Walka o hegemonię w Europie w XVI wieku

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 2

Walka o hegemonię w Europie rozpoczęła się w końcu XV i trwała w ciągu XVI wieku. W rywalizacji tej wzięły udział 3 kraje: Francja, Hiszpania oraz kraje Habsburgów. Francja: -domagała się przywrócenia politycznej jedności terytoriom rdzennym francuskim, co zaskutkowało konfliktem z Habsburgami. Na skutek małżeństwa Maksymiliana I Habsburga i Marią Burgundzką, posiadłości Burgundii (Niderlandy, Alzacja, Lotaryngia i księstwo Franche Comte) stały się własnością Habsburgów. Monarchia francuska chcąc zabezpieczyć się przed Habsburgami zaczęła podbój Bretanii, po stronie której opowiedzieli się Habsburgowie oraz Anglia. Szczęśliwie dla Francji, wygrała ona ten konflikt i na mocy pokoju zawartego w 1491 r. w Langeais Bretania została integralną częścią państwa francuskiego. Sukces ten wzmocnił autorytet dynastii Walezjuszy, którzy coraz bardziej kierowali politykę na tory monarchii absolutnej. Francja stała się krajem zamożnym i rozwijającym się gospodarczo. Po sukcesie w Bretanii, ekspansja Francji skierowała się w stronę Płw. Apenińskiego.

Slide 3

Maksymilian I Habsburg i Maria Burgundzka

Slide 4

Hiszpania: -rywalizowała z Francją o posiadłości na Płw. Apenińskim (za początek Hiszpanii uznaje się ślub Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego w 1469) r. -aby zwiększyć autorytet para królewska sponsorowała wiele wypraw zamorskich (Krzysztof Kolumb) oraz wypracowała przewagę na morzach i oceanach budując tzw. Wielką Armadę. Kraje Habsburgów: - we władaniu Habsburgów znajdowały się: Austria, Styria, Karyntia, Tyrol, Kraina, Triest, Księstwo Burgundzkie oraz kraje niemieckie, Czechy, Morawy- w których Habsburgowie byli królami elekcyjnymi; - do wzmocnienia autorytetu władcy cesarza przyczynił się dopiero Maksymilian I Habsburg, który jako pierwszy zaczął prowadzić zdecydowana i konsekwentna politykę dynastyczną. Dzięki wielu przemyślanym związkom małżeńskim Habsburgowie zyskali doskonałe koligacje rodzinne co pozwoliło im wkrótce opanować władzę w wielu krajach europejskich.

Slide 5

Izabela Kastylijska i Ferdynand Aragoński

Slide 6

Wojny włoskie (1494 1521) Pierwszym etapem w walce o hegemonię w Europie XVI wieku były tzw. wojny włoskie. Płw. Apeniński był ważnym z punktu widzenia strategicznego i ekonomicznego terytorium europejskim. Zlepek państewek włoskich był uległy na obce wpływy. Wojny rozpoczęły się w 1481 kiedy linia Andegawenów rządząca Królestwem Neapolu wygasła. Pretensje do tronu zgłosiła dynastia Walezjuszy. Początkowo Karol VIII przyłączył Rzym i Neapol, ale pod wpływem Ligi Weneckiej (Rep. Wenecka, Państwo Kościelne, Ks. Mediolanu, Hiszpania), ustąpił

Slide 7

Karol VIII Walezjusz (Valois)

Slide 8

Dopiero jego następca Ludwik XII podjął ponowne starania. Na początku podbił Mediolan, a potem Neapol. Umocniło to pozycję Francji na Płw. Apenińskim. Ponownie pozycja Francji wzmocniła się w 1508 r. , gdy papież Juliusz II postanowił utworzyć ligę, do której przystąpili: król Anglii Henryk VII, Ferdynand Aragoński oraz Władysław II Jagiellończyk jako król Węgier. Liga z Cambrai (taką miała nazwę) skierowana była przeciwko Turcji, ale faktycznie uderzać miała w handlowe kontakty Wenecji była więc sojuszem antyweneckim. Do ligi przyłączyła się również Francja. Wkrótce jednak (1511) nastąpiło tzw. odwrócenie przymierzy i liga antywenecka przekształciła się pod wpływem Juliusza II w ligę antyfrancuską (Liga Święta).

Slide 9

Ludwik XII Walezjusz

Slide 10

Papież Juliusz II

Slide 11

Wojska Ligi Świętej szybko wyparły wojska francuskie Ludwika XII. Podbój ziem włoskich kontynuował następca Ludwika XII Franciszek I. Ostatecznie część północna półwyspu przypadła Francji, południowa Hiszpanii. Doszło wtedy do zaostrzenia stosunków miedzy Francja a Habsburgami, szczególnie gdy na tron cesarski wkroczył Karol V, który odziedziczył tron Hiszpanii. Sytuację chaosu przy zmianach na tronie chciał wykorzystać Franciszek I i wypowiedział w 1521 wojnę Hiszpanii. Była to wojna o prymat w Europie Zachodniej.

Slide 12

Franciszek I Walezjusz

Slide 13

Karol V Habsburg Tycjan

Slide 14

Francja jednak nie spodziewała się zdecydowanej reakcji Habsburgów i od początku wojny ponosiła klęski. W czasie bitwy pod Pawią w 1525 r. Franciszek I dostał się do niewoli i został wywieziony do Madrytu. Sytuacja na Zachodzie ustabilizowała się, tym bardziej, że Francja i Anglia podpisały traktat w Moore, który rozpoczął tradycyjną politykę równowagi sił kontynuowaną aż do XX wieku. W 1526 r. Karol V podpisał pokój z przebywającym w niewoli Franciszkiem I. Ten jednak ledwo opuściwszy Madryt zaczął montować koalicję antyhabsburską. Dalsze walki nie przyniosły zdobyczy terytorialnych Francji, a zakończyły się one podpisaniem pokoju w Cambrai (1529) Pozbawiał on Franciszka I posiadłości włoskich. Dopiero śmierć Franciszka I i abdykacja Karola V w 10 lat później rozpoczęły kolejny etap przetasowań w Europie Zachodniej.

Slide 15

Ostrą walkę o hegemonię kończył w 1559 pokój podpisany w Cateau-Cambresis. Na mocy jego postanowień Francja utraciła posiadłości włoskie. Triumfowała Hiszpania, której sukces został przypieczętowany małżeństwem Filipa II z córką Henryka II, Elżbietą Valois. Małżeństwo to rozbiło dotychczasowy układ sojuszniczy Hiszpanii z Anglią. Hiszpania i Francja podzieliły się rola lidera w Europie Zachodniej.

Slide 16

Filip II i Elżbieta Valois

Slide 17

Porządek ustalony w Cateau Cambresis nie utrzymał się jednak długo. Spory o hegemonie w Europie wznowiły się w 2 poł. XVI wieku. Po raz kolejny doszło do zmiany sił w Europie. Fala konfliktów rozpoczęła się w Niderlandach należących do Habsburgów. Wraz z abdykacją Karola V (1557) tron przejął Filip II, a dom habsburski rozpadł się na 2 linie: -Hiszpańską (Hiszpania, Niderlandy, Król. Neapolu Filip II) -Niemiecką (posiadłości austriackie, Czechy, część Węgier i korona cesarska Ferdynand I). Filip II próbował w Niderlandach przywrócić katolicyzm, co spowodowało niezadowolenie i doprowadziło do powstania. Na jego czele stanął Wilhelm Orański. Dzięki zabiegom namiestniczki Małgorzaty na chwilę udało się uspokoić sytuację. Wkrótce jednak Małgorzata została odwołana, a nowym namiestnikiem został hiszpański książę Alby. Terror rządów księcia Alby doprowadził do kolejnego powstania antyhabsburskiego, na którego czele ponownie stanął Wilhelm Orański. Efektem walk było powołanie Zjednoczonych Prowincji Północnych, czyli Holandii, która niepodległość zyskała dopiero w 1648 r.

Slide 18

Ferdynand I Habsburg

Slide 19

Wilhelm Orański

Slide 20

Walcząca o niepodległość Holandia wszędzie poszukiwała sojuszników. Koronę niderlandzka ofiarowano nawet królowej Anglii Elżbiecie I. Ta odmówiła, ale wysłała Holandii wojska angielskie. Poza tym Anglia nie zamierzała respektować ustaleń traktatu w Tordesillas, co przeszkadzało Hiszpanii. Efektem był otwarty konflikt z Hiszpanią. Aby zażegnać spór zaproponowano małżeństwo Elżbiety I z Filipem II. Ta jednak odmówiła. W odpowiedzi hiszpański władca zaproponował małżeństwo Marii królowej Szkotów ( była zaciekłym wrogiem Elżbiety I i planowała przejąć koronę angielską). Za planowanie zamachu na Elżbietę I, Maria Stuart została uwięziona i po 18 latach stracona. Śmierć Marii Stuart stała się zarzewiem konfliktu. W 1588 r. Hiszpanią wysłała Wielką Armadę na kraj Elżbiety I. Atak skończył się totalną porażką Hiszpanii. Konflikt trwał jeszcze do 1604 r. . Efektem było przełamanie hiszpańskiego monopolu na handel z Nowym Światem, a Hiszpania stała się krajem drugoplanowym na arenie politycznej Europy.

Slide 21

Elżbieta I

Slide 22

Maria Stuart królowaSzkotów

Slide 23

Dziękuję za uwagę!