Zabytki greckiej muzyki

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 2

Pean Atenajosa ze skarbca Ateńczyków w 2 peanyDelfach delfickie skomponowane w roku 127 p.n.e. są to najdłuższe zachowane utwory muzyki antycznej. Oba utwory mają formę astroficzną, ale dzielą się na wyraźnie zaznaczone części.

Slide 3

Pean Atenajosa cz.I ( Przybądźcie Muzy),którym przypadł w udziale Helikon o gęstym lesie, pięknoramienne córki Zeusa głośno grzmiącego: przybądźcie, by uczcić w pieśniach waszego brata, Fojbosa złotowłosego, który przez podwójny szczyt tej tutaj skały Parnasu wraz z przesławnymi delfijkami przybywa do źródeł Kastalii o pięknej wodzie, udając się na wzgórze delfickie, skałę wyroczni. Rytm całego utworu jest peoniczny. Melodia początkowo krąży wokół toniki a. Wznosi się do h i c i kilkakrotnie opada na f, omijając g. Przy melpsete (strzałka z żółtą obwódką), zakres poszerza się przez skok w dół z a na c. Funkcję tego nowego dźwięku określa figura c e f c, która tworzy kadencję na chryseokoman( strzałka z czerwoną obwódką) mamy pełną skalę pentatoniczną c e f a h c. Następne słowa powtarzają układ o oktawę wyżej ( do e i f). Zaistniała tutaj ciekawa zbieżność z tekstem- mowa o dwóch szczytach Parnasu, te dwa szczyty mają swoje odzwierciedlenie w nutach. Na Parnassidos tasde( strzałki pomarańczowe) tercje opadają w dół do toniki a. Przy Kastalidos ( strzałka zielona) melodia wznosi się diatonicznie przez d do e i do f.Postęp melodyczny odbywa się stopniowo i falująco. Przy epinitesai (strzałka biała) następuje modulacja od d z tetrachordu rozłącznego h c d e do opadającego tetrachordu d c b a. Ostatni wers powraca do dźwięków f a h c i pełną kadencją schodzi do e, kwartę poniżej toniki.

Slide 4

Cz.II i III Oto sławna Attyka z wielkim miastem, ku modlitwom zwrócona, zamieszkująca zbrojnej Trytonidy[Ateny] niezłomną ziemię, a na świętych ołtarzach Hefajstos spala udźce młodych byczków. Ta część mieści się w kwincie od a do e rozszerzonej o półton w obie strony. Jest w nim sporo chromatyki półtonowej, zwłaszcza w figurach zbudowanych z 3 dźwięków, jak h b h, d es d(strzałki żółte). Przyczyniają się one do utworzenia obrazu migoczących płomieni na ołtarzach . Jednocześnie teraz arabski dym [kadzideł] wznosi się do Olimpu, a czysto brzmiąca piszczałka snuje pieśń w migotliwych melodiach, zaś złota kitara o słodkim głosie intonuje hymny. Część ma ten sam charakter co poprzednia. Tym razem zakres dźwięków sięga w dole do f. W odpowiadających sobie półkadencjach na anakidnatai i anamelpetai(strzałki), jak również na wyrazie aiolos, pojawia się charakterystyczny układ dźwięków we wznoszących się i opadajkących półtonach. W zdaniu dotyczącym piszczałki, od ligy do krekei (pole zaznaczone na czerwono), ruch melodii jest bardzo zwarty.

Slide 5

Cz. IV Całe grono artystów z Attyki wysławia Ciebie, sławnego syna wielkiego Zeusa, który przyznał Ci tę ośniżoną grań, gdzie wqszystkim śmiertelnikom wyjawiasz nieśmiertelne wyrocznie. Skokiem czystej oktawy wracamy do górnego odcinka skali. Fragment ogranicza się głównie do dźwięków c d e f z e jako centrum. (Śpiewamy), jak zdobyłeś wieszczt trójnóg, którego strzegł groźny wąż, gdy unicestwiłeś płód ziemi, lśniące, wijące się stworzenie, choć potwór wydawał dzikie syki, jednak wyzionął ducha. Ustęp podobny do poprzedniego, ale z większym wykorzystaniem dolnych dźwięków. Zafalowanie melodii na wyrazie syrigmata( syki) jest niewątpliwie naśladowcze. W ten sposób Ares [ szał wojenny] Galów, który bezbożnie wkroczył na tę ziemię Melodia nadal pozostaje w wysokim rejestrze, na wyrazie Galatan wznosi się do ges.

Slide 6

Pean Limeniosa cz. I i II Przyjdźcie na ten oto widoczny z daleka Parnas o dwóch szczytach przesławny, i zacznijcie mój hymn Pierydy [ Muzy], które mieszkacie na ośnieżonych skałach helikońskich: opiewajcie pytyjskiego Fojbosa złotowłosego, z dala strzelającego o pięknej lirze, którego zrodziła błogosławiona Latona przy sławetnym jeziorze, chwyciwszy w bólach porodu za silny pień szarej oliwki. Początek utworu jest oparty głównie na dźwiękach : f,a (tonika),h i c, z zejściem na e przy końcu części. Jedyne pogwałcenie zasad zgodności melodii z akcentem występuje na wyrazie dikóryphon( strzałka) i ma na celu oddanie dwóch szczytów Uradowało się całe sklepienie niebieskie, powietrze wstrzymało w bezwietrznej ciszy szybkie przebiegi burz, uspokoiły się grzmiące odmęty Nereusa i wielki Okeanos, który obejmuje ziemię mokrym uściskiem Melodia opada do H i znowu się wznosi, W tej części nacisk przenosi się z a na h. Zdarzają się skoki w dół na H, wielkości kwinty, oktawy lub nony małej. Kadencja do H.

Slide 7

Cz . III, IV, V I lejąc miodotchnącą pieśń, brzmiała słodko lidyjska piszczałka, łącząc się z migotliwymi melodiami kitary, i jednocześnie wołała Echo mieszkająca wśród skał Wtedy opuszczając wyspę cyntyjską, bóg poszedł do sławnej Attyki, która pierwsza wydała plon, na wyniosłym wzgórzu Trytonidy W tym fragmencie zachodzi zmiana,kiedy to centrum tonalne przenosi się na e. Podobnie do poprzedniej części, z jednym jednak skokiem do e. Kadencja na Trytonidos odpowiada kadencji w części poprzedniej. I radował się, bo przyjął do umysłu nieśmiertelną myśl Zeusa. Od owych początków nazywamy go Paieonem, my, cały lud miejscowy z Attyki i wielka święta grupa artystów Bakchosa, który mieszka w mieście Kekropsa. Centrum na a. Najniższe dźwięki H i c, pojawiają się tylko chwilowo i są wyraźnie oddzielone. Kadencja zakończona skokiem oktawowym z h na H.

Slide 8

Więc, który posiadasz wieszczy trójnóg, przybądź na to zbocze Parnasu, na które chadzają bogowie, które sprzyja natchnionym. Melodia głównie na a, h, c, z użyciem niskich dźwięków podobnym do poprzedniej części i z podobną kadencją. Wplótłszy gałąź laurową w Twe włosy, ciągnąc łuk niesmiertelnymi rękoma, panie Centrum znowu powraca do e. Zakończenie na d. Ale, Latonido o słodkim spojrzeniu, zabiłeś strzałami dziecię ziemi, i podobnie Tityosa, który pożądał Twej matki, zabiłeś potwora, syczącego z legowiska Początek: skok oktawowy z H na h (przeciwieństwo do poprzednich zakończeń). Nacisk na h otoczone dźwiękami c i a , z pewnym wykorzystaniem g, e, H (osiągnietego dużym skokiem w dół) Strzegłeś światyni przy pępku ziemi, gdy barbarzyński Ares zamierzający splądrować twoją wieszczą siedzibę zginał w mokrej snieżycy Melodia wznosi się do wyższego rejestru. Od H przechodzi w wysokie e, które staje się centrum tonalnym.

Slide 9

Cz. VI Ale, Fojbosie, ocal założone przez bogów miasto Pallady, i sławny lud, i ty także, pani kreteńskich łuków i psów myśliwskich, Artemido, i dostojna Latono,i mieszkańców Delf wraz z dziećmi, posiadłościami i domami zachowajcie bez szkody Melodia powraca do toniki a, nad nią h, c, poniżej f i e. W ostatnich dwóch wersach najwyższym dźwiękiem jest a, melodia zaś przemieszcza się w fół ku e, d pojawia się, by otoczyć e w auxet ageratoi (strzałka) Końcową kadencję tworzyły prawdopodobnie f i e.

Slide 10

Opłakuję, opłakuję krew Twej matki, co w szał Cie wprowadza. Wielkie szczęście wśród śmiertelnych nie trwa długo. Człowieka wnet bóstwo jakieś tak jak pośród niosących zgubę gwałtownych bałwanów na morzu, szarpiąc żaglem szybkiego statku-w cierpień pogrąża otchłani Muzyka przeznaczona jest na chór męski naśladujący kobiety, z akompaniamentem na aulos. Muzyka oscyluje wokół dwóch ośrodków: e oraz a. Kompozycja jest stroficzna, więc nie ma powiązań między akcentem a melodią. Rytm jest dochmiczny, co sugeruje dość żywe tempo. Rodzaj fragmentu jest enharmoniczny, chociaż na podstawie zapisu mógłby być uważany za chromatyczny, jednak dla tragedii z V. w. p.n.e. bardziej typowy był styl enharmoniczny. Nuty w nawiasach oznaczają melodię akompaniamentu. Powtarza się ciąg kolejnych dźwięków pyknon (co oznacza zagęszczenie dźwięków). Niektóre z pyknon zaznaczyłam strzałkami.

Slide 11

Hymny Mesomedesa z Krety

Slide 12

Inwokacja do Muzy Śpiewaj mi, miła Muzo, rozpocznij mój śpiew, niech tchnienie z Twoich gajów poruszy mój umysł Utwór rozpoczyna się kwintą w górę od toniki, która wraz dźwiękiem d (cały ton w dół od toniki) tworzy przestrzeń, w której porusza się cała melodia. Drugi wers porusza się na zmianę o kwartę w górę i o kwintę w dół, doprowadzając do konsonansu kwarty d-g. W 3 wersie powrót do h. W 4 wersie wracamy do przedziału d-g, końcowo jednak następuje powrót do toniki. Inwokacja do Kalliope i Apollona Kalliope mądra, przewodniczko miłych Muz, mądry nauczycielu tajemnic, synu Latony, delijski Paianie, przychylni stańcie przy mnie Melodia charakteryzuje się płynnym opadaniem i wznoszeniem. W drugim wersie tonika przenosi się z e na c, muzyka wznosi się po skali C-dur, podobnie przez większą część zejścia w dół. Dopiero na pareste moi jest powrót do początkowej zależności.

Slide 13

Hymn do Słońca Ojcze śnieżnorzęsej Jutrzenki, który prowadzisz swój różany wóz skrzydlatymi krokami, chlubiąc się złotymi włosami, wokół niezmierzonego grzbietu nieba oplatając giętki promień, wiele widzącą nić blasku owijając wokół całej ziemi, a rzeki płynącego z Ciebie nieśmiertelnego ognia rodzą kochany dzień Melodia zaczyna się i kończy na e, które jest centrum tonalnym, choć czasami tę funkcję przejmują dźwięki g i h. Prawie każdy wers kończy się jednym z tych 3 dźwięków i prawie wszystkie zaczynają się od jednego z nich. Skala rozciąga się od c do c ,a dźwięki skrajne pojawiają się tylko jako dźwięki przejściowe.

Slide 14

Hymn do Nemezis Nemezis skrzydlata, równoważnio życia, modrooka bogini, córko Sprawiedliwości, która daremne rżenie śmiertelników poskramiasz niezłomnym wędzidłem, nienawidząc ich zgubnej pychy, odpędzasz czarną zawiść; pod Twym kołem, nie stojącym nieruchomo i nie toczącym się utartą drogą, obraca się jasny los ludzi. Niewidoczna idziesz ich śladem, pochylasz dumną szyję, pod łokciem odmierzasz życie, i zawsze dajesz znak brwią prosto w serce, w ręce trzymając wagę Toniką jest g, drugorzędnymi centrami są c i d Skala sięga kwintę ponad g. Najniższy dźwięk pojawia się tylko we wznoszących figurach rozpoczynających wers. Ponad połowa wersów kończy się na g, inne na d, f, a lub d.

Slide 15

o, najmilszy ze sług!Kimże jesteś? Kogo młod Tak mówisz? Kiedy (wers instrumentalny) najmilszy nastąpiłeś? Powiedz! stało się ocalenie. Jaki powróttu do mnie? Z objawionej przez Apollina wyroczni Opowiedz,opowiedzNie ma radości nad niespodziewaną słodszej I jeszcze inny znak mnie pobudził Nie wiedziałbym tego, zadziwienie napełniło mnie obecnego widocznych Mówisz o Ajgistosa Czym przestraszony? Poza jednym kadencyjnym zejściem z c na f, partia wokalna porusza się niemal całkowicie w zakresie b- g. Centrum tonalnym jest prawdopodobnie d. Jeden z wersów, jak się przyjmuje, stanowi wstawkę instrumentalną (pole zakreślone). Styl utworu jest ozdobny, np. trzysylabowy wyraz aelptou rozpisano na 7 dźwięków ( strzałka).

Slide 16

Hymn chrześcijański Niech nastanie cisza, niech nie lśnią gwiazdy świetliste, niech zamrą wiatry i wszystkie hałaśliwe rzeki, a gdy my wysławiamy pieśnią Ojca i Syna i Ducha Świętego, niech wszystkie moce zawołają :Amen, Amen. Królestwo, potęga zawsze i chwała Bogu, jedynemu dawcy wszelkich dóbr. Amen, Amen. Ten hymn jest prawdopodobnie najpóźniejszym ze znanych utworów zapisanych w notacji starożytnej. Stanowi najstarszy przykład hymnodii chrześcijańskiej. Niektóre takty rozpoczęte są od pauzy. Melodia ma rozpiętość oktawy. Centrami tonalnymi są d i g, końcowe Amen schodzi z g do d. Używane są dwa kolejne dźwięki nad g, a dźwięki skrajne c i c pojawiają się tylko przejściowo. Zgodność akcentu i melodii jest częściowa. Zauważalny styl ozdobny: dźwięki dłuższe dzielą się na krótsze( strzałka).