SPOŁECZEŃSTWO Podsumowanie

Spis treści Człowiek jako istota społeczna Zbiorowość i grupy społeczne Rodzina Naród Społeczeństwo i jego struktura Formy organizacji społeczeństwo Prawidłowości życia społecznego Społeczeństwo polskie Problemy społeczne Polski po 1989 roku

Człowiek jako istota społeczna

Człowiek istota społeczna Człowiek jest istotą społeczną, ponieważ: jego rozwój jest nierozerwalnie związany ze społeczeństwem realizuje swoje potrzeby żyjąc w społeczeństwie kształtuje swoją wiedzę o świecie dzięki innym ludziom, którzy pokazują mu tradycję, kulturę, reguły itd. społeczeństwo umożliwia mu przeżycie w początkowym okresie jego życia poprzez swoją działalność oddziałuje na otaczającą go rzeczywistość Rolą społeczna określa się zespół norm postępowania, nakazów, zakazów, cech psychicznych i fizycznych oraz wartości, które tworzą pewien wzór wytworzony przez społeczeństwo. Człowiek odgrywa w swoim życiu wiele ról społecznych, z którymi wiążą się obowiązki, często trudne do pogodzenia. Taką sytuację nazywa się konfliktem ról. Przykładem może być problem pogodzenia roli matki, co wiąże się z obowiązkiem poświęcania czasu rodzinie, z rolą pracownika.

Socjalizacja to proces, który kształtuje osobowość człowieka i przystosowuje go do życia w społeczeństwie. W czasie jego trwania jednostka przyswaja sobie obowiązujące w otoczeniu społecznym: umiejętność niezbędne do życia, np. porozumiewanie się ideały, reguły i normy postępowania, wartości oraz symbole, np. symbolika narodowa role społeczne, np. ojca, dziecka, pracownika, ucznia Fazy socjalizacji: pierwotna odbywa się w dzieciństwie w wyniku kontaktów z rodzicami i rówieśnikami, których zachowania jednostka naśladuje wtórna odbywa się w późniejszym czasie i trwa do końca życia, dokonuje się pod wpływem instytucji społecznych. Na tym etapie jednostka ma duży wpływ na kształtowanie samego siebie

Człowiek odczuwa wiele potrzeb i w swoim działaniu dąży do ich zaspokojenia. Jedną z najbardziej znanych klasyfikacji potrzeb jest klasyfikacja przyjęta przez amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa

Zbiorowości i grupy społeczne

Zbiorowość społeczna Zbiorowość społeczna to grupa ludzi, między którymi wytworzyła się i choćby przez krótki czas utrzymuje więź społeczna. Przykłady zbiorowość: para najmniejsza zbiorowość społeczna, jej członków mogą łączyć różnego typu więzi, np. przyjaźń krąg społeczny niewielka zbiorowość, która powstaje w wyniku utrzymujących się kontaktów między ludźmi, kręgi nie są wyodrębnione, a ich skład jest dość płynny tłum duża zbiorowość ludzi, którzy jakiegoś powodu znajdują się na niewielkiej przestrzeni, charakteryzuje się spontanicznymi i bezrefleksyjnymi reakcjami, poczuciem siły, a nawet skłonnością do agresywnych zachowań

Grupa społeczna Grupa społeczna to zbiorowość składająca się z trzech lub więcej osób, pomiędzy którymi zachodzą różnego rodzaju więzi i zależności o względnie trwałym charakterze. Cechy grupy społecznej: liczy przynajmniej 3 członków zachodzą w niej rozmaite interakcje członkowie grup oddziałują na siebie ma własne reguły postępowania, wartości oraz postępowania ma swoje cele, których realizacja wzmacnia spójność grupy stanowi jedność na zewnątrz, zachowuje odrębność od innych grup posiada przywódcę i strukturę wewnętrzną

Więzi społeczne Typy więzi społecznych Więzi naturalne Każdy człowiek uczestniczy w różnych formach życia zbiorowego. Niezbędnym warunkiem istnienia i prawidłowego funkcjonowania tych form są więzi społeczne między ich członkami. Więzi społeczne to relacje i zależności wiążące jednostkę ze zbiorowościami i grupami społecznymi lub innymi jednostkami. Więzi zrzeszeniowe Więzi stanowione Ich źródłem jest wspólne pochodzenie lub pokrewieństwo członków grupy. Ten typ więzi nigdy nie wygasa, występuje np. w rodzinie. Powstają w wyniku dobrowolnego zrzeszania się ludzi w różnych organizacjach, np. stowarzyszeniach, związkach zawodowych. Są narzucane z zewnątrz lub ustanawiane siłą. W przeciwieństwie do więzi naturalnych, więzi stanowione słabą lub zanikają, gdy przestają istnieć warunki, w jakich się one wytworzyły, np. więzienie.

Funkcjonowanie jednostki w grupie Postawa konformistyczna polega na podporządkowaniu się jednostki normom, wartościom, poglądom i wzorcom zachowań, które obowiązują w danej grupie społecznej. Z punktu widzenia społecznego, jest to postawa bardzo pożądana, ponieważ umożliwia utrzymanie porządku społecznego. Konformizm może przybierać różne formy: legalizm przestrzeganie reguł bez względu na ich treść, wynikające z przekonania, że trzeba się do nich stosować oportunizm przestrzeganie reguł mimo ich nieuznawania, z obawy przed sankcjami społecznymi, np. Abstynent, który zmusza się do picia z obawy przed utratą przyjaciół. Postawa nonkonformistyczna przejawia się krytycznym stosunkiem jednostki do reguł postępowania obowiązujących w grupie oraz przedkładaniem własnego zdania nad opinię otoczenia. Skrajną forma tej postawy jest antykonformizm, który polega na bezrefleksyjnym odrzuceniu wszystkich obowiązujących norm społecznych. Strona o subkulturach młodzieżowych

Typologia grup społecznych Rodzaj zorganizowania Formalne: Zbudowane według określonej struktury Cele i zasady działalności są określone przez przepisy i prawa (szkoła, państwo, wojsko) Nieformalne: Tworzą się spontanicznie Nie mają sformalizowanej struktury organizacyjnej (krąg znajomych, koło hobbystów) Charakter członkostwa Zamknięte: Przynależność uzależniona od spełniania przez jednostkę określonych kryteriów (majątku, pochodzenia społecznego, wykształcenia) Otwarte: Przyjmują wszystkich, którzy chcą do nich przystąpić Wielkość grupy Małe: Prosta struktura wewnętrzna Brak podziały na mniejsze podgrupy Bezpośrednie stosunki między członkami (szkolny zespół sportowy) Duże: Rozbudowana struktura wewnętrzna Istnieje wiele podgrup Członkowie nie znają się osobiście (naród, społeczeństwo) Rodzaj więzi Pierwotne: Członków łączy więź emocjonalna i kontakty osobiste Przynależność nie zawsze jest dobrowolna (rodzina) Wtórne: Członków łączy więź rzeczowa wynikająca ze wspólnych zainteresowań lub poglądów Członkostwo jest rezultatem dobrowolnego wyboru

Sposoby kierowania grupą Autokratyczny przywódca podejmuje decyzje sam, bez konsultacji z grupą wyraźny podział na rządzących i rządzonych Demokratyczny przywódca jest pierwszym wśród równych liczy się ze zdaniem członków grupy, którzy uczestniczą w podejmowaniu decyzji członkowie mają dużą samodzielność Liberalny przywódca bardzo rzadko ingeruje w prace grupy jego rola ogranicza się do sugestii członkowie mają całkowitą swobodę w podejmowaniu decyzji

Rodzina

Rodzina Funkcje rodziny: ekonomiczna (zaspokojenie potrzeb materialnych członków rodziny) Rodzina to najstarsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego, która odgrywa ogromną rolę w życiu każdego człowieka. Tworzą ją połączeni węzłem małżeńskim kobieta i mężczyzna, ich potomstwo, a w szerszym znaczeniu także ogół krewnych obu małżonków. Często rodzina jest nazywana podstawową komórka społeczną, co wskazuje na ogromną rolę, jaką odgrywa w życiu każdego społeczeństwa. Pojęcia z zakresu prawa rodzinnego prokreacyjna (wydanie na świat potomstwa) socjalizacyjna (wychowanie potomstwa) rekreacyjna (zaspokojenie potrzeby odpoczynku i rozrywki) kulturowa (przekazywanie młodszemu pokoleniu dziedzictwa kulturowego) opiekuńczo zabezpieczająca (opieka nad dziećmi, osobami w podeszłym wieku i chorymi) stratyfikacyjna (nadawanie przez rodzinę pozycji społecznej swoim członkom) seksualna (społecznie akceptowana forma współżycia płciowego)

Przejawy kryzysu rodziny Obecnie często mówi się o kryzysie rodziny. Wśród jego przejawów najczęściej wymieniane są: wzrost liczby rozwodów główne przyczyny tego zjawiska to zdrady małżeńskie, zanik więzi małżeńskich, nasilenie zjawisk patologicznych (alkoholizm, przemoc) spadek liczby zawieranych małżeństw związany ze wzrostem popularności związków nieformalnych spadek dzietności przyczyny tego zjawiska są złożone, jedna z nich są przemiany społeczno obyczajowe (postępująca emancypacja kobiet) zanik tradycyjnych funkcji rodziny Statystyki przyczyny rozwodów w Polsce

Małżeństwo Instytucja małżeństwa występuje we wszystkich kręgach kulturowych. Jest to usankcjonowany przez prawo trwały, równoprawny związek kobiety i mężczyzny, będący podstawą rodziny. Na świecie spotyka się kilka typów małżeństw. W kręgu kultury zachodniej jedyną dopuszczalną formą jest małżeństwo monogamiczne. Przeszkody w zawarciu małżeństwa: wiek osoba wstępująca w związek małżeński musi ukończyć 18 lat, w wyjątkowych sytuacjach sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat, przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletniość, której nie traci w razie unieważnienia małżeństwa całkowite ubezwłasnowolnienie z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju psychicznego pozostawianie w innym, ważnym związku małżeńskim pokrewieństwo w linii prostej lub w linii bocznej z rodzeństwem rodzonym i przyrodnim Typy małżeństw: MONOGAMICZNE związek jednego mężczyzny z jedną kobietą POLIGAMICZNE związek jednego mężczyzny z kilkoma kobietami GRUPOWE związek kilku kobiet z kilkoma mężczyznami

Naród

Naród Naród jest to duża grupa społeczna, powstała w wyniku procesu dziejowego jako wspólnota terytorialna o podłożu gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym, występująca w świadomości swych członków. Czynniki narodowotwórcze: organizacja polityczna ułatwia przekształcenie się zbiorowości w naród, wzmacnia jego tożsamość oraz gwarantuje suwerenność wspólne pochodzenie etniczne jest źródłem takich cech narodu, jak język, obyczaje integracja gospodarcza powstanie więzi ekonomicznych między przedstawicielami mniejszych grup integracja społeczna zacieśnianie się więzów społecznych między przedstawicielami małych grup etnicznych wspólna kultura najważniejszy czynnik narodowotwórczy, wyróżnia dany naród spośród innych wspólne terytorium naród formuje się na określonym terytorium, z którym jego członkowie odczuwają więź emocjonalną.

Tożsamość narodowa Tożsamość narodowa to poczucie odrębności wobec innych narodów ukształtowane pod wpływem czynników narodowotwórczych. Niezbędnym warunkiem jej istnienia, jest występowanie u jego członków świadomości narodowej, a więc poczucia przynależności do narodu poczucia więzi z pozostałymi jego członkami.

Charakter narodowy i stereotypy narodowe Stereotyp narodowy to pojęcie ściśle związane z problemem charakteru narodowego. Stanowi uproszczony obraz jakiegoś narodu funkcjonujący w świadomości przedstawicieli innej nacji. Charakteryzują się dużą trwałością i wywierają silny wpływ na świadomość i postępowanie członków danej społeczności. Stereotypy mogą rodzić sympatię między narodami, częściej jednak są powodem powstawania wielu uprzedzeń. Przykładem stereotypowego postrzegania mogą być niektóre elementy wizerunku Polaków w świecie. Z jednej strony ceni się nasza gościnność, silne poczucie patriotyzmu, z drugiej zaś zyskaliśmy opinię nielegalnych handlarzy i ludzi o nadmiernej skłonności do alkoholu. Charakter narodowy cechy występujące u znacznej części członków narodu. Są to najczęściej wzory kulturowe, system wartości i hierarchia potrzeb, które mają wpływ na kształtowanie jednostek. Statystyki - co o Polsce sądzą zagraniczni inwestorzy Statystyki - co o Polsce sądzą Niemcy

Szowinizm skrajna forma nacjonalizmu (wrogość wobec innych narodów). Patriotyzm postawa poszanowania i umiłowania ojczyzny, przywiązania do elementów kultury narodowej i dziedzictwa narodowego. Kosmopolityzm opiera się na założeniu, że ojczyzną człowieka jest cały świat. Postawy wobec narodu Ksenofobia postawa charakteryzująca się wrogością i niechęcią wobec przedstawicieli innych ras, religii i kultur (brak tolerancji). Rasizm teoria głosząca, że rasy ludzkie nie są sobie równe, istnieję rasy lepsze i gorsze, wartość człowieka zależy od przynależności do konkretnej rasy. Nacjonalizm ideologia uznająca własny naród i jego interes za dobro najwyższe, nadrzędne wobec interesów jednostek i innych grup społecznych.

Polacy w świecie Polonia to ludność polskiego pochodzenia mieszkająca za granicą. Należą do niej osoby urodzone zarówno w Polsce, jaki i poza granicami kraju, które czują się Polakami. Więcej informacji na temat liczby Polaków za granicą Skupiska Polaków za granicą USA 10 600 000 Niemcy 2 000 000 Brazylia 1 600 000 Francja 1 050 000 Ukraina 1 000 000 Białoruś 950 000 Kanada 850 000 Argentyna 360 000 Rosja 350 000 Litwa 235 000 Wielka Brytania 220 000 Australia 200 000

Społeczeństwo i jego struktura

Społeczeństwo Społeczeństwo to ogół ludzi zamieszkujących kraj lub mniejszy obszar, np. Społeczeństwo polskie. W socjologii ten terminem określa się samowystarczalną formę życia zbiorowego ludzi, ukształtowaną historycznie, połączoną przez wspólne terytorium, instytucje oraz wartości kulturowe.

Struktura społeczna Struktura klasowa 1.Klasa wyższa, jest stosunkowo nieliczna, obejmuje właścicieli dużych przedsiębiorstw oraz wysokie kadry kierownicze. 2.Klasa średnia, obejmuje średnich i drobnych przedsiębiorców, niższych i średnich kierowników, specjalistów, jej przedstawicieli charakteryzuje średni poziom życia, ze względu na liczebność jest uważana za trzon społeczeństwa, ma też duży wpływ na funkcjonowanie państwa. 3.Klasa niższa, osoby słabo wykształcone, które wykonują prace niewymagające specjalistycznych kwalifikacji. Struktura warstwowa Warstwa społeczna to zbiorowość ludzi, którzy uznają, że łączy ich wspólna pozycja społeczna. Wyznacznikiem tej pozycji może być styl życia, wykształcenie, wpływ na władzę, prestiż. Przykładem warstwy społecznej jest inteligencja, którą charakteryzuje wyższe wykształcenie, zainteresowanie kulturą wysoką i liberalne poglądy. Struktura zawodowa Struktura zawodowa ukazuje zróżnicowanie społeczeństwa pod względem zawodowym. W społeczeństwie z każdym zawodem jest związany określony prestiż społeczny Zwykle decyduje o nim wysokość zarobków. Jednak nie zawsze tak bywa, czego przykładem są wykładowcy akademiccy, którzy wykonują zawód o wysokim prestiżu, a ich zarobki są przeciętne. Struktura demograficzna Ukazuje zróżnicowanie społeczeństwa m.in. ze względu na wiek. Na podstawie tego kryterium można podzielić jednostki na znajdujące się w wieku: przedprodukcyjnym ( do 17. roku życia), produkcyjnym (między 18.a 59 rokiem życia) poprodukcyjnym (60.-65. roku życia).

Formy organizacji społeczeństw

Teorie rozwoju społecznego W przeszłości dominował pogląd, że struktury życia społecznego są stałe i nie podlegają przemianom. Obecnie uważa się, że społeczeństwa podlegają rozwojowi. Rozwój społeczny to zatem przemiany społeczeństwa, życia, kultury, norm społecznych. Łączy się z nim powstawanie nowych zjawisk i zanik innych. Rozwój może mieć postać postępu społecznego, czyli pasma zmian pozytywnych dla społeczeństwa, lub regresu społecznego, czyli zmian niekorzystnych dla danej zbiorowości. Teorie rozwoju społecznego Teorie linearne Społeczeństwa ulegają przemianom w toku rozwoju historycznego, a zmiany mają charakter ukierunkowany i przechodzą z fazy pierwotnej do końcowej. August Comte, Herbert Spencer, Karol Marks Teorie cykliczne Rozwój społeczny przebiega w określonych fazach, które co jakiś czas się powtarzają w tej samej kolejności. Giambattista Vico, Vilfredo Pareto, Pitrim A. Sorokin Teorie dychotomiczne Społeczeństwa w toku rozwoju przechodzą od struktur opartych na grupach pierwotnych do struktur opartych na grupach wtórnych i złożonych. Charles H. Cooley, Ferdinand Tonnies, Emilie Durkheim

Rozwój przez walkę Ukierunkowane przemiany dokonują się w wyniku rewolucji, będących punktami zwrotnymi w dziejach społeczeństwa. Dychotomiczny podział teorii rozwoju społecznego Przyczyną rewolucji są konflikty klasowe występujące w każdym społeczeństwie. Przyczyny zmian społecznych: zmiany środowiska naturalnego zmiany wartości kulturowych postęp technologiczny zmiany demograficzne nierówności społeczne działalność jednostek, instytucji i ruchów społecznych Rozwój przez współdziałanie Warunkiem postępu są negocjacje i poszukiwanie kompromisu. Otwarty konflikt jest zgubny dla stron, ukierunkowane przemiany zachodzą głównie drogą ewolucyjną.

Historyczne formy organizacji społeczeństw 1. Społeczeństwo pierwotne: To najwcześniejszy typ społeczeństwa. Były to małe zbiorowości, liczące do kilku tysięcy osób. Gospodarka społeczeństw pierwotnych opierała się na zbieractwie, łowiectwie, rybołówstwie oraz prymitywnej hodowli i rolnictwie. Struktura społeczna nie była zbyt rozbudowana. W społeczeństwie nie występowały duże różnice społeczne. Podstawowymi czynnikami decydującymi o kształcie struktury i pozycji społecznej jednostki była płeć, wiek i pokrewieństwo. W społeczeństwach pierwotnych silną pozycję miały grupy oparte na pokrewieństwie (grupy plemienne), które odgrywały ogromną rolę polityczna i gospodarczą, m.in. przez wspólne uprawianie ziemi, zamieszkiwanie i sprawowanie władzy na określonym terytorium. Kultura miała charakter przedpiśmienny i była przekazywana ustnie. Obecnie cechy charakterystyczne dla społeczeństw pierwotnych występują wśród Indian Ameryki Południowej, w Afryce i wśród Aborygenów w Australii.

Aborygeni australijscy Indianie Ameryki Południowej

2. Społeczeństwo feudalne: Społeczeństw feudalne miało charakter ściśle zhierarchizowany. Charakteryzowało się wyraźnie zaznaczonym podziałem na 3 stany: tych, którzy pracują (chłopi, mieszczanie), tych, którzy się modlą (duchowieństwo), i tych, którzy wojują (szlachta). Przynależność do stanów wynikała z urodzenia (wyjątek stanowiło duchowieństwo). Stany spełniały różne funkcje społeczne, miały też różne przywileje. Najwięcej przywilejów miała szlachta i bogate duchowieństwo. Ruchliwość społeczna była niewielka możliwość przejścia do innego stanu była znikoma. Gospodarka skupiała się głównie na hodowli zwierząt i uprawie roli. Najliczniejszą warstwą społeczną byli chłopi. Stanowili ponad 70 społeczeństwa. W technologii dominowało wykorzystanie ludzkiej pracy fizycznej, siły pociągowej zwierząt oraz odnawialnych źródeł energii. Podstawową formą osadniczą były małe wioski, folwarki i grody. Miasta były małe i pod względem gospodarczym ściśle powiązane z wioskami, stanowiły centra kulturalne, gospodarcze i religijne. Społeczeństwa były bardzo zróżnicowane pod względem kulturowym (istnienie kultur regionalnych). Ten typ społeczeństwa występował w średniowieczu w Europie i Azji.

Zależności między stanami w społeczeństwie feudalnym

3. Społeczeństwo industrialne: Powstanie społeczeństwa industrialnego było związane z rozwojem przemysłu, stanowiącego w XIX w. podstawę gospodarki, a także z powstaniem nowych technologii produkcji (maszyna parowa, energia elektryczna), które zastąpiły produkcję ręczną. Podstawę struktury społecznej stanowił podział na kasty i warstwy społeczne. Głównymi warstwami społecznymi byli robotnicy i burżuazja. Ukształtowała się również klasa średnia obejmująca urzędników, przedstawicieli wolnych zawodów oraz drobnych przedsiębiorców. Zmianie uległy proporcje między ludnością wiejską a miejską, rozwój przemysłu pociągnął za sobą rozwój miast. Cechą charakterystyczną społeczeństwa industrialnego była duża ruchliwość społeczna pionowa oraz ruchy migracyjne ( ruchliwość pozioma). Obserwowano takie zjawiska społeczne , jak ujednolicenie zachowań ludzkich i racjonalizacja ludzkich działań. Powstał kultura masowa kształtująca się za pośrednictwem prasy i radia, a następnie telewizji. Społeczeństwo industrialne powstało w XIX w., a rozwinęło na początku XX w. w krajach Europy Zachodniej.

Rewolucja przemysłowa

Współczesne formy organizacji społeczeństw 1. Społeczeństwo postindustrialne: Twórcami pojęcia społeczeństwa postindustrialnego byli socjolodzy Alain Touraine i Daniel Bell. Powstanie tego typu społeczeństwa jest związane ze zmianami w technice produkcji (robotyzacja, komputeryzacja). Podczas formowania się społeczeństwa postindustrialnego przekształcała się struktura klasowa w miejsce burżuazji klasą dokonującą stali się wykwalifikowani specjaliści (menedżerowie, inżynierowie). W społeczeństwie postindustrialnym większość ludzi jest zatrudniona w sektorze usług (bankowość, handel, transport, oświata, nauka, ochrona zdrowia), spada znaczenie sektora przemysłowego i rolniczego. W gospodarce dominują ponadnarodowe korporacje. Produkcja ma charakter masowy. Większość ludzi zamieszkuje duże aglomeracje miejskie. Rozwija się kultura masowa, która za pośrednictwem mediów dociera do wielu milionów odbiorców.

Mapa - aglomeracje miejskie w Polsce, stopień urbanizacji w Polsce

2. Społeczeństwo globalne: Twórcą pojęcia i koncepcji społeczeństwa globalnego był kanadyjski socjolog Herbert Marshall McLuhan. Społeczeństwo globalne obejmuje wszystkich mieszkańców Ziemi, którzy tworzą wspólnotę (globalną wioskę). Społeczeństwo globalne powstało w efekcie rozwoju środków masowego przekazu i telekomunikacji, co spowodowało, że granice państwowe i duże odległości straciły swoje znaczenie, a możliwości komunikowania bardzo się zwiększyły. Proces tworzenia się społeczeństwa globalnego jest nazywany globalizacją. Powszechny dostęp do środków masowego przekazu spowodował zmiany w świadomości człowieka. Postęp w telekomunikacji stwarza warunki do powstania i działalności ponadpaństwowych organizacji, które przyczyniają się do rozwoju współpracy międzynarodowej. W gospodarce społeczeństwa globalnego zjawiskiem charakterystycznym jest powstanie korporacji międzynarodowych których związek z krajem pochodzenia jest bardzo luźny.

Protesty antyglobalistów Globalizacja w statystykach

3. Społeczeństwo informacyjne: W społeczeństwie informacyjnym najważniejszą rolę odgrywa informacja, która jest traktowana jako towar. W gospodarce główne znaczenie mają firmy, które zajmują się gromadzeniem, przetwarzaniem i użytkowaniem informacji. Znakomicie rozwinięty jest sektor nowych usług, przede wszystkim bankowość oraz telekomunikacja. Dostęp do informacji staje się powszechny, głównym medium jest Internet, komunikacja przez Internet prowadzi do powstania specyficznych więzi społecznych. Statystyki - rozwój liczby komputerów z dostępem do Internetu

4. Społeczeństwo masowe: Koncepcja społeczeństwa masowego eksponuje negatywne zjawiska współczesności. Jego powstanie jest związane z dużym zurbanizowaniem i wzrostem gęstości zaludnienia. Ludzie żyją i działają (mieszkają, kupują, pracują, wypoczywają) w dużych zbiorowościach. W społeczeństwie masowym zanikają wyższe wartości, ideały. Zauważa się brak wpływu religii na zachowania ludzkie, a dominującymi postawami są hedonizm i konsumpcjonizm. Społeczeństwo masowe ma charakter konformistyczny, jest podatne na manipulację i propagandę oraz ulega wpływom reklam. Dominującą kulturą jest kultura masowa, nastawiona na rozrywkę i bezrefleksyjna. W społeczeństwie masowym dominuje kult przeciętności i zanikają elity. Do krytyków społeczeństwa masowego należa: Erch Fromm, Jose Ortega y Gasset i Tomas Stearns Elit.

5. Społeczeństwo konsumpcyjne: Powstanie społeczeństwa konsumpcyjnego jest związane ze wzrostem zamożności całych społeczeństw zachodnich w XX w., pociągnęło to za sobą umasowienie konsumpcji. W konsekwencji ciągle poszerza się zbiór dóbr uważanych za niezbędne, a zawęża zbiór dóbr uznawanych za luksusowe. Poziom i sposób konsumpcji stał się najważniejszym elementem stratyfikacji społecznej, konsumpcja nie jest już nabywaniem dóbr materialnych, lecz nabywaniem znaków, idei, symboli, wizerunku. Styl konsumpcji jest uważany za element kształtujący osobowość i styl życia, w społeczeństwie konsumpcyjnym występuje kult indywidualizmu, który czasem ogranicza się do wizerunku kształtowanego za pomocą dóbr konsumpcyjnych (ubrań, muzyki, itp.). Ogromną rolę odgrywają media i reklama, których głównym zadaniem jest tworzenie nowych mód i trendów, a co a tym idzie kreowanie sztucznych potrzeb.

Elementy kultury masowej

6. Społeczeństwo otwarte: Koncepcja społeczeństwa otwartego została stworzona przez francuskiego filozofa Henri Bergsona, a spopularyzowana przez filozofa austriackiego Karla Poppera. Społeczeństwo otwarte charakteryzuje się dużym zakresem swobód politycznych, panuje w nim sprawiedliwość i poszanowanie prawa. Obywatele mają dużą swobodę dokonywania wyborów, za które ponoszą odpowiedzialność. Społeczeństwo otwarte opiera się na takich wartościach, jak pluralizm i tolerancja wobec różnych światopoglądów, poglądów politycznych oraz rasowych. Przeciwieństwem społeczeństwa otwartego jest społeczeństwo zamknięte, życie jednostki jest w nim podporządkowane państwu i ogółowi społeczeństwa oraz obowiązują ścisłe reguły w formie nakazów i zakazów.

McDonaldyzacja to proces zachodzący we współczesnych społeczeństwach, który po raz pierwszy został opisany przez amerykańskiego socjologa Georgea Ritzera w książce McDonaldyzacja społeczeństwa. Istotą tego procesu jest przenoszenie zasad funkcjonowania restauracji McDonalds na wszystkie dziedziny życia: pracę, wypoczynek, podróżowanie, życie rodzinne, miłość, robienie zakupów, edukację, opiekę medyczną. Te zasady to: przewidywalność wszystko powinno się odbywać w sposób przewidywalny i bez niespodzianek (Big Mac wszędzie smakuje tak samo), co daje człowiekowi poczucie stabilności i komfortu (np.: zorganizowane wycieczki zagraniczne) kalkulacyjność opisywanie wszystkiego za pomocą liczb, co powoduje, że miarą wartości jest ilość, a niejakość (znajduje to swój wyraz m.in.. W podkreślaniu liczby sprzedanych egzemplarzy produktu, obsłużonych klientów, listy bestsellerów, kuszeniu nazwami podwójny, potrójny) efektywność umożliwienie zaspokojenia potrzeb jak najszybciej i jak najmniejszym nakładem sił manipulacja kontrolowanie i manipulowanie ludźmi (w wypadku McDonalda pracownikami i klientami), które odbywa się na masową skalę, np.: W centrach handlowych, na ulicy.

Prawidłowości życia społecznego

Ład społeczny Ład społeczny to stan równowagi, który pozwala zaspokoić ludzkie potrzeby i stworzyć warunki rozwoju społecznego. Elementami ładu społecznego są wartości, normy i instytucje społeczne, dzięki którym ludzkie zachowania są przewidywalne. Wartości społeczne to idee uważane przez większą część społeczeństwa za cenne, pożądane oraz zasługujące na szacunek i szczególną ochronę. Spójny i hierarchicznie uporządkowany układ tych wartości jest nazwany systemem wartości. Reguluje on stosunki w grupie i określa je cele, a także jest źródłem norm społecznych. Wartości społeczne można dzielić różnie. Jednym z popularniejszych sposobów klasyfikowania wartości jest podział zaproponowany przez Miltona Rokeacha na wartości: instrumentalne zachowania i cechy, które służą do osiągania i realizacji wartości ostatecznych, np..: wrażliwość, zdolności, inteligencja, uczciwość, pracowitość ostateczne cele i stany rzeczy, do których ludzie dążą, np..: sprawiedliwość, równość, zbawienie, ciekawe życie, harmonia wewnętrzna, szczęście.

Sprawiedliwość Sprawiedliwość należy do głównych wartości w etyce życia społecznego. Rozumienie pojęcia sprawiedliwość jest bardzo zróżnicowane. Katolicka nauka społeczna Sprawiedliwość jako cnota W starożytności sprawiedliwość pojmowano jako cnotę. Dla Platona była ona harmonią między władzami człowieka: rozumem, pędem do walki i pragnieniem przyjemności. W tym sensie człowiek sprawiedliwy to człowiek doskonały moralnie, postępujący etycznie. W podobny sposób sprawiedliwość pojmowali autorzy biblijni, dla których życie sprawiedliwe to życie zgodne z przykazaniami Bożymi. Społeczeństwo zapewnia sprawiedliwość społeczną , gdy urzeczywistnia warunki pozwalające zrzeszeniom oraz każdemu z osobna na osiągnięcie tego, co im się należy, odpowiednio do ich natury i powołania. Sprawiedliwość społeczna łączy się z dobrem wspólnym i ze sprawowaniem władzy. (Katechizm Kościoła Katolickiego)

Sprawiedliwość wyrównawcza i rozdzielcza Arystoteles uznał, ze pojęcie sprawiedliwości odnosi się przede wszystkim do relacji między jednostkami w społeczeństwie. W związku z tym wyróżnił dwa rodzaje sprawiedliwości: wyrównawczą dotyczącą właściwej zapłaty za wyrządzone zło i rozdzielczą dotyczącą słusznego podziału dóbr w społeczeństwie. Można wyróżnić następujące formuły sprawiedliwości rozdzielczej: każdemu równo każdy powinien otrzymać tyle samo dóbr, niezależnie od wkładu pracy i potrzeb każdemu według jego potrzeb kryterium podziału dóbr jest zakres potrzeb jednostki każdemu według jego wysiłku ilość dóbr jest uzależniona od wysiłku ponoszonego na rzecz społeczeństwa każdemu według jego pracy ilość dóbr uzależniona od wkładu pracy każdemu według jest zasług należy nagradzać tych, którzy szczególnie zasłużyli się dla społeczeństwa każdemu według jego urodzenia ilość dóbr jest uzależniona od przynależności społecznej rodziców. Sprawiedliwość jako równość szans Twórcą tej koncepcji jest John Rawls. Twierdził on, że nie można zlikwidować nierówności społecznych. W tej sytuacji każdemu należy zapewnić równe szanse na starcie, tak by mógł się swobodnie rozwijać i kształcić. Sprawiedliwość ma polegać na takim zorganizowaniu społeczeństwa, by każdy miał wolność wyboru drogi życiowej. Sprawiedliwość jako usprawnienie Twórcą tej teorii jest Robert Nozick. Jej podstawą jest posiadanie dóbr. Są 3 zasady sprawiedliwego społeczeństwa: sprawiedliwe pozyskanie dóbr sprawiedliwe przekazanie dóbr sprawiedliwe dochodzenie swoich praw Prawo i jego przestrzeganie są warunkiem sprawiedliwości społecznej.

Normy społeczne Normy społeczne to nakazy i zakazy określające, jak należy postępować, co należy robić, a czego nie wolno. Normy społeczne są wyrazem zaakceptowanego i uznawanego za obowiązujący systemu wartości w danym społeczeństwie. Na straży przestrzegania norm społecznych stoi kontrola społeczna, czyli system sankcji społecznych. Są to środki nagrody i kary, które wzmacniają konformizm. Mogą one mieć charakter: formalny są wymierzane w określonym trybie przez upoważnione organy (kara więzienia) nieformalny spontaniczne formy ucisku stosowane przez otoczenie (izolacja, życzliwość) pozytywny gdy nagradzają zachowania zgodne z przyjętymi normami (pochwała, uznanie) negatywny gdy karzą zachowanie niezgodne z zasadami (drwina, donos).

Podział norm społecznych Normy prawne są ustanawiane przez upoważniony do tego organ ustawodawczy., władzę państwową lub samorządową. Normy prawne mają charakter powszechny i stanowiony. W równym stopniu obowiązują wszystkich obywateli. Sankcje za ich nieprzestrzeganie mają charakter formalny, np. mandat, pozbawienie wolności. Normy religijne obowiązują tylko przedstawicieli danego wyznania. Wyróżniamy dwa rodzaje norm religijnych: pochodzące od Boga i od organizacji religijnych. Część norm religijnych, zwłaszcza te dotyczące stosunków międzyludzkich, ma charakter norm moralnych. Sankcje mają charakter religijny, np. ekskomunika. Normy moralne wskazują, co jest dobre, a co złe. Niektóre z nich, zwłaszcza te, które występują w większości doktryn religijnych, są niezmienne, np. zakaz zabijania. Mają też charakter absolutny, co oznacza bezwzględny zakaz lub nakaz określonego zachowania. Dotyczą nie tylko jednostek, ale także grup społecznych. Nieprzestrzeganie ich pociąga za sobą sankcje nieformalne. Normy obyczajowe to sposoby zachowania, postępowania oraz rytuały, które zostały ukształtowane w wyniku nawyków i uznane w danej społeczności za obowiązujące. Ich przestrzeganie wynika z przekonania, że tak należy postępować, bo tak każe tradycja. Nieprzestrzeganie norm obyczajowych pociąga za sobą sankcje nieformalne.

Procesy społeczne Procesami społecznymi określa się zjawiska połączone związkami przyczynowo-skutkowymi, które zachodzą w osobowości jednostki, między jednostkami, jednostką a grupą lub między grupami. Najważniejsze procesy społeczne to: Socjalizacja To przyswajanie ról społecznych, zasad postępowania, ideałów i umiejętności niezbędnych do życia w społeczeństwie. Współpraca Oznacza uzgodnione działanie zmierzające do osiągnięcia wspólnych celów. Współpraca rodzi poczucie identyfikacji z zespołem, identyfikacja zaś jest niezbędnym warunkiem współpracy, ponieważ gwarantuje jej trwanie nawet w wypadku pojawienia się konfliktu. Przystosowanie To proces polegający na zmianie dotychczasowych wzorów działań i kryteriów ocen w sytuacji, gdy uniemożliwiają one uczestnictwo w życiu zbiorowości. Proces ten dokonuje się w sytuacji, kiedy jednostka lub grupa styka się z nowym otoczeniem (uczeń zmienia szkołę).

Współzawodnictwo To rywalizacja o osiąganie celów lub dóbr, które występują w ograniczonych ilościach. Może mieć charakter antagonistyczny lub nieantagonistyczny. Konflikt społeczny To proces, który zachodzi wtedy, gdy między grupami lub częściami grup społecznych istnieje sprzeczność interesów, a realizacja aspiracji jednej grupy odbywa się kosztem drugiej. Zwykle konflikty są postrzegane jako zjawiska negatywne. Z drugiej jednak strony są czynnikami, które wzmacniają spoistość grup społecznych i przyczyniają się do zmian społecznych. Konflikty mogą przybierać bardzo różne formy. Dezintegracja społeczna Polega na osłabieniu kontroli społecznej, zaniku jasnych kryteriów oceny oralnej i dużym przyzwoleniu na zachowania uważane powszechnie za niewłaściwe. Dezintegracja przejawia się wzrostem takich zjawisk, jak alkoholizm, narkomania, przestępczość, dewiacje seksualne. Ruchliwość społeczna To przemieszczania się ludzi między poszczególnymi szczeblami hierarchii społecznej lub w przestrzeni.

Instytucje społeczne Instytucjami społecznymi najczęściej określa się trwałe elementy ładu społecznego (rodzina, własność, prawo), uregulowane formy działalności (szkolnictwo, sądownictwo) oraz pewnego typu organizacje pełniące określone funkcje (szpitale, więzienia). Gdy organizacje regulują stosunki w grupach, skłaniają członków do wypełniania powierzonych im zadań, mówimy wówczas o ich roli regulacyjnej. Jeśli zaspokajają podstawowe potrzeby jednostek, mamy do czynienia z funkcją zaspokajania potrzeb. O roli integracyjnej mówimy zaś, gdy scalają zbiorowości wokół określonych celów społecznych. Statystyki instytucje cieszące się zaufaniem społecznym Statystyki- zawody cieszące się zaufaniem społecznym Statystyki zaufanie do polityków (2009)

Polityczne Ich podstawowym celem jest zdobycie, sprawowanie i utrzymanie władzy (partie polityczne, parlament, rząd). Socjalne Są powoływane do rozwiązywania problemów społecznych lub zaspokajania określonego rodzaju potrzeb (organizacje charytatywne). Rodzaje instytucji społecznych Wychowawczo - kulturalne Zajmują się edukacją i wychowaniem i edukacją młodego pokolenia, przekazywanie dziedzictwa kulturowego oraz zaspokojenie potrzeb kulturalnych społeczeństwa. Ekonomiczne Zajmują się produkcją i dystrybucją dóbr i usług oraz obrotem pieniędzy (zakłady przemysłowe, banki, firmy handlowe). Religijne Organizują relacje człowieka z istotą wyższą i zaspokajają potrzeby duchowe członków duchowości (kościoły, związki religijne).

Rodzaje konfliktów społecznych Konflikty kulturowe rodzą się wtedy, gdy stykają się ze sobą grupy o odmiennych sposobach życia i systemach wartości. Uświadomienie sobie tych różnic rodzi poczucie zagrożenia i konflikt narasta. Odmianą konfliktu kulturowego jest konflikt wartości, który wynika z hierarchii wyznawanych wartości. Zamach na WTC przykład konfliktu religijnego Konflikt w Czeczenii

Konflikty ekonomiczne są jednymi z najczęściej występujących konfliktów. Ich przyczynami są różnice społeczne wynikające z istnienia struktury społecznej (podział na warstwy i klasy), różnice w rozwoju oraz kryzysy gospodarcze. Przykładami mogą być konflikty między lepiej i słabiej rozwiniętymi regionami lub konflikty między warstwami i grupami społecznymi. Rewolucja francuska Rewolucja październikowa

Konflikty organizacyjne rodzą się między grupami lub warstwami wzajemnie od siebie uzależnionymi. Najpowszechniej występującym konfliktem organizacyjnym jest konflikt pracodawcy z pracownikiem.

Konflikty pokoleniowe często występują w rodzinach i wynikają z różnic między generacjami. Nasilają się w okresach szybkich zmian społecznych, gdy kultura młodego pokolenia bardzo różni się od kultury osób starszych. Najbardziej znany konflikt pokoleń ruch hipisowski rozwinięty w latach 60.

Sposoby rozwiązywania konfliktów Przemoc Aby rozstrzygnąć konflikt, strony uciekają się do użycia siły. Konflikt kończy się zwycięstwem jednej ze stron i narzuceniem jej woli pokonanemu. Unikanie Polega na rezygnacji którejś ze stron z realizacji swoich aspiracji, aby uniknąć konfliktu. Negocjacje Rozmowy podjęte po to, aby znaleźć rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. Mediacje Rozmowy między stronami konfliktu z udziałem osoby trzeciej mediatora, który zachowuje neutralność i pomaga znaleźć rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. Arbitraż Rozstrzygnięcie konfliktu przez wyznaczonego przez obie strony niezależnego arbitra. Jego decyzja jest dla stron wiążąca. Sąd Sposób rozstrzygania sporów w sytuacji, gdy jedna ze stron nie zgadza się na podjęcie negocjacji, mediacje czy arbitraż lub gdy te sposoby nie przyniosły efektu. Orzeczenie sądu jest wiążące, a strony nie mają wpływu na jego skład. Głosowanie Wybory Sposób stosowany w państwach demokratycznych, służący rozstrzygnięciu konfliktów społecznych.

Problemy moralne współczesnych społeczeństw Aborcja Spór dotyczący przerywania ciąży jest jednym z najbardziej żywiołowych konfliktów wartości. Radykalni przeciwnicy aborcji traktują ją jako zabijanie nienarodzonych dzieci. Niesie to za sobą negowanie słuszności tego zabiegu praktycznie w każdej sytuacji. Środowiska feministyczne traktują aborcję jako zło konieczne. Radykalne grupy uważają, że prawo do aborcji nie powinno być niczym ograniczone, ponieważ kobieta może dysponować własnym ciałem. Umiarkowane stanowisko wyklucza dowolność aborcji. Jednak w pewnych sytuacjach życiowych, takich jak zagrożenie życia matki, uszkodzenie płodu, ciąża będąca efektem gwałtu, dopuszcza możliwość przerywania ciąży. Obecnie w prawie polskim przerywanie ciąży jest dozwolone w określonych sytuacjach: gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety, gdy badania wykazują duże prawdopodobieństwa ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu lub ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (gwałtu).

Manifestacje przeciwników i zwolenników aborcji Statystyki ustawa o ochronie życia od poczęcia Statystyki Polacy wobec aborcji (1997 2006)

Eutanazja Eutanazją nazywa się przyśpieszenie zgonu osoby nieuleczalnie chorej, uzasadniane skróceniem cierpień. Przeciwnicy przekonują, że panem ludzkiego życia jest Bóg, a każde cierpienie ma sens. Nigdy nie można wykluczyć, że nastąpi poprawa zdrowia, a przyznanie lekarzom prawa do odbierania życia może doprowadzić do wielu nadużyć. Zwolennicy eutanazji widza w niej prawo człowieka do godziny śmierci. Ich zdaniem, wartością jest skrócenie cierpienia, które nie uszlachetnia człowieka, lecz go upokarza. W krajach, w których eutanazja jest dopuszczalna, spotyka się problem nadużywania możliwości przeprowadzenia eutanazji. Eutanazja jest zalegalizowana w Holandii, Belgii oraz w amerykańskim stanie Oregon. Jej specyficzna forma występuje też w Szwajcarii, gdzie można przepisać lek nasenny w śmiertelnej dawce, jednak chory musi go przyjąć samodzielnie. W pozostałych krajach eutanazja jest niedozwolona i karana jak zwykłe zabójstwo lub w sposób łagodniejszy (tak jest w Polsce). Statystyki definicja eutanazji słowami respondentów

Prawa homoseksualistów Homoseksualizm to wrodzony lub nabyty pociąg seksualny do osobników tej samej płci. Według różnych badań w każdym społeczeństwie homoseksualiści stanowią od 4 do 10 populacji. We współczesnych społeczeństwach osoby te borykają się z takimi problemami, jak rejestracja związków partnerskich lub małżeństw homoseksualnych, adopcja dzieci ich wychowywanie przez pary homoseksualne, dyskryminacja z powodu orientacji seksualnej. Lewicowe partie polityczne deklarują poparcie dla praw gejów i lesbijek, powołując się na prawa jednostki. Uznają one, że mniejszości powinny mieć takie same prawa jak heteroseksualna większość. Partie prawicowe, zwłaszcza te, które deklarują przywiązanie do religii, uznają homoseksualizm za grzech (potępiony w Biblii) i zagrożenie da rodziny. Małżeństwo to dla nich usankcjonowany przez Boga związek kobiety i mężczyzny. Używają także argumentu, ze dziecko może rozwijać się prawidłowo tylko w tradycyjnej rodzinie. W Polsce istnieje możliwość zawarcia związku małżeńskiego jedynie między osobami płci przeciwnej. Małżeństwa homoseksualne o takich samych skutkach prawnych jak małżeństwa tradycyjne są zalegalizowane w Hiszpanii, Holandii i Belgii. W większości pozostałych państwa Europy Zachodniej zalegalizowane są związki partnerskie, których przywileje są bardziej ograniczone niż w wypadku par homoseksualnych. Adopcja dzieci przez pary homoseksualne jest dopuszczalna przez prawo w państwach skandynawskich, Holandii, Belgii i Hiszpanii.

Tęczowa flaga symbol walki o prawa homoseksualistów Mapa - sytuacja prawna osób homoseksualnych na świecie

Społeczeństwo polskie

Struktura demograficzna Polski Polska jest jednym z najludniejszych państw europejskich. Pod koniec 2007 roku liczyła 38,1 mln mieszkańców (8 miejsce w Europie). Stałą tendencją obserwowana od dłuższego czasu jest starzenie się społeczeństwa, czyli wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Większość Polaków mieszka w miastach. W 2005 roku mieszkańcy miast stanowili 61,4 ludności i od dłuższego czasu ten odsetek praktycznie się nie zmienia. W Polsce odnotowuje się niewielką przewagę liczby kobiet nad liczbą mężczyzn. W 2006 roku na 100 mężczyzn przypadało 107 kobiet. Od dłuższego czasu długość życia zarówno kobiet, jak i mężczyzn się wydłuża. W 1990 roku średnia długość życia mężczyzn wynosiła 66,3, a kobiet 75,3. W 2006 roku wskaźnik ten wzrósł do 70,9 roku dla mężczyzn i 79,6 dla kobiet. W wyniku działań wojennych Polska jest państwem jednolitym narodowościowo. Mniejszości narodowe i etniczne stanowią ok. 3 liczby ludności. Najliczniejszymi mniejszościami są Ślązacy (173,2 tys.), Niemcy (152 tys.), Białorusini (48,7 tys.), Ukraińcy (31 tys.) i Romowie (12,6 tys.). Województwami, w których zamieszkuje największy odsetek mniejszości narodowych, są województwa śląskie, opolskie i podlaskie. Mapa przyrost naturalny w Polsce

Struktura zawodowa W wyniku przekształceń własnościowych i ekonomicznych w Polsce w połowie lat 90. nastąpił spadek zatrudnienia. Obserwuje się spadek współczynnika aktywności zawodowej, określającego liczbę osób aktywnych zawodowo w liczbie ludności (w wieku 15 lat i więcej) z 58,4 w 1995 roku do 54,1 w 2007 roku. Stałą tendencją jest wzrost zatrudnienia w sektorze prywatnym kosztem sektora państwowego w 1990 roku było ok.. 45, a w 2007 roku 72,3. Zmiany te należy wiązać z przekształceniami własnościowymi, jakich dokonano w latach 90. Wzrosła liczba osób zatrudnionych w sektorze usług (1999 roku przekroczyła ona 50 ogółu zatrudnionych), natomiast znacznie zmalała liczba osób zatrudnionych w sektorze rolniczym z 28 w 1995 roku do 14 w 2007 roku. Zmiany w strukturze zatrudnienia należy wiązać z ewolucją społeczeństwa w kierunku społeczeństwa postindustrialnego. Statystyki struktura zatrudnienia w Polsce Statystyki struktura zatrudnienia według wykształcenia

Wykształcenie W Polsce notuje się wzrost poziomu wykształcenia ciągle wzrasta liczba studentów i osób z wyższym wykształceniem. Jednak w porównaniu z pozostałymi państwami UE poziom wykształcenia ogółu społeczeństwa jest w dalszym ciągu stosunkowo niski. Obserwowany jest rozwój kształcenia ustawicznego oraz szkół i uczelni prywatnych. W Polsce występują dysproporcje pod względem oświatowym między miastem a wsią, co ma związek z trudniejszym dostępem do edukacji na wsi oraz ze złą sytuacją ekonomiczną jej mieszkańców. Statystyki poziom wykształcenia Polaków

Struktura klasowo - warstwowa Do końca lat 80. w Polsce obowiązywał następujący podział na klasy warstwy społeczne: i Klasa robotnicza obejmowała osoby zatrudnione w przemyśle i budownictwie (w 1988 roku ok. 40 zatrudnionych) Klasa chłopska obejmowała właścicieli gospodarstw rolnych oraz pracowników państwowych i spółdzielczych gospodarstw rolnych Inteligencja obejmowała pracowników umysłowych posiadających przynajmniej średnie wykształcenie Drobnomieszczaństwo byli to właściciele małych przedsiębiorstw i warsztatów produkcyjno-usługowych. Po 1989 roku w wyniku przemian gospodarczo-ustrojowych nastąpiły znaczne zmiany w strukturze społecznej. Zjawiskami najbardziej widocznymi była pauperyzacja inteligencji oraz spadek roli klasy robotniczej. Pojawiły się warstwy uprzywilejowane, które zdobywały duży majątek dzięki przedsiębiorczości, czasem na granicy prawa (np. dzięki powiązaniom ze światem polityki). Znacznie wzrosło rozwarstwienie majątkowe społeczeństwa.

Współcześnie społeczeństwo polskie w swej strukturze klasowo-warstwowej upodobniło się do społeczeństw zachodnich. W dalszym ciągu istnieją klasy robotnicza i chłopska oraz inteligencja, jednak podobnie jak na Zachodzie główną rolę odgrywa następujący podział: Klasa wyższa obejmuje właścicieli i dyrektorów wielkich przedsiębiorstw, część klasy politycznej oraz część osób o wysokich kwalifikacjach (artyści, eksperci). Liczebność tej klasy ocenia się na kilkadziesiąt tysięcy osób. Klasa średnia wywodzi się z dawnej inteligencji, drobnomieszczaństwa i górnych warstw klasy robotniczej. Obejmuje małych i średnich przedsiębiorców, rzemieślników, kupców, większość inteligencji z wyższym wykształceniem oraz wykwalifikowanych robotników. Klasa niższa - wywodzi się z klasy chłopskiej i robotniczej, obejmuje właściciel biednych, małych i średnich gospodarstw rolnych, robotników niewykwalifikowanych oraz bezrobotnych. Podklasa obejmuje osoby trwale bezrobotne, utrzymuje się z zasiłków i pomocy społecznej oraz przestępców.

Problemy społeczne Polski po 1989 roku

Bezrobocie Wysokie bezrobocie jest najpoważniejszym problemem społecznym Polski od 1989 roku. Na początku 2006 roku sytuacja na rynku pracy w Polsce była dużo gorsza niż w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej (w Polsce bezrobocie było blisko dwukrotnie wyższe niż średnia europejska). Stopa bezrobocia wynosiła 18. Jednak w II połowie 2006 roku w związku z ożywieniem gospodarczym rozpoczął się szybki spadek bezrobocia. W marcu 2008 roku stopa bezrobocia wynosiła 11,1. Cechy polskiego bezrobocia: wysoki odsetek bezrobotnych z obszarów wiejskich, fakt, że dotyka ono coraz częściej ludzi młodych (w 2005 roku osoby w wieku od 25 do 34 lat stanowiły 27,9 ogółu bezrobotnych), znaczną przewagę wśród bezrobotnych osób o niskim poziomie wykształcenia (w 2007 roku ok. 62 bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i niższym), duże zróżnicowanie regionalne natężenia bezrobocia (w grudniu 2007 roku najwyższe bezrobocie zanotowano w województwie warmińsko-mazurskim 19, a najniższe w wielkopolskim 8), niski udział bezrobotnych uprawnionych do pobierania zasiłków społecznych (w grudniu 2007 roku było to zaledwie 14,5), duży udział osób długotrwale bezrobotnych (ponad 45 bezrobotnych pozostaje bez pracy ponad 12 miesięcy).

Metody walki z bezrobociem: pobudzenie wzrostu gospodarczego przez państwo, np. obniżenie podatków, ulgi inwestycyjne dla przedsiębiorców, inwestycja państwa na rynku pracy przez szkolenia zawodowe dla bezrobotnych, organizowanie pośrednictwa pracy, ulgi podatkowe dla osób zakładających firmy, zwiększanie zatrudnienia w sektorze publicznym (roboty publiczne), zmniejszanie podaży siły roboczej (wcześniejsze emerytury), edukacja. Polacy mają świadomość, że wyższe wykształcenie znacznie zwiększa szanse zatrudnienia. Należy jednak pamiętać, że ukończenie studiów nie gwarantuje znalezienia satysfakcjonującej pracy. Stąd niezwykle istotny jest wybór kierunku przygotowującego do pracy w zawodzie, na który w przyszłości będzie zapotrzebowanie. Wśród takich specjalności analitycy badający rynek pracy wymieniają najczęściej zawody związane z branżą informatyczną, biotechnologią, ochroną środowiska, ochroną zdrowia i opieką społeczną, rozrywką, turystyką i rekreacją, a także ekonomią, nowoczesną bankowością i finansami, wzrost aktywności bezrobotnych, przejawiający się zakładaniem własnej działalności gospodarczej, aktywny poszukiwaniem pracy, przenoszeniem się do regionów, gdzie występuje deficyt pracowników. Statystyki - stopa bezrobocia i liczba bezrobotnych w Polsce

Ubóstwo i bezdomność Zjawiska ubóstwa i bezdomności mają ścisły związek z problemem bezrobocia. Dla określenia skali ubóstwa używa się wielu wskaźników, m.in. minimum socjalnego i minimum egzystencji. Minimum socjalne określa wartość dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, wychowania i wykształcenia dzieci oraz skromnego uczestnictwa w kulturze. W 2007 roku poniżej minimum socjalnego żyło około 50 społeczeństwa. Minimum egzystencji określa wartość dóbr i usług niezbędnych do podtrzymania egzystencji (żywność i mieszkanie). W 2007 roku poniżej minimum egzystencji żyło około 6,6 społeczeństwa (wobec 7,8 w 2006 roku). Z problemem ubóstwa jest związany problem bezdomności. Skala tego zjawiska nie jest do końca znana. Dane są bardzo rozbieżne, wahają się od 30 do 300 tys. Polaków.

Przestępczość Przestępczość jest zjawiskiem patologicznym, jego skala do niedawna jeszcze rosła. W 1990 roku w Polsce popełniono 883 346 przestępstw, a w 2003 roku już 1 466 600. W 2006 roku po raz pierwszy od kilku lat liczba popełnionych przestępstw się zmniejszyła. W latach 2003-2006 wzrosła także ich wykrywalność (w 2006 roku wynosiła 62,4). Przestępczość jest zjawiskiem zróżnicowanym pod względem terytorialnym. W miastach jego skala jest znacznie większa niż na wsiach. Najwięcej przestępstw popełnia się w województwach północno-zachodnich, natomiast najmniej we wschodnich. Niepokojącym zjawiskiem jest wzrost liczby przestępstw popełnianych przez nieletnich. W 1990 roku sądy zastosowały środki wychowawcze, karne lub poprawcze w związku z czynami karalnymi wobec ponad 10 tys. takich osób. W latach 2002-2006 liczba ta przekroczyła już 25 tys. Statystyki przestępczość w największych miastach Polski Statystyki przestępczość nieletnich

Alkoholizm Alkoholizm jest w Polsce największą plagą społeczną. Oblicza się, że problem nadużywania alkoholu dotyczy ok.4,5 mln osób, z czego około miliona wymaga leczenia. Szczególnie niepokojący jest wzrost spożycia alkoholu wśród młodzieży. Tendencja wzrostowa rozpoczęła się w latach 90. W 2003 roku do picia alkoholu przyznawało się 92,5 uczniów III klas gimnazjalnych i 96 uczniów II klas szkól ponadgimnazjalnych. Do skutków społecznych alkoholizmu zalicza się: rozpad rodzin, przemoc, agresją, przestępczość, straty gospodarcze (obniżona wydajność pracy), wypadki przy pracy, bezrobocie. Anonimowi Alkoholicy Anonimowi Alkoholicy (AA) to dobrowolna wspólnota zrzeszająca osoby uzależnione. Jej głównym celem jest walka z uzależnieniem i wytrwanie w trzeźwości. Członkowie wspólnoty wzajemnie się wspierają oraz dzielą doświadczeniami w walce z nałogiem. Duchową podstawą wspólnoty jest anonimowość, która oznacza, że wspólnota kieruje się zasadami, a nie osobistymi ambicjami, oraz gwarantuje bezpieczeństwo członkom. Obecnie wspólnota działa w ponad 160 krajach na całym świecie. W Polsce w 2006 roku działało około 1800 grup Anonimowych Alkoholików.

Narkomania Zjawisko narkomanii pojawiło się w Polsce w latach 70. Jednak dopiero w latach 90. wraz ze wzrostem jego skali stało się poważnym problemem społecznym. Narkomania jest szczególnie rozpowszechniona wśród ludzi młodych. Jej skala nie jest dokładnie znana. W zależności od badań kontakt z różnego rodzaju narkotykami miał co czwarty lub nawet co trzeci uczeń szkół ponadgimnazjalnych. W okresie między 1992 a 2003 rokiem ponad pięciokrotnie wzrósł odsetek młodzieży, która eksperymentowała z narkotykami. Najskuteczniejszą metodą walki z narkomanią i alkoholizmem jest profilaktyka, czyli wszelkie środki zapobiegające rozpowszechnianiu się tych zjawisk. Obejmuje ono działania podejmowane przez państwo, samorządy, szkoły i organizacje pozarządowe (m.in. Akcje informujące o szkodliwości narkotyków oraz propagujące styl życia wolny od uzależnień), a także działania prawne (np. przepisy ograniczające możliwość reklam alkoholu czy zabraniające sprzedaży alkoholu nieletnim).

Statystyki, mapy, materiały dodatkowe

Pojęcia z zakresu prawa rodzinnego Adopcja przyjęcie do rodziny na mocy orzeczenia sądu osoby małoletniej obcej, krewnej lub powinowatej Alimenty ustanawiane prze sąd obowiązkowe świadczenia na rzecz osób, w kierunku do których są zobowiązane inne osoby. Obowiązek alimentacyjny jest najczęściej związany z różnymi sytuacjami rodzinnymi. Intercyza inaczej majątkowa umowa małżeńska to umowa regulująca stosunki majątkowe między małżonkami. Na jej mocy małżonkowie mogą rozszerzać, ograniczyć lub wyłączyć ustawową wspólność majątkową. Kuratela nadzór prawny nad osobą niepełnoletnią lub niebędącą w pełni władz umysłowych, mający na celu ochronę osób oraz ich praw majątkowych. Sprawuje ją wyznaczony przez sad kurator. Opieka nadzór prawny nad osobą małoletnią niepozostającą pod władzą rodzicielską lub całkowicie ubezwłasnowolnioną. Służy ochronie interesów i praw tej osoby. Opiekunem jest najczęściej krewny wyznaczony przez sad. Powinowactwo stosunek rodzinny między małżonkiem a krewnymi współmałżonka. Powinowaty to zatem krewny małżonka lub małżonek krewnego. Pokrewieństwo związek krwi pomiędzy osobami pochodzącymi od wspólnego przodka, posiadanie wspólnych przodków. Można wyróżnić dwa rodzaje pokrewieństwa: w linii prostej, gdy osoby pochodzą jedna od drugiej, w linii bocznej, gdy osoby mają wspólnego przodka, lecz nie pochodzą jedna od drugiej. i

Rozwód rozwiązanie związku małżeńskiego przez sąd na żądanie jednej lub obu stron. Separacja uchylenie wspólnoty małżeńskiej bez prawa wstąpienia w nowy związek. Ustawowa wspólność majątkowa obejmuje przedmioty nabyte przez małżonków w czasie trwania małżeństwa. Każdemu z małżonków przysługuje takie samo prawo do wspólnego majątku. Nie zalicza się do tego m.in. Majątku nabytego przed zawarciem małżeństwa, spadków, darowizn, przedmiotów osobistego użytku oraz nagród. Władza rodzicielka ogół obowiązków i praw przysługujących rodzicom. Wśród nich najważniejsze są prawo do wychowania dziecka oraz opieki nad jego osobą i majątkiem. Sprawowanie władzy rodzicielskiej powinno się odbywać tak, jak wymaga tego dobro dziecka i interes społeczny. Zaprzeczenie ojcostwa orzeczenie sądowe stwierdzające, że mąż matki nie jest ojcem dziecka, które urodziło się w trakcie trwania małżeństwa.

Aglomeracje miejskie w Polsce

Globalizacja - statystyki

Zawody cieszące się zaufaniem publicznym

Eutanazja to

Poziom wykształcenia Polaków

Przestępczość nieletnich

KONIEC Powrót do pierwszej strony