Kreacja rycerza w literaturze i sztuce

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Kreacja rycerza w literaturze i sztuce Prezentacja maturalna wykonanie Ewa Chwałek Grodków - 2007

Slide 2

Kim byli rycerze? Instytucja rycerstwa zaszczepiona została na pniu systemu feudalnego około roku 1000. Formalnie rycerzem był każdy mężczyzna parający się wojennym rzemiosłem, który przeszedł specjalną ceremonię wtajemniczenia zwaną pasowaniem. pasowaniem Jednakże to nie wystarczało: należało poza tym przestrzegać pewnych reguł i prowadzić określony tryb życia. Rycerze nie tworzyli więc prawnie zdefiniowanej klasy, lecz kategorię społeczną, skupiającą ludzi wyspecjalizowanych w walce konnej - w jedynym aż do końca XIII wieku skutecznym sposobie walki - i posiadających dostateczne środki, aby prowadzić szczególny tryb życia obowiązujący rycerzy.

Slide 3

Kilka słów o kodeksie rycerskim Rycerz nie zdejmuje zbroi, chyba że dla nocnego spoczynku. Rycerz jest zobowiązany szukać przygód, by zdobyć rozgłos i sławę. Rycerz jest zobowiązany bronić biednych i słabych. Rycerz jest zobowiązany udzielić pomocy każdemu, kto o nią prosi w słusznej sprawie. Rycerze są zobowiązani nie zaczepiać się wzajemnie. Rycerz jest zobowiązany walczyć dla obrony i pomyślności kraju.

Slide 4

Ciąg dalszy rycerskiego kodeksu Rycerz jest zobowiązany działać dla honoru, nie dla zysku. Rycerz jest zobowiązany, nigdy, pod żadnym pozorem, nie łamać danego słowa. Rycerz jest zobowiązany poświęcić się dla honoru swojego kraju. Rycerz jest zobowiązany raczej wybierać śmierć chlubną, niż haniebną ucieczkę.

Slide 5

Reguła rycerska Stan rycerski zakonem jest, gdzie zakon ów jednaki i powołanie jego jedne źródła w wierze świętej mające. W służbie stanu swojego rycerze braćmi są, a braterstwo owe, siłę i dumę rodzące, źródłem czci i honoru rycerskiego się sława. Jakoż nie ma godniejszego stanu ludzkiego serca i ducha, któryby bardziej powołany był w płodności swojej: zacność rodzić, miłość ojczyzny krzepić i sumienność powołania swego sprawować. Bo też wiadomym jest, iż człowiek dumny, honorem się kierujący, szacunku dla siebie potrzebuje i by na ten szacunek zasłużyć w życiu swojem wedle zasad reguły świętej rycerskiej podąża.    Przeto winien rycerz pamiętać, kim jest i zważyć na to, co jego stan oznacza, pomnieć, że komu więcej poruczono, od tego więcej wymagać będą. Pragnąc tedy, by czystość ducha i godność, po wsze czasy, w stanie naszym rycerskim pozostawały, świętą regułę rycerską niniejszym spisujemy.

Slide 6

PRZYMIOTY RYCERZA czystość w miłości i prawdzie; cześć rycerska moc uczynku rodząca; sprawność oręża, ku obronie słabych i przestrodze niesprawiedliwych;

Slide 7

Jak zostać rycerzem? O żywocie: człeka wszelakiego szanować; miłość w sercu nosić; prawdę sercem i usty wyznawać; dobra i prawości przed złem i niesprawiedliwością bronić; słowu danemu wiernym być; zapalczywości nie mieć, gniewu nierozważnym uczynkiem nie wykonywać; zważać na dumę rycerską by pychą nie została splamiona; nigdy, jako żyw, pleców swoich wrogowi nie ukazywać;

Slide 8

O służbie: ducha swego i ciało doskonalić, w wierności powołaniu swemu pozostawić; ciało swe w sprawności trzymać, być zawsze do broni gotowym; majątek swój pomnażać i w należytym porządku trzymać, by godnie w pole wystąpić, gdy zajdzie potrzeba; w miłosierdziu swoim hojnym być, w złej przygodzie uczynkiem i majątkiem wspomagać;

Slide 9

O porządku: sprzeczek nie miłować; ze skłóconymi pojednać się przed słońca zachodem; rozkazaniu starszego we wszystkim być posłusznym; oczu nie zamykać na grzechy występnych braci, lecz ku ich naprawie podążać; nie być winu ponad miarę oddanym, umysł w trzeźwości trzymać; do przyzwoitości się wdrażać, słów Złego w zwyczaju nie naśladować; oręża pochopnie nie dobywać, w stanie gotowości utrzymywać;

Slide 10

Pasowanie na rycerza Sama ceremonia miała charakter sakralny. Zaczynała się, od poświęcenia rynsztunku, potem zaś ojciec chrzestny podawał swemu chrześniakowi kolejno miecz, ostrogi, kolczugę i hełm, wreszcie włócznię i tarczę. Giermek przywdziewał zbroję, recytując modlitwy i wymawiając przysięgę, która zobowiązywała go do przestrzegania zwyczajów i powinności stanu rycerskiego. Na zakończenie następowała colee - symboliczny gest, którego pochodzenie i sens pozostały nie wyjaśnione i który przybierał rozmaite formy; najczęściej celebrujący ten obrzęd, stojąc, uderzał klęczącego przed nim giermka otwartą dłonią w ramię lub w kark, i to mocno.

Slide 11

Rycerz w literaturze Postać rycerza, która jest powszechnie znana i propagowana, znana jest z epoki średniowiecza. To wieki średnie ukształtowały IDEAŁ RYCERZA, o nieskazitelnej reputacji, człowieka honoru, walczącego do ostatniej krwi o słuszną sprawę. Ten moralny wzorzec pozostawiła także mocne ślady w twórczości z epok późniejszych. Można jednak zaobserwować, jak ten etos ewoluował, jak autorzy wzbogacali swoje postacie innymi cechami, które niekoniecznie były przymiotami rycerza. W romantyzmie pojawili się np. bohaterowie reprezentujący wprawdzie ideały rycerskie, jednakże często ich zamiary były różne od wykonywanych działań. Polski pozytywizm bogaty jest w wiele wzorców osobowych, zasługujących na miano rycerza, jak choćby Michał Wołodyjowski.

Slide 12

Sylwetki znanych z literatury i sztuki rycerzy Hrabia Roland Don Kichote z La Manczy Król Artur Konrad von Wallenrode Tristan Zawisza Czarny z Garbowa Zbyszko z Bogdańca Michał Wołodyjowski Andrzej Kmicic

Slide 13

ROLAND Roland, Orland, Hruotland (VIII w.), hrabia Marchii Bretońskiej występujący jedynie w Życiu Karola Wielkiego Einharda. W 778 jako dowódca tylnej straży Franków, powracających z wyprawy do Hiszpanii, został w wąwozie Roncesvalles napadnięty przez górali baskijskich, mszczących się za spalenie Pampeluny, Pampeluny i zabity. Legenda uczyniła z Rolanda ideał rycerza chrześcijańskiego i mylnie przypisała jego śmierć Saracenom. Saracenom Roland stał się bohaterem chansons de geste (Pieśń o Rolandzie), które stały się kanwą poematów M.M. Boiarda, L. Ariosta, Ariosta F. Berniego. O Rolandzie napisał też operę J.B. Lully

Slide 14

DON KICHOTE Zwany też Błędnym Rycerzem, Rycerzem fikcyjna postać z powieści Miguela de Cervantesa. Jego celem była naprawa świata, co było wynikiem przeczytania średniowiecznych romansów. W tym celu wyrusza ze swym giermkiem Sancho Pansą w podróż, podczas której stacza wiele walk z potworami. Jest symbolem ludzi broniących swoich racji, często nierozumianych przez innych. Powieść Cervantesa wywarła ogromny wpływ na rozwój literatury europejskiej. Przypadki Don Kichota i jego sługi stały się częścią zbiorowej wyobraźni Europejczyków, pobudzając wyobraźnię filozofów, moralistów, artystów, psychologów i socjologów sztuki do rozważań nad naturą ludzką, relacjami między słowem i czynem, miejscem jednostki w społeczeństwie, granicami wolności i odpowiedzialności indywidualnej. Wiele scen i sytuacji z Don Kichota weszło na stałe do świadomości zbiorowej i języka potocznego współczesnego człowieka, jak np. donkiszoteria donkiszoteria (w brzmieniu z języka francuskiego) czy walka z wiatrakami. wiatrakami

Slide 15

KRÓL ARTUR Artur - syn króla Uthera Pedragona i żony księcia Kornwalii, Igerny. Po urodzeniu oddano go Merlinowi, Merlinowi który polecił wychowywanie go jednemu z rycerzy. Artur zostaje królem w wieku 15 lat, po wyciągnięciu z kowadła cudownego miecza - Ekskalibura. Wsławił się w wielu zwycięstwach (gromił Szkotów, Sasów, zdobywał Szkocję oraz Irlandię). Za radą Merlina kazał zbudować w swoim zamku Kamelot Okrągły Stół, Stół na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. Zgromadził wokół niego najlepszych rycerzy z Brytanii i wezwał do poszukiwania Świętego Graala. Cesarz rzymski Lucjusz zażądał od niego zapłacenia haraczu, na co Artur odpowiedział wypowiedzeniem wojny i ruszył na Rzym. Dowiedziawszy się, że jego siostrzeniec - Mordred zagarnął królestwo wraz z królową, wrócił do kraju i zabił Mordreda. Śmiertelnie ranny w walce odpłynął na wyspę Avalon, Avalon gdzie do dziś, pogrążony w głębokim śnie, czeka na możliwość powrotu do swojego królestwa.

Slide 16

KONRAD VON WALLENRODE ?1393, wielki mistrz krzyżacki od 1391; starał się nie dopuścić do związku Polski z Litwą, popierał Witolda przeciwko Władysławowi II Jagielle, organizował wyprawy zbrojne na Litwę; postać tytułowa poematu A. Mickiewicza. Mickiewicza

Slide 17

TRISTAN Tristis łac. smutny, ponury, nieszczęśliwy; Bohater średniowiecznej legendy Tristan i Izolda, siostrzeniec króla Marka, władcy Kornwalii, pochodził z Lonii. Zobowiązał się przywieźć swemu wujowi jego wybrankę, księżniczkę Izoldę Jasnowłosą. Nieświadomie wypija, będąc w morskiej podróży razem z dziewczyną, miłosny napój. Napój sprawia, że młodzi zakochują się w sobie, jednak ich miłość kończy się nieszczęśliwie. Tristan umiera w Bretanii, a po nim jego żona, nie zdążywszy się z nim pożegnać.

Slide 18

Zawisza Czarny Zawisza Czarny z Garbowa (?-1428), jeden z najsłynniejszych rycerzy polskich, starosta kruszwicki od 1417, starosta spiski od 1420. Jako poseł króla Władysława II Jagiełły przebywał na dworach europejskich, gdzie uczestniczył w wielu turniejach rycerskich. Pokonał m.in. słynnego rycerza hiszpańskiego, Jana z Aragonii. Zasłynął z prawości i męstwa. Uczestnik wojen z Krzyżakami, Krzyżakami brał udział w bitwie pod Grunwaldem (15 lipca 1410). Po zwycięstwie grunwaldzkim wystąpił z propozycją zawarcia pokoju między królem polskim i królem węgierskim Zygmuntem Luksemburskim (układ w Lubowli 1411). 1414-1418 reprezentant Polski na soborze w Konstancji. Konstancji Wziął udział w wyprawie Zygmunta Luksemburskiego przeciw Turkom, podczas której został przez nich wzięty do niewoli pod Golubacem i zamordowany

Slide 19

Zbyszko z Bogdańca Bohater powieści Henryka Sienkiewicza Krzyżacy, bratanek Maćka, z którym mieszka i wojuje. Rycerz Danusi Jurandówny, której ślubował w gospodzie w Tyńcu trzy pawie czuby. Młodzieniec urodziwy i szlachetny, ale zapalczywy i nieco lekkomyślny, co omal nie doprowadziło go do śmierci (za napad na posła krzyżackiego został skazany na śmierć, przed czym uratowała go Danusia). W końcu żeni się z panią swego serca. Po całej Polsce poszukuje uprowadzonej przez Krzyżaków młodej żony, która wkrótce po odnalezieniu jej umiera. Następną jego żoną zostaje kochająca go od dawna Jagienka. Stało się to ku wielkiej radości stryja Maćka. W bitwie pod Grunwaldem dopełnia ślubów danych Danusi. Danusi

Slide 20

Michał Wołodyjowski Bohater Trylogii Trylogii Henryka Sienkiewicza Rycerz, pułkownik wojska. Wyróżniał się niewielkim wzrostem i wielkim duchem. Po wcześniejszych nieudanych perypetiach miłosnych, ożenił się z Baśką Jeziorkowską. Uczestnik licznych wojen w obronie ojczyzny, zawsze wyróżniał się męstwem i honorową postawą. Zginął, wysadzając się na zamku w Kamieńcu Podolskim.

Slide 21

Andrzej Kmicic Kolejna barwna postać nosząca znamiona rycerza, której rodowód sięga Trylogii. Trylogii Na mocy testamentu miał zostać mężem Aleksandry Billewiczówny, ale jego hulaszczy temperament i zejście na drogę zdrady narodowej za namową Radziwiłłów stawia go w bardzo trudnej sytuacji. Kiedy zorientował się w kłamstwach swoich mocodawców, przybrał nazwisko Babinicz i wsławił się bohaterskimi czynami w walkach ze Szwedami. Szwedami Po rehabilitacji osiadł w Wodoktach i ożenił się z Oleńką Billewiczówną.

Slide 22

Rycerze w oczach artystów Oto obraz namalowany w 1841 r. przez Eugenea Delacroix Wkroczenie krzyżowców do Konstantynopola. Konstantynopola Jasne tło, białe miasto, niebieskie niebo i oświetlona scena na pierwszym planie, przeplatają się z miejscami ocienionymi po lewej stronie płótna oraz z grupą jeźdźców. Obraz przechowywany jest w muzeum w Luwrze (w Paryżu). Wymiary 410x495 cm.

Slide 23

Porwanie Rebeki 1858

Slide 24

Wizja Don Kichotea Poczynając od roku 1865 Daumier mnoży rysunki, akwarele i obrazy przedstawiające jeźdźca o smutnej twarzy. Najbardziej odważnym z całej tej serii jest niewątpliwie Don Kichote przedstawiony na białym koniu odcinający się od niebieskiego tła.

Slide 25

Rycerz okiem Carpaccia