Rodzaje pisma

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Wśród licznych wynalazków, które ludzkość zawdzięcza starożytnym Chinom wynalazek papieru wyróżnia się się tym, że znane są zarówno osoba wynalazcy, jak i data dokonania wynalazku: Caj Lun (Tsaj Lun) w 105 r. po n. Chr. Cesarz Ho Ti nakazał Caj Lunowi , kierującemu w randze ministra płatnerzami i warsztatami Jak pisał Fan Yeh, Caj Lun stworzył ideę wytwarzania takiego materiału z łyka drzewnego, odpadów konopnych oraz sieci rybackich i w 105 r. przedłożył on cesarzowi raport wraz z próbkami otrzymanego materiału, a cesarz pochwalił jego talent. Fan Jeh stwierdził, że od tej chwili nie było nikogo, kto nie posługiwałby się tym wynalazkiem, zwanym papierem księcia Caj.

Slide 2

Najstarsze zabytki piśmiennictwa pochodzą z III tysiąclecia p.Chr., co nie wyklucza prawdopodobieństwa, iż Egipcjanie znali pismo już wcześniej. Pismo egipskie czyli hieroglify, należy do najstarszych na świecie i pozostawało tajemnicą aż do 1822 r., kiedy to odczytał je Jean Francois Champollion (1790-1832), posługując się m.in. kamieniem z Rosetty odkrytym w czasie inwazji napoleońskiej na Egipt w 1798 r. Kamień ten zawierał tekst w językach greckim i egipskim.

Slide 3

Najbardziej znanym przykładem zastosowania pisma demotycznego jest Kamień z Rosetty. Demotyka jest jednym z trzech charakterów pisma wyrytych w sławnym kamieniu obok hieratyki i alfabetu greckiego.

Slide 4

Pismo hieratyczne utrwalano najczęściej na zwojach i arkuszach papirusowych, ostrakonach. Stosowano do tego pędzelek z trzciny i czarnego tuszu. Pismo to dominowało do przez dwa i pół tysiąca lat, dopiero ok. 600 r. p.Chr. zostało wyparte przez inną kursywę - demotykę. Od tego okresu używano go jedynie do tekstów o charakterze religijnym, stąd wzięła się nazwa pisma hieratika (zapis kapłański). Najpóźniejsze dokumenty hieratyczne pochodzą z III w. n.e.. Hieratyka była zapisywana w układzie pionowym a od okresu XII dynastii - poziomym (od prawej do lewej).

Slide 5

Gdy Egipt zaczął ulegać wpływom kultury greckiej ukształtował się nowy rodzaj pisma oparty na alfabecie greckim. Do tegoż alfabetu Egipcjanie dodali siedem znaków tworząc w ten sposób pismo koptyjskie. Weszło ono do użytku ok. III w. n.e. Posługiwali się nim chrześcijanie egipscy, których zwano Koptami.

Slide 6

W 1845 r. odkryto dawną stolicę państwa asyryjskiego - Niniwę. Pięć lat później natrafiono na bibliotekę króla Assurbanipala. Zachowało się z niej m.in. 20 tys. tabliczek glinianych z charakterystycznym pismem.

Slide 7

Zostało przejęte przez Babilończtków po podbiciu Mezopotamii w II w. p. Chr. Używali go jej dawni mieszkańcy Sumerowie. Charakterystyczny kształt pisma był rezultatem żłobienia w tabliczkach z miękkiej gliny rylcem wykonanym z trzciny lub kości o trójkątnym przekroju. Zespoły kresek pionowych, poziomych i ukośnych oznaczały całe wyrazy, z czasem przekształcając się w pismo sylabowe. Po upadku państwa asyryjskiego ustąpiło ono miejsca literowemu pismu aramejskiemu.

Slide 8

Kultura chińska należy do najstarszych na świecie. Pierwsze książki chińskie powstawały na kościach łopatkowych zwierząt m.in. jeleni, skorupach żółwi, rozciętych laskach bambusowych oraz tabliczkach drewnianych, na których żłobiono znaki pisarskie, które następnie zalewano atramentem za pomocą cienkiej rurki bambusowej. Do czasów współczesnych nie dotrwał żaden z wymienionych rękopisów chińskich. Przyczyniła się do tego między innymi działalność cesarza Szy-huangati, który w roku 213 p.Chr. nakazał spalenie wszystkich ksiag chcąc w ten sposób udaremnić działalność swych przeciwników. Nie spowodowało to jednak zahamowania rozwoju kulturalnego Chin. Próbując nadrobić stratę przystąpiono z większym zaangażowaniem do działalności literackiej.

Slide 11

Zmiana materiału pisarskiego z papirusu na pergamin wpłynęła na modyfikację pisma. Gładki pergamin pozwalał na kreślenie linii zaokrąglonych. Tak powstała uncjała. Pismo to zaczęto stosować na początku naszej ery. Najstarszy zachowany zabytek z tym stylem pochodzi z III w., są to inskrypcje z Timigadu. W VII w. uncjała przestała być używana do pisania całych kodeksów, długo jeszcze używano jej do pisania nagłówków.

Slide 12

Około V w. p. Chr. wyodrebniło się pismo w trzech odmianach: wschodniej (używane w koloniach jońskich w Azji Mniejszej i Attyce), południowej (używane na Krecie i wyspie Thera) i zachodniej (używane w Peloponezie, Tessali, koloniach greckich w południowej Italii i na Sycylii).

Slide 13

TABLICE WOSKOWE

Slide 14

Etruskowie panowali w Rzymie od VIII do końca IV w. p.Chr., wtedy to pobili ich Latynowie władcy środkowej i północnej części półwyspu Apenińskiego. Późniejsi Rzymianie przystosowali niektóre litery alfabetu greckiego (w zachodniej odmianie) do dźwięków swojej mowy i tak powstało pismo łacińskie. Łacina była przez całe średniowiecze jedynym językiem w Europie Zachodniej posiadającym pismo, dlatego pisma narodowe powstawały poprzez przystosowywanie tego zapisu do dźwięków konkretnej mowy.

Slide 15

NARZEDZIA PISARSKIE W RZYMIE

Slide 16

Pismo arabskie wywodzi się z pisma aramejskiego, rozwinęło się i rozpowszechniło w Arabii wraz z islamem. Przyjęte zostało przez kraje muzułmańskie, które posługiwały się innymi językami, obecnie stosowane jest w państwach Afryki północnej, należy do najbardziej rozpowszechnionych pism na świecie

Slide 17

Pismo jest podstawowym elementem kultury, warunkującym jej rozwój. Dzięki temu, że słowo żywe zostało zapisane, największe skarby myśli ludzkiej z okresu wielkich kultur zachowały się i stały się własnością pokoleń następnych.

Slide 18

Nie wyklucza się. Że Sweynheym i Pannartz mogli znać to pismo z dzieł wspomnianego Adolfa Ruscha ze Strassburga. Ta pierwsza antykwa miała jeszcze cechy pisma gotyckiego i nazywana jest niekiedy gotyko-antykwą. W roku 1470 wenecki drukarz Drukarz i nakładca głównie dzieł klasyków greckich i łacińskich Aldus Manutius drukował antykwą, która ze względu na swój krój obok antykwy Jensona uważana jest za najpiękniejsze pismo włoskiego Odrodzenia. Sławy przysporzyła Manutiusowi zastosowana po raz pierwszy w druku kursywa (italika). Ten nowy rodzaj pisma drukarskiego

Slide 19

We Francji w pierwszej połowie XVI w. rozpoczął działalność grawer i odlewnik czcionek Claude Garamond. Będąc pod wpływem Geofrey Toryego (ówczesnego grafika, projektanta nowych proporcji budowy liter) Garamond stworzył antykwę, której krój pozbawiony cech pisma odręcznego, stanowi szczytowe osiągnięcie francuskiej odmiany antykwy renesansowej. Przez przeszło 200 lat była ona wzorem dla późniejszych twórców krojów pism i odlewników czcionek. Antykwa Garamonda zamyka okres rozwoju pisma drukowanego, wzorowanego na kapitałach rzymskich i minuskułach karoliny. Antykwy renesansowe nazywane są niekiedy mediewalami (łac. Medievalis średniowieczny).

Slide 20

Najbardziej reprezentatywnym pismem drukarskim epoki baroku stała się antykwa Baskervillea. Anglik John Baskerville w swoim piśmie uwydatnił dużą różnicę między cienkimi i grubymi kreskami liter a szeroką formą rysunku zapewnił dobrą czytelność i wyrazistość.

Slide 21

Okres antykw klasycystycznych (zwanych także neoklasycznymi) zapoczątkowała grupa pism drukarskich, których forma podporządkowana jest subtelnej technice miedziorytu. Antykwy Giambattisty Bodoniego (Parma, 1800 r.), Piotra Didota (Paryż, 1800 r.) i Justusa Walbauma (Weimar, 1810 r.) posiadają podobne cechy. Ich surowość i prostota doskonale odzwierciedlały panujący wówczas w sztuce i architekturze neoklasycyzm.

Slide 22

Kilka uwag omawiających cechy charakterystyczne tych pism podane jest w innym miejscu. Nazwy krojów pism sugerować mogą pochodzenie (egipskie) lub dziwaczność (groteskowe). Nazwa pierwszej z wymienionych grup pism pochodzi stąd, że powstało ono w okresie dużego zainteresowania sprawami starożytnego Egiptu.

Slide 24

Opracowała : Anna z Gimnazjum Kucała im. mjr. Jana Piwnika Ponurego w