ZSRR i blok wschodni w 2 poł. XX wieku

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

ZSRR i blok wschodni w 2 poł. XX wieku

Slide 2

XX Zjazd KPZR Po śmierci Stalina w 1953 r. walka o władzę rozgorzała pomiędzy Ławrentijem Berią a Nikitą Chruszczowem najwyższymi członkami KPZR. Ostateczne starcie wygrał Nikita Chruszczow, który umocniwszy władzę od 1955 r. rozpoczął proces destalinizacji ZSRR. Początkiem tego procesu był XX Zjazd KPZR, na którym Nikita Chruszczow odczytał tzw. tajny protokół, potępiający politykę Józefa Stalina.

Slide 3

XX Zjazd KPZR Na zjeździe tym ustalono ponadto: - Zniesienie i potępienie kultu Stalina; - Potępienie konfliktu ZSRR Jugosławia; - Możliwość współistnienia bloku demokratycznego i komunistycznego a nawet ich współpraca, która stanowi

Slide 4

Destalinizacja W latach rządów Chruszczowa zwolniono z łagrów połowę więźniów, zreorganizowano Gułag, Czeczenom, Inguszom i Kałmukom zezwolono na powrót do ojczystych stron. Palącą sprawą nadal pozostawała kwestia gospodarki planowej i niedoborów żywnościowych w ZSRR. W 1964 r. Chruszczow za błędy w biurokracji politycznej został odsunięty od władzy, a jego miejsce zajął Leonid Breżniew.

Slide 5

Epoka Breżniewa Breżniew w przeciwieństwie do Chruszczowa przeprowadzał politykę restalinizacji, czyli nasiliły się represje polityczne wobec obywateli, aresztowania ludzi kultury, polityki sztuki. Do najwybitniejszych przeciwników polityki Breżniewa należeli m.in. Aleksandr Sołżenicyn autor Archipelagu Gułag oraz Andriej Sacharow fizyk, współtwórca potęgi

Slide 6

Państwa komunistyczne a ZSRR - Chiny - po śmierci Stalina rozpoczęła się rywalizacja miedzy ChRL a ZSRR o przewodnictwo w świecie komunistycznym; - Albania zerwała całkowicie stosunki z ZSRR; przywódca Albanii Envera Hodża uznał destalinizacje za zdradę komunizmu i nawiązał współprace z Chinami; - Rumunia pod wodzą Nikolae Ceauşescu rozluźniły się stosunki miedzy Bukaresztem a Moskwą;

Slide 7

Doktryna Breżniewa Zasada obowiązująca w polityce zagranicznej władz sowieckich, zgodnie z którą niepodległość państw bloku wschodniego jest ograniczona interesem wspólnoty socjalistycznej. Mimo rozluźnienia stosunków ZSRR z innymi krajami socjalistycznymi, Breżniew starał zacieśniać się związki zwłaszcza w dziedzinie gospodarki i współpracy w ramach RWPG.

Slide 8

Powstanie węgierskie 56 Zmiany zachodzące w krajach komunistycznych, m.in. w Polsce zainspirowały również Węgrów do działań w celu złagodzenia reżimu komunistycznego. Doprowadziło to 23 X 1956 r. do masowych manifestacji. Demonstranci zostali zaatakowani przez policję polityczną, co doprowadziło do otwartych walk. 24 X armia radziecka wkroczyła do Budapesztu, co przekształciło uliczne walki w otwarte powstanie antykomunistyczne.

Slide 9

Na czele rządu stanął wtedy Imre Nagy. Z kolei ze strony komunistycznej na pierwsze tło wysunął się János Kádár. Nowym władzom udało się zawiesić broń. 1 XI Nagy proklamował neutralność Węgier i ich wystąpienie z Układu Warszawskiego. ZSRR potraktował te deklaracje jako zdradę. János Kádár udał się w tym czasie do Moskwy i poprosił o wsparcie radzieckie. 4 XI wojska ZSRR wkroczyły do Budapesztu. W walkach zginęło ok. 10 tys. Osób, a blisko 250 tys. Węgrów udało się na emigrację. Nowe prosowieckie władze na czele z Jánosem Kádárem sfingowały proces Imre Nagya i skazały go na śmierć. Państwa zachodu w 1956 r. bardziej interesowały się kryzysem sueskim, a sprawy państw satelickich ZSRR traktowały jak wewnętrzne sprawy tego kraju.

Slide 10

IMRE NAGY I JÁNOS KÁDÁR

Slide 11

Praska Wiosna W 1956 r. na skutek rozluźnienia stosunków ZSRR z innymi krajami, również w Czechosłowacji nastąpiły pewne zmiany. Dopiero w 1967 r. rozpoczęły się w Pradze demonstracje studentów. Wówczas na czele państwa stanął Alexander Dubček, którego celem było wprowadzenie socjalizmu z ludzką twarzą. Przeprowadzone przez niego reformy przyjęły nazwę Praskiej Wiosny. Zniesiono cenzurę, powstawały kluby polityczne, nastąpiło nawiązanie stosunków z Zachodem. Liberalizacja stosunków w Czechosłowacji zaniepokoiła Breżniewa.

Slide 12

Breżniew wraz z przywódcami innych państw komunistycznych zadecydowali o zbrojnej interwencji. W VIII 1968 r. Wojska Układu Warszawskiego wkroczyły na teren Czechosłowacji, ale napotkały jedynie pokojowy opór Czechów i Słowaków. Dubček i jego współpracownicy zostali wywiezieni do Moskwy i zmuszeni do uznania interwencji za legalną. Następcą Dubčeka został w kwietniu 1969 r. Gustáv Husák, którego rządy trwały do 1987 r.

Slide 13

Epoka Gorbaczowa W 1982 zmarł Leonid Breżniew a jego kolejnymi następcami byli Jurij Andropow i Konstantin Czernienko. Jednak przełomu w polityce ZSRR dokonał wybrany na I sekretarza KPZR w 1985 r. Michaił Gorbaczow. Zdawał sobie sprawę z tego, że aby konkurować z Zachodem, trzeba zmodernizować ZSRR. Zmiany były tym bardziej konieczne, iż wyścig zbrojeń jaki narzucił Ronald Reagan doprowadził ekonomikę ZSRR na skraj katastrofy. Ponadto coraz ostrzejsze stawały się ruchy narodowościowe państw satelickich ZSRR.

Slide 14

Gorbaczow nie chciał jednak demontować bloku socjalistycznego a jedynie dokonać w nim zmian. Dlatego zdecentralizował gospodarkę, wprowadził do niej elementy wolnej konkurencji, ograniczył marnotrawstwo materiałów i energii, zwiększył dyscyplinę pracy itd. Program politycznej odnowy ZSRR realizowany od 1987 r. został określony mianem pierestrojki (przebudowy). Elementem zmian politycznych była tzw. głasnost (jawność) polegająca na stopniowym ograniczaniu cenzury.

Slide 15

Gorbaczow zmienił też kurs polityki ZSRR, ponieważ od 1988 r. podejmował próby nawiązania kontaktów z Zachodem. Przejawem zmian było podjęcie decyzji (Gorbaczow z Szewardnadze) o nie udzielaniu wsparcia ruchom rewolucyjnym i reżimom komunistycznym na świecie. Podjęto również decyzję o wycofaniu armii ZSRR z Afganistanu. Zmiany te w społeczeństwie zachodziły z oporem. Społeczeństwu trudno było

Slide 16

Czarnobyl Klęską polityki gospodarczej za rządów Gorbaczowa była awaria w elektrowni jądrowej w Czarnobylu w 1986 r. W wyniku zaniedbań doszło tam do eksplozji a w rezultacie do potężnego skażenia radioaktywnego znacznej części Europy. Władze najpierw próbowały zataić awarie, a potem zbagatelizować jej skutki. Wydarzenia te zdecydowały o porażce ZSRR na

Slide 18

KONIEC