Zwierzęta Eurazji

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Od starożytności po teraźniejszość... Wyk. Sandra Rydzewska

Slide 2

ANATOMIA

Slide 3

Skorpion oddycha 4 parami przetchlinek, usytuowanych po stronie brzusznej, przez które powietrze zewnętrzne dostaje sie do tchawek, w których zawieszone są zwarte, bardzo delikatne blaszki, opłukiwane przez hemolimfę o zabarwieniu błękitnawym. Kolor ten pochodzi od barwnika oddechowego, zawierającego znaczne ilości miedzi. U skorpionów głowa jest zrośnięta z częścią tułowia, tworząc głowotułów. Z przodu otworu gębowego występują dwie szczękoczułki bardzo małe szczęki w kształcie szczypiec. Za nimi występuje jedna para nogogłaszczek, zakończonych potężnymi szczypcami. Cztery pary odnóży umożliwiają poruszanie się. Na części grzbietowej głowotułowia usytuowane są oczy. Głowotułów łączy się z segmentowanym odwłokiem podzielonym na dwie części. Szersza zawiera gruczoły trawienne, węższa stanowi zaodwłok zakończony pęcherzykiem nasiennym. Po stronie brzusznej skorpiona znajdują sie nasady odnóży, mała płytka brzuszna, dwie małe klapki chroniące otwór płciowy i grzebyczki.

Slide 5

Samiec jest nieco delikatniejszy niż samica, jego grzebyczki są dłuższe i mają większą liczbę ząbków. Na klapkach płciowych ma małe haczyki. Aparat płciowy samicy zbudowany jest z rozgałęziającej się drabinkowato tuby. Jaja rozwijają się początkowo po bokach, następnie embriony przedostają się do przewodu płciowego, gdzie kończą rozwój. U samca przewód, którym wydostają sie spermatozoidy uzupełniony jest gruczołami wytwarzającymi dwie twarde blaszki, usytuowane po bokach zwierzęcia. Sa to dwie części woreczka, które sklejając się jedna z drugą pod koniec parzenia sie utworzą spermatofor. Chitynowy oskórek pokrywa całe ciało zwierzęcia. Układ krążenia składa się z serca, długiego przewodu poprzebijanego licznymi otworkami. Układ pokarmowy składa się z otworu gębowego, przewodu pokarmowego z zachyłkami i odbytu. Układ płciowy ma drabinkowata budowę. Układ nerwowy zbudowany jest z leżącego w przedniej części ciała móżgu i łańcucha zwojów nerwowych. GRZEBYCZKI Umieszczone sa tylnie od odnóży i spełniają rolę organów czuciowych. Maja blaszkowatą budowę, służą do określania struktury podłoża i wielkości ziaren piasku. Znajdują się także na nich receptory chemiczne. Grzebyczki odgrywają również rolę w zachowaniu równowagi wodnej zwierzęcia

Slide 6

OCZY Oczy środkowe służą do regulacji aktywności w zależności od naświetlenia. Oczy boczne pełnią funkcję synchronizatorów. Ich role wzajemnie uzupełniają się, postrzegaja one nawet najmniejszą ilość światła. Światło gwiazd wystarcza nawet do ich podrażnienia. Nocą oczy środkowe sa znacznie bardziej czułe niż oczy boczne

Slide 7

INSTYNKT ZABÓJCY Wszystkie skorpiony polują samotnie, wychodzą z kryjówek nocą lub o zmierzchu i żywią się żywa zdobyczą szarańczą, termitami, pajęczakami i drobnymi kręgowcami (jaszczurki lub drobne gryzonie) Skorpiony polują na różne sposoby. Polujące z zasadzki opuszczają norę i tkwią nieruchomo w oczekiwaniu, aż ofiara znajdzie się w ich zasięgu. Natomiast skorpiony wędrowne, poruszają się nocą z wyciągniętymi do przodu szczypcami i poszukują swych ofiar na piasku, kamieniach lub wśród roślinności. W ciągu dnia ukrywają sie pod korą lub kamieniami. Zdobycz może zostać zjedzona na miejscu lub odniesiona do nory i tam skonsumowana, czasami w dodatkowych komnatach, usłanych niestrawnymi odpadkami

Slide 8

Wykrywanie zdobyczy wymaga użycia bardzo wyspecjalizowanych organów zmysłów. Na szczypcach skorpiona występują bardzo długie szczecinki czuciowe, cienkie i bardzo ruchliwe, otoczone szerokim pierścieniem kutikuli. Wskazują one kierunek ruchów powietrza wywołanych poruszaniem się potencjalnej zdobyczy. Każda szczecinka porusza się w określonej płaszczyźnie, co pozwala zlokalizować ofiarę i przemieścić w jej kierunku. Skorpiony żyjące na piasku używają także innego sposobu orientacji. Zakończenie każdego z odnóży wyposażone jest w organy zdolne odbierać wibracje podłoża. skorpion odbiera dwa typy wibracji. Jedne o niskiej częstotliwości, fale powierzchniowe, odbierane sa z odległości do 15cm, dzięki szczelinom usytuowanym na stopie; fale o wysokiej częstotliwości, głębokie, postrzegane sa za pośrednictwem szczecinek z odległości do 50cm. Gdy skorpion skieruje się w stronę swojej ofiary, chwyta ją szybko szczypcami, których oba ramiona zamykają się dzięki działaniu mocnych mięśni. DOSTOSOWANIE ZABÓJCZYCH UMIEJĘTNOŚCI DO ROZMIARU ZDOBYCZY Jeśli schwytana ofiara jest znacznych rozmiarów, unieruchomiona zostaje użądleniem. Skorpion zagina wówczas do przodu zaodwłok wyposażony w kolec jadowy i wstrzykuje ofierze jad, który bardzo szybko zabija zdobycz. Zanim zostanie ona całkowicie unieruchomiona przesuwa ją w stronę szczękoczułek usytuowanych przy otworze gębowym. Ofiara zjadana jest od głowy.

Slide 9

ŚMIERTELNY JAD Pęcherzyk jadowy zawiera dwa gruczoły wydzielnicze, z których każdy otwiera się osobnym przewodem wyprowadzającym na ostrym końcu kolca jadowego. jad wydalany jest dzięki skurczom mięśni otaczających gruczoły. Otwory jadowe znajduja się z tyłu, nieco za zakończeniem kolca. jad może spływac po końcu żądła, gdy zwierze jest pobudzone.

Slide 10

ZŁOTE GODY Niektóre skorpiony żyjące na pustyni rozmnażają się przez cały rok. Jednak u większości występuje rytm sezonowy. Spotkania partnerów odbywają się w miesiącach ciepłych, od maja do września na półkuli północnej i od sierpnia do lutego na półkuli południowej. W sezonie godowym samce wychodzą nocą ze swoich norek i wyruszają na poszukiwanie samic. W tym okresie mogą przemierzyć w ciągu jednej nocy ok. 100m. Zbliżenie partnerów odbywa się dzięki substancjom chemicznym, feromonom, wydzielanym przez samce i odbieranym przez samice. Po zbliżeniu się para rozpoczyna złożony taniec charakterystyczny dla gatunku. Punktem wyjścia do tego tańca jest kontakt fizyczny, po którym następuje okres intensywnych wibracji wykonywanych przez samca. Wibracje te przekazywane przez podłoże odbierane sa przez samice, która najczęściej reaguje atakiem. Kończy się on czasami definitywnym rozejściem się obu zwierząt. Najczęściej samiec ponownie zbliża się, chwyta samicę odnóżami lub szczypcami i pociąga ją zwierzęta znajdują sie wówczas naprzeciw siebie. Zbliżają sie i oddalają od siebie. Prawie wszystkie skorpiony chwytają się szczękoczułkami. Samica współpracuje wówczas z z samcem. Odwłoki poruszają sie w różny sposób, krzyżują pionowo bądź pionowo. Grzebyczki wyciągają się i zamiatają pow. ziemi. Często samiec może użądlić samice.

Slide 11

ZAPŁODNIENIE Nie rozłączając się z samicą, samiec opuszcza odwłok i w ciągu kilku sekund z otworu płciowego wysuwa woreczek z nasieniem spermatofor. Następnie cofa się i szybko wciąga samicę na ten woreczek przyklejony do ziemi, kierując ją tak, aby spermatofor trafił bezpośrednio w jej otwór płciowy. Samiec i samica często wracają, aby zjeść spermatofor pozostawiony na ziemi. U 39 obserwowanych gatunków samica po zakończeniu miłosnych uścisków pożera samca.

Slide 12

SZKOŁA PRZETRWANIA Ciąża trwa nieraz b. długo. najkrótsze trwają 2-5 miesięcy, niektóre skorpiony składają jaja dopiero w 15-18 miesięcy po godach. Samica unosi się na odnóżach i składa jaja. Gromadzone są one w koszyku porodowym utworzonym przez przednie odnóża matki lub składane sa na ziemie. Embriony wszystkich skorpionów pozostają w ścisłym związku z org. matczynym. Przychodzą na świat pokryte delikatną błoną. Liczba młodych w miocie waha się od 20 do 40. Po wyjściu z otoczki młode wspinają się na grzbiet matki. Na grzbiecie matki młode pierwszy raz linieją. Spędziwszy 3-14 dni na grzbiecie matki bez jedzenia, opuszczają go okresowo, aby polować na drobna zwierzynę. U skorpionów obserwowana jest również żyworodność.

Slide 14

WZROST I ROZWÓJ Skorpiony maja ciało pokryte ochronnym oskórkiem (kutykulą). Jest on zbudowany ze sklerotyny, bardzo twardego białka i chityny o miękkiej konsystencji. Sztywność tego pancerzyka powoduje, że by rosnąc skorpiony potrzebują uwolnić się zza małego oskórka. W ciągu życia zwierze linieje 5-7 razy. Wylinka trwa 6-12 godzin. Po pierwszej wylince nowo narodzone skorpiony przechodzą w pierwsze stadium młodzieńcze. Nastepne wylinki sa do siebie podobne. Odbywają się w regularnych odstępstwach czasowych np. co 30 dni. Przed wylinka wzrasta ilość komórek a kutykula odkleja się, aby umozliwić wzrost. Na kilka dni przed wylinka skorpion przestaje pobierać pokarm, staje się obrzmiały i apatyczny. Uwalnianie się rozpoczyna się od pęknięcia pancerzyka w przedniej części na bokach tarczy głowotułowiowej. Najpierw wydostają się szczękoczułki, następnie kleszcze. Zwierze po wylince jest miękkie i jasno ubarwione. Po linieniu skoprpion rośnie o ok. 13. Wybarwianie i twardnienie zakończy się dopiero po kilku dniach. Wraz ze wzrostem ulega modyfikacji kilka cech tj: Szcecinki, grzebyki. Ciężar zwierzęcia wzrasta od 60 do ponad 100 razy. Ostatnie linienie nastepuje w chwili osiagnięcia dojrzałości płciowej. samce odbywają zazwyczaj o jedno linienie mniej niz samice. Zdolność do reprodukcji osiągają od 6 miesięcy do 7 lat życia, najczęściej w wieku 1-2 lat.

Slide 16

SIEDLISKO Większość skorpionów występuje w okolicach kamienistych i piaszczystych pustyń, żyjąc w norach, pod kamieniami lub w szczelinach. Inne żyją na sawannach, w suchych lub wilgotnych lasach, pod leząca na ziemi korą bądź w pniach drzew. Spotykane są także wewnątrz termitier lub w niektórych roślinach o charakterze epifitów. Skorpiony spotykane są do wysokości 5500 m n.p.m. lub w grotach o głębokości 800 m. Kilka gatunków występuje na plażach, gdzie ich liczebność jest niekiedy bardzo znaczna, w namułach morskich. Są także mieszkańcami miast, ogrodów i domów. ZASIĘG WYSTEPOWANIA SKORPIONÓW NA ŚWIECIE Skorpiony występują od 50 stopnia szerokości geograficznej północnej (Kanada) po południowy kraniec Ameryki i Afryki. Najliczniej występują w okolicach subtropikalnych. Liczba gatunków zmniejsza się w kierunku równika, a przede wszystkim w kierunku biegunów. maksymalna jest w rejonach pustynnych. Skorpiony z rodziny Buthidae sa najszerzej rozpowszechnione i nie występują tylko na Antarktydzie

Slide 17

Hadogenes minor RÓŻNORODNOŚĆ Opistophthalmus GATUNKÓW adustus Urloplectes lineatus Parabuthus granulatus

Slide 18

SKORPION I ZAGROŻENIE W przypadku ukąszenia jeśli to możliwe, trzeba natychmiast przyłożyć kawałek lodu do ranki, aby spowolnić dyfuzje trucizny. Za pomocą specjalnych strzykawek możliwe jest wyciągnięcie wstrzykniętego jadu. konieczna jest pomoc medyczna w ciągu najwyżej godziny po ukąszeniu. Podanie środka miejscowo znieczulającego złagodzi ból poukąszeniowy. Czasami konieczne jest podjecie reanimacji. Często objawy ograniczone sa do obfitego pocenia się i ślinienia, podwyższenia ciśnienia krwi i przyspieszenia rytmu serca. Może jednak nastąpić pogorszenie się stanu ogólnego: wymioty, biegunka, odrętwienie, spadek ciśnienia krwi i spowolnienie rytmu serca. następnie może nastąpić obrzęk płuc i zatrzymanie czynności serca i oddechów po co najmniej 48 godzinach.

Slide 19

SYMBOL Skorpiona obawiano się już w czasach starożytnych. Ludzie nadali jego imię jednej z konstelacji Drogi Mlecznej i jednemu z astrologicznych znaków zodiakalnych. Skorpion jest bohaterem mitów, a wiele ludów obrało go za symbol perfidii, demona zemsty lub śmierci. Jest częścią historii starożytnej Basenu Morza Śródziemnego. Wymieniany jest w księdze zmarłych w starożytnym Egipcie. 7 skorpionów towarzyszyło bogini Izis podczas ucieczki na rozlewiska Nilu, aby chronić jej syna Horusa przed mordercami boga Ozyrysa. Selkis to staroegipska bogini-skorpion, przedstawiona jest jako pół człowiek pół skorpion z korona skorpiona.