała zaledwie 10 głosów. Wybory były sfałszowane. Niemniej tak wybrany Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. Małą konstytucję. Na jej mocy wybrano prezydenta, którym został Bolesław Bierut oraz premiera Józefa Cyrankiewicza.

Slide 13

Likwidacja konspiracji W powojennej Polsce istniało wiele niezależnych organizacji podziemnych, m.in. WiN, Narodowy Związek Wojskowy oraz Narodowe Siły Zbrojne. Działania tych organizacji zostały z góry skazane na niepowodzenie. Amnestia z 1947 r., która w rzeczywistości okazała się podstępem władz zdekonspirowała większość nielegalnych działaczy. Wielu z nich zostało skazanych i uwięzionych. NZW i WiN zostały rozbite do końca 1947 r.

Slide 14

Likwidacja opozycji Wraz z likwidacja podziemia zaczęto proces likwidacji legalnej opozycji. Na celowniku znajdowali się zwłaszcza działacze PSL. Zostali oni jednak wcześniej poinformowani o działaniach rządu i działacze PSL opuścili kraj. Reszta stronnictwa została zdominowana przez komunistów, a w 1949 r. zostało ono połączone z SL i w ten sposób powstało Zjednoczone

Slide 15

PZPR Kulminacja procesu przejmowania pełni władzy w Polsce przez komunistów było utworzenie w 1948 r. Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej PZPR. Powstała ona z połączenia PPR i PPS. Na czele PZPR stanął Bolesław Bierut, który sprawował tę funkcje do śmierci w 1956 r. Dotychczasowy przywódca PPR Władysław Gomułka został oskarżony o odchylenia prawicowo- nacjonalistyczne. W 1951 r. został on uwięziony i wykluczony z PZPR. Dla zachowania pozorów państwa demokratycznego PZPR godziła się na istnienie ZSL i SD.

Slide 16

Konstytucja 22 lipca 1952 r. w rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN Sejm uchwalił nową konstytucję (tzw. konstytucja stalinowska) , która wprowadzała nową nazwę państwa Polska Rzeczpospolita Ludowa oraz znosiła urząd prezydenta , na którego miejsce powoływano Radę Państwa. Najwyższą władze miał sprawować jednoizbowy Sejm, ale faktycznie działał on pod

Slide 17

Gospodarka 1947 bitwa o handel doprowadziła do upadku handlu prywatnego i jego nacjonalizacji; W okresie stalinowskim gospodarka polska staje się na wzór radziecki gospodarką planową. Zaczynają obowiązywać kilkuletnie plany rozwoju gospodarczego Polski: - Plan 6-letni lata 1950-55 - Plany 5- letnie realizowane ciągle w latach 1950 -89.

Slide 18

Kolektywizacja Od 1951 roku przeprowadzano w Polsce kolektywizację rolnictwa. Tworem tego procesu są PGR-y Państwowe Gospodarstwa Rolne oraz gospodarstwa spółdzielcze. Bilans kolektywizacji wsi był jednak niekorzystny ze względu na zakaz wymiany handlowej z Zachodem, czego skutkiem był brak dostępu do nowych technologii, nowych odmian zbóż oraz nawozów sztucznych. Produkcja rolna zaczęła spadać. Dlatego w 1954 roku przeprowadzono korektę planu 6- letniego i część wydatków przeniesiono na rolnictwo. Skutkiem czego nie zrealizowano części założeń planu.

Slide 19

Przełom 1956 Śmierć Stalina, nowe rządy w ZSRR, XX Zjazd KPZR i jego postanowienia spowodowały szereg wystąpień w państwach socjalistycznych. W Polsce znamienny dla tego okresu był tzw. Polski październik 56, na Węgrzech z kolei Powstanie węgierskie 1956 roku.

Slide 20

1956 - 1989

Slide 21

Polski czerwiec 56 Po śmierci Bolesława Bieruta w szeregach PZPR wywiązała się walka o przejęcie władzy pomiędzy dwiema frakcjami natolińczykami i puławianami, z którymi związani byli wysocy funkcjonariusze partyjni. Dodatkowo sytuacje skomplikował wygłoszony przez Chruszczowa na XX zjeździe KPZR tajny referat potępiający politykę Stalina. Pod jego wpływem od władzy odsunięto najbardziej znienawidzone postacie związane z aparatem bezpieczeństwa. Kryzys polityczny szedł w parze z zapaścią gospodarczą. Efektem było ogromne niezadowolenie społeczeństwa.

Slide 22

Kulminacją niezadowolenia społeczeństwa były masowe demonstracje zorganizowane w czerwcu 1956 w Poznaniu. Pretekstem było niedotrzymanie przez władze ustaleń płacowych. Robotnicy zajęli budynki MO i udali się pod budynek Urzędu bezpieczeństwa, gdzie zostali ostrzelani. Zamieszki przekształciły się w trwające 2 dni walki uliczne. Sytuacje uspokoił dopiero atak wojsk pancernych na manifestujących.

Slide 23

Polski październik 56. Po wydarzeniach czerwcowych nasiliła się walka polityczna w szeregach PZPR ale i wzrosło niezadowolenie społeczeństwa. Oznaką był masowe powstawanie rad robotniczych w zakładach pracy (np. FSO na Żeraniu). Sytuacja zaistniała w Polsce zaniepokoiła Moskwę na tyle, iż do Warszawy przybył sam Nikita Chruszczow. Realna stała się groźba wkroczenia wojsk sowieckich do Polski. Wówczas Władysław Gomułka przekonał Chruszczowa, że jego przywództwo w partii uspokoi sytuację. Następne plenum PZPR potwierdziło wybór Gomułki na I sekretarza KC PZPR.

Slide 24

Polski październik 1956 r. zaowocował zmianami na najwyższych szczeblach władzy, ale oznaczał też koniec okresu stalinowskiego w Polsce. Nastąpiła niewielka odwilż polityczna zlikwidowano najwyraźniejsze przejawy zależności od ZSRR ( Katowice wróciły do starej nazwy), część więźniów politycznych została zrehabilitowana, uwolniony został również kardynał Wyszyński, a w sejmie zasiadło kilku katolickich posłów tworzących koło Znak. Do działalności powrócił Tygodnik Powszechny na czele z Jerzym Turowiczem.

Slide 25

Mała stabilizacja Gomułki Po dojściu Gomułki do władzy okazało się, że mimo wszystko jest konserwatystą i nie pozwoli na zbyt głębokie zmiany. Stopniowo też wycofywał się z liberalnych reform na rzecz ograniczania swobód życia intelektualnego i twórczości ( m.in. W 1957 zlikwidowano pismo Po prostu). Niepokoiło to polską inteligencję, która w 1964 r. napisała tzw. list 34 polscy twórcy wystąpili z protestem przeciwko zaostrzaniu cenzury i ograniczaniu przydziałów papieru na druk książek. Inicjatorem listu był Antoni Słonimski.

Slide 26

Z protestem występowali również ludzie związani ze światem polityki Jacek Kuroń, Karol Modzelewski oraz Leszek Kołakowski. Wszyscy zostali wykluczeni z partii a dwaj pierwsi zostali uwięzieni. Rok 1965 to początek ponownej eskalacji konfliktu władz z Kościołem. W tym roku biskupi polscy wystosowali list do biskupów niemieckich apelując o pojednanie. Zawarte tam zdanie przebaczamy i prosimy o przebaczenie uznano za akt zdrady narodowej. Do napięć doszło również w 1966 r. w związku z obchodzeniem Millenium chrześcijaństwa polskiego.

Slide 27

Czasy rządów Władysława Gomułki nazwano okresem małej stabilizacji. Poprawiły się nieco warunki życia. Utrwaliło się wówczas przekonanie, że władza komunistyczna i zależność od ZSRR jest złem koniecznym, do którego trzeba się przystosować. Osłabły znacznie tendencje do buntów. Nastroje te wykorzystywała SB Służba Bezpieczeństwa, która powstała w miejsce UB.

Slide 28

Demonstracje 68 Połowa lat 60. to czas aktywacji grupy tzw. Partyzantów grupy złożonej z byłych żołnierzy Armii Ludowej. Jej nieformalnym przywódca został gen. Mieczysław Moczar. Partyzanci próbowali zmienić układ sił rządzących. Ich program tzw. narodowy komunizm zawierał elementy antyinteligenckie, antysemickie i nacjonalistyczne. W 1967 działalność partyzantów znacznie się uaktywniła, co było związane z wybuchem tzw. wojny sześciodniowej na Bliskim Wschodzie. Popularne stały się więc hasła antysemickie. Równocześnie prowadzono działania antyinteligenckie.

Slide 29

Działaniom tym towarzyszyły ograniczenia swobody twórczej. Sytuacja zaostrzyła się w styczniu 1968 r. kiedy władze wydały zakaz wystawiania Dziadów Adama Mickiewicza, w reżyserii Kazimierza Dejmka. Władze uznały przedstawienie za antyrosyjskie. Efektem tych działań były organizowane od marca 1968 r. manifestacje studenckie organizowane w ośrodkach akademickich. Jedna z najaktywniejszych grup okazali się tzw. Komandosi, na których czele nieformalnie stał Adam Michnik. Studenci domagali się liberalizacji życia, zniesienia represji i cenzury. Protesty te jednak zostały rozpędzone przez milicję i SB. Poparcie dla studentów zgłosili polscy twórcy m.in. Piotr Jasienica oraz Stefan Kisielewski. Niemniej część studentów została relegowana z uczelni, a wykładowców popierających ruch zwolniono ( np. Leszek Kołakowski).

Slide 30

W wyniku protestów i działań marcowych z Polski wyjechało ok. 15 tys. Osób, głownie żydowskiego pochodzenia. Byli to również członkowie inteligencji jak również dawni działacze polityczni. Skutki dla polski były fatalne, gdyż na arenie międzynarodowej utrzymał się a nawet pogłębił wizerunek Polski jako państwa antysemickiego. Młodzież biorąca udział w demonstracjach 1968 r. nie zaufała już nigdy władzom komunistycznym a część z nich w

Slide 31

Kryzys lat 70. XX wieku Pod koniec lat 70. sytuacja ekonomiczna Polski pogorszyła się do tego stopnia, że w grudniu 1970 roku władze zmuszone były drastycznie podwyższyć ceny żywności. Wywołało to gwałtowną reakcję społeczeństwa. W Gdańsku, Gdyni, Elblągu i Szczecinie doszło do masowych demonstracji robotników. Spalone zostały m.in. gmachy Komitetów Wojewódzkich PZPR. Do miast ogarniętych zamieszkami wkroczyło wojsko i siły pancerne.

Slide 32

Wobec narastającego napięcia władze wydały rozkaz użycia broni, 17 grudnia 1970 r. doszło do masakry w pobliżu gdyńskiej stoczni. Oddziały wojskowe otworzyły ogień do bezbronnych demonstrantów. W czasie zamieszek 1970 r. zginęło 45 osób, a ponad 100 zostało rannych. W obawie przed rozciągnięciem się demonstracji na cały kraj, Gomułka został usunięty z funkcji I sekretarza KC PZPR a jego następcą został Edward Gierek. Gomułka po 14 latach rządów odszedł w niesławie jako osoba odpowiedzialna za masakrę na Wybrzeżu.

Slide 33

Dekada Gierka Obejmując władzę Gierek obiecywał rozliczenie sprawców masakry na Wybrzeżu, ale w rzeczywistości władze nigdy nie ujawniły osób odpowiedzialnych za te wydarzenia. W życiu gospodarczym natomiast Gierek obiecywał poprawę warunków życia obywateli. Rzucił hasło budowy drugiej Polski i rewolucji naukowo technicznej

Slide 34

Edward Gierek realizował strategię przyspieszonego rozwoju gospodarczego. Do najważniejszych inwestycji gierkowskich należą: - Port północny w Gdańsku - Budowa Trasy Łazienkowskiej; - Huta Katowice - Budowa Wisłostrady - Budowa Dworca Centralnego Podwyższenie poziomu życia osiągnięto przez zaciąganie znacznych pożyczek w państwach zachodnich. Polska socjalistyczna gospodarka jednak nie potrafiła właściwie spożytkować tych funduszy. Przejadanie kredytów i niespełnione inwestycje przyczyniły się do późniejszego kryzysu finansowego państwa.

Slide 35

Polacy po raz pierwszy korzystać mogli z wyjazdów zagranicznych, cieszyć się mogli własnymi samochodami. Niemniej kariera zawodowa nadal uzależniona była od przynależności do Partii. Gierek w podobnym stopniu co Gomułka podkreślał zależność PRL od ZSRR, ale jednocześnie intensyfikował kontakty z Zachodem (wizyty Nixona, Forda i Cartera w Polsce), Kontakty z Zachodem (tzw. saksy)powodowało coraz większe społeczne rozczarowanie systemem komunistycznym.

Slide 36

Nielegalna opozycja lat 70 -tych Różne formy opozycji nielegalnej istniały w PRL od zakończenia II wojny światowej. Jednak w latach 70 jej działania nasiliły się, m.in. sprzeciwiały się poprawkom do konstytucji mówiącym o stałym sojuszu Polski z ZSRR. Kluczową rolę w uaktywnieniu się opozycji były jednak sprawy społeczne, zwłaszcza podwyżki cen żywności i związane z tym różne demonstracje robotnicze.

Slide 37

W obronie prześladowanych robotników wystąpiła opozycja, która powołała do życia (1976) KOR Komitet Obrony Robotników na czele z A. Michnikiem, J. Kuroniem, J.J. Lipskim i A. Macierewiczem. KOR organizował przede wszystkim wsparcie materialne i pomoc prawną dla więzionych robotników oraz ich rodzin. W 1977 na podstawie Paktu Praw Człowieka (ratyfikowany przez PRL w 1977) powstał ROPCiO Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela na czele z Leszkiem Moczulskim. Z organizacji tej później wyłoniły się kolejne m.in. KPN Konfederacja Polski Niepodległej (Moczulski) Ruch Młodej Polski z Aleksadrem Hallem na czele. Opozycja i jej działacze byli szykanowani i przesladowani, przykładem może być morderstwo Stanisława Pyjasa krakowskiego współpracownika KOR.

Slide 38

Nieco inny charakter miały Wolne Związki Zawodowe (WZZ)- nielegalne organizacje stanowiące reprezentację pracowniczą. Powstawały one od 1978 r. na śląsku (Kazimierz Świtoń) i na Wybrzeżu (B. Borusewicz, A. Walentynowicz, L. Wałęsa).

Slide 39

Wybór polskiego papieża Całkowitym zaskoczeniem dla władz PRL-u był wybór Karola Wojtyły arcybiskupa Krakowa na papieża w dn. 16 X 1978 r. Po raz pierwszy na Stolicy Apostolskiej zasiadł człowiek z Europy Środkowo wschodniej, obywatel komunistycznego państwa. Władze nie czuły się w obowiązku zaprosić Jana Pawła II do kraju, ale po długich rozmowach ustalono termin wizyty na czerwiec 1979 r. Głównym przesłaniem wizyty stało się podkreślenie związków Polski z Kościołem oraz znaczenie moralnych obciążeń każdego człowieka. Wizyta ta wywołała zmianę w świadomości Polaków i najprawdopodobniej bez niej niemożliwe stałoby się powstanie Solidarności

Slide 40

Lata 1980 -1989 Solidarność

Slide 41

Narodziny Solidarności W końcu lat 70. na nowo ujawnił się kryzys ekonomiczny państwa. W lipcu 1980 podniesiono ceny mięsa, co spowodowało w kraju falę demonstracji i strajków. Robotnicy wysunęli żądania podwyżek płacowych. W sierpniu 1980 r. w Stoczni Gdańskiej rozpoczął się strajk okupacyjny. Na jego czele stanął Lech Wałęsa. Objął on również kierownictwo w MKS ie

Slide 42

Strajki robotnicze wkrótce poparła polska inteligencja (T. Mazowiecki, B. Geremek). Powołali oni nawet przy MKS-ie komitet doradców, który wkrótce wysunął 21 postulatów społeczno - ekonomiczno politycznych. Domagał się mi. In powstania niezależnych i wolnych związków zawodowych, prawa do strajku, wolności słowa, podwyżki płac, wolnych sobót itd. Władze nie były w stanie opanować wrzenia w kraju, dlatego postanowiły

Slide 44

Porozumienia sierpniowe podpisano w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu. 31 VIII 1980 r. Szczecin - ze strony MKS dokument podpisali: Marian Jurczyk (przewodniczący); ze strony rządowej: wicepremier Kazimierz Barcikowski; 31 VIII 1980 Gdańsk - W imieniu MKS Protokół sygnowali członkowie Prezydium MKS: Lech Wałęsa (przewodniczący), ze strony rządowej: wicepremier Mieczysław Jagielski; 3 IX 1980 Jastrzębie - Ze strony MKS sygnowali go: Jarosław Sienkiewicz (przewodniczący), ze strony rządowej: wicepremier Aleksander Kopeć;

Slide 45

Po podpisaniu porozumień sierpniowych udało się zarejestrować w sądzie Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność (NSZZ Solidarność). Stał się on rzeczywiście masowym ruchem społeczny, zrzeszającym ok 10 mln członków. Tymczasem w szeregach Partii trwały przepychanki miedzy zwolennikami porozumienia z Solidarnością a tzw. betonem partyjnym usiłującym ją zdelegalizować. W początkach września 1980 r. Edward Gierek został odsunięty z funkcji a jego miejsce zajął Stanisław Kania. Na pocz. 1981 r. po jego dymisji na czele KC PZPR stanął generał Wojciech Jaruzelski.

Slide 46

Coraz bardziej widoczny był rozdźwięk miedzy władza, która próbowała kontrolować społeczeństwo, a Polakami garnącymi się do demokratyzacji stosunków. Straszono interwencją wojsk Układu Warszawskiego, likwidacją Solidarności. Stosunki te próbował łagodzić Kościół i kard. Wyszyński, a po 1981 r. nowo wybrany prymas Józef Glemp. Jednocześnie pogarszała się sytuacja gospodarcza Polski, co spowodowało wprowadzenie tzw. kartek żywnościowych. Powtarzające się strajki pogłębiały kryzys i paraliżowały gospodarkę.

Slide 47

Stan Wojenny Władze od dłuższego czasu planowały siłowe stłumienie ruchu społecznego. Oskarżano Solidarność o próbę rozpętania wojny domowej i zamachu stanu. 13 grudnia 1981 r, - obawiając się utraty władzy Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego na terenie całego kraju. Decyzje te uzasadniał widmem kryzysy gospodarczego oraz groźba interwencji zbrojnej ze strony ZSRR. Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego władzę w państwie przejęła Rada Państwa i powstała Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego WRON.

Slide 49

Przepisy stanu wojennego ograniczały podstawowe prawa obywatelskie, wprowadziły m.in. godzinę milicyjną (do maja 1982), zawiesiły działalność organizacji społecznych i związków zawodowych (niektóre rozwiązano, np. Solidarność, Niezależne Zrzeszenie Studentów, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, ZASP, ZLP, w innych dokonano zmian w kierownictwie, np. w Stowarzyszeniu PAX). Zmilitaryzowano główne działy gospodarki, zakazano zmian miejsca pobytu, wprowadzono cenzurę korespondencji, tryb doraźny w postępowaniu sądowym. Działaczy Solidarności, opozycji politycznej oraz kilkunastu reprezentantów władzy sprzed sierpnia 1980 internowano (łącznie ok. 10 tys. osób).

Slide 50

Część przywódców opozycji, która nie została aresztowana rozpoczęła nielegalną działalność i utworzyła tajne struktury Solidarności (Z.Bujak, B. Lis, W. Frasyniuk). Była to tzw. podziemna solidarność. Pod koniec PRL władze próbowały stworzyć pozory otwartości na dialog ze społeczeństwem. Do tego celu powołano PRON Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego. Stopniowo zwalniano internowanych, a 31 grudnia 1982r. zawieszono stan wojenny. W 1984 powstało zależne od władz OPZZ Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych ugrupowanie będące alternatywą dla zlikwidowanej Solidarności

Slide 51

Ostatecznie stan wojenny zakończył się 22 VII 1983 r. Społeczeństwo powoli otrząsało się z zaistniałej sytuacji. Pomocą okazały się kolejne dwie pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (1983, 1987) oraz przyznanie pokojowej Nagrody Nobla Lechowi Wałęsie w 1983 r. W 1987 r. Polacy w referendum odrzucili proponowane przez rząd projekty kolejnych reform gospodarczych.

Slide 52

Okrągły stół W 1988 przez Polskę przetoczyła się kolejna fala strajków, a władze coraz bardziej obawiały się niekontrolowanych działań społecznych. Za pozwoleniem Gorbaczowa rząd przystąpił do rozmów z opozycją. Pierwsze sondażowe rozmowy odbyły się w 1988 r . w podwarszawskiej Magdalence. Obserwatorami byli członkowie episkopatu Polski. Warunkiem do porozumienia stron, było zduszenie przez Wałęsę fali strajków. Postulat ten spełniono.

Slide 53

Od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 r. w Warszawie toczyły się rozmowy przy Okrągłym stole. Zasiadali przy nim przedstawiciele władz ( na czele z gen. Czesławem Kiszczakiem) oraz przedstawiciele opozycji. Celem obrad dla opozycjonistów było m.in. legalizacja Solidarności, wprowadzenia swobody zrzeszania się, liberalizacja ustawy o cenzurze, dostęp do mediów, wprowadzenie reform gospodarczych itd. Szczególnie burzliwe negocjacje okazały się w 3 sprawach: w sprawie gospodarki i polityki społecznej, reform politycznych i związków zawodowych.

Slide 55

Decyzje Okrągłego stołu: Podpisane porozumienia zakładały ewolucyjną zmianę ustroju społecznego na taki, który gwarantować będzie pluralizm polityczny, demokratyczne powoływanie przedstawicieli władzy, wolność słowa i wolność zrzeszania się. Podczas obrad ustalono powołanie urzędu prezydenta, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na sześcioletnią kadencję. Utworzono Senat, liczący stu członków (senatorów) wybieranych w wolnych, demokratycznych wyborach. W wyborach do sejmu wprowadzono parytet: opozycja mogła zdobyć maksymalnie 35 proc. miejsc (czyli 161 mandatów) w wolnych wyborach, reszta miejsc w parlamencie zarezerwowana była dla przedstawicieli PZPR, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i innych prorządowych partii. Porozumienie podpisane podczas obrad Okrągłego Stołu zobowiązywało władze do legalizacji NSZZ Solidarność (nastąpiło to 17 kwietnia 1989) oraz do wydania zgody na powstanie niezależnej gazety codziennej (Gazeta Wyborcza zaczęła się ukazywać w maju 1989 roku) i na wznowienie wydawania Tygodnika Solidarność.

Slide 56

Wybory parlamentarne Uchwała Rady Państwa z 13 kwietnia 1989 roku wyznaczała termin wyborów parlamentarnych na 4 czerwca (pierwsza tura) i 18 czerwca (druga tura) 1989 r. Podczas wyborów, przy wysokiej frekwencji (62 w pierwszej turze), Komitet Obywatelski Solidarność odniósł ogromny sukces, zdobywając wszystkie ze 161 mandatów do Sejmu i 92 na 100 mandatów do Senatu.

Slide 57

Początki III RP W lipcu 1989 r. Zgromadzenie Narodowe wybrało Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, więc automatycznie zrezygnował z funkcji przewodniczącego PZPR. Jego następcą w Partii został Mieczysław Rakowski. Misję utworzenia nowego rządu powierzono gen. Kiszczakowi. Negocjacje utworzenia rządu koalicyjnego nie powiodły się. Rzucono hasło: Wasz prezydent, nasz premier.

Slide 58

Mimo obaw opozycji, ZSRR nie reagował na zmiany zachodzące w Polsce, a Moskwa dawała wyraźne sygnały że nie zamierza ingerować w wewnętrzne sprawy naszego kraju. Tymczasem nowym premierem demokratycznym został Tadeusz Mazowiecki gwarancja że zmiany w duchu demokratycznym będą zachodzić stopniowo. Za sprawy gospodarcze odpowiedzialny był Leszek Balcerowicz, który opracował plan reform społecznych (plan Balcerowicza).

Slide 59

Na przełomie 1989 i 1990 r. dokonano nowelizacji konstytucji, wprowadzając tym samym demokratyczny ustrój i przywracając nazwę Rzeczpospolita Polska. Nowym świętem państwowym stał się 3 maja. W miejsce milicji powołano policję a zamiast SB Urząd Ochrony Państwa (UOP). W wolnych wyborach prezydenckich w grudniu 1990 r., prezydentem został Lech Wałęsa, a w październiku 1991 r przeprowadzono pierwsze wolne wybory do Sejmu. W 1999 r. Polska została przyjęta do NATO, a w 2004 wstąpiła do Unii Europejskiej.