Ruch spiskowy na ziemiach polskich w latach 30 i 40 XIX wieku. Powstanie krakowskie. Rabacja galicyjska

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Ruch spiskowy na ziemiach polskich w latach 30 i 40. XIX wieku. Powstanie krakowskie. Rabacja galicyjska

Slide 2

Konspiracja lat 30. Po upadku powstania listopadowego działalność konspiracyjna bynajmniej nie zmalała. W Galicji działały m.in. - Związek Bezimienny na czele z Walerianem Pietkiewiczem celem było zorganizowanie walki z Rosją; - Partyzantka Zaliwskiego utworzona przez płk Józefa Zaliwskiego na przełomie 1831 i 1832 r. bezskutecznie próbowała wskrzesić powstanie;

Slide 3

W Galicji i Poznańskiem działalność rozwinął Związek Przyjaciół Ludu, który po wykryciu przez władze austriackie uległ reorganizacji. Duże poparcie uzyskał on m.in. We Lwowie i Krakowie, gdzie stał się centrum działalności spiskowej. Obok niego działało również powstałe z inicjatywy działaczy Młodej Polski Stowarzyszenie Ludu Polskiego, którego działacze kładli nacisk na kwestie społeczne wolność i równość obywateli. W ruchu tym ukształtowały się dwa odłamy: - radykalny środowisko krakowskie - liberalny środowisko lwowskie

Slide 4

W Królestwie Polskim działalność konspiracyjną rozpoczął emisariusz Gustaw Ehrenberg. W 1836 r. w Warszawie powstała filia Stowarzyszenia Ludu Polskiego - tzw. świętokrzyżowcy od parafii św. Krzyża. Ich program był bardzo radykalny. Niemiej po wykryciu spisków stowarzyszenie to zawiesiło działalność.

Slide 5

Konspiracja lat 40. W latach 40. pojawiły się próby utworzenia konspiracji międzyzaborowej, której głównym celem było zorganizowanie powstania. W ten sposób w 1839 r. Walerian Breański i Wincenty Mazurkiewicz powołali komitety spiskowe w Warszawie i Poznaniu. W tym drugim kierownictwo objął Karol Libelt. Z tej inicjatywy w Królestwie Polskim powstał Związek Narodu Polskiego, której program zakładał wybuch powszechnej wojny ludowej i bezwarunkowego uwłaszczenia chłopów.

Slide 6

Na rozwój organizacji spiskowych w Królestwie Polskim ogromny wpływ miał Edward Dembowski, który krytykując klerykalizm i ciemnotę domagał się uwłaszczenia chłopów. W Królestwie w środowisku wiejskim prężnie działał ksiądz Piotr Ściegienny, który zorganizował Związek Chłopski. Poglądy Ściegiennego zawarte zostały w tzw. Złotej książeczce czytanej wielokrotnie z ambon kościołów. Ściegienny m.in. obiecywał w imieniu papieża odpusty tym, którzy wezmą udział w walce powstańczej.

Slide 7

Przygotowania do powstania W końcu lat 40. XIX wieku działania zmierzające do wszczęcia powstania zagęściły się. Na czele ruchów powstańczych stanął Ludwik Mierosławski, natomiast ciężar przygotowań przyjął Karol Libelt i Edward Dembowski. Mierosławski miał zostać dyktatorem powstania. Plan zakładał jednoczesny wybuch powstania w Wielkopolsce i Galicji, a potem przemarsz do Królestwa Polskiego i wojnę z Rosją. Termin powstania ustalono na noc z 21 na 22 lutego 1846 r.

Slide 8

Niestety plany powstania zostały wykryte i w połowie lutego odbyły się masowe aresztowania spiskowców w Wielkopolsce i Galicji. Celowo pominięto tu okręg Krakowa, gdyż najprawdopodobniej wybuch powstania miał być argumentem do likwidacji autonomii miasta.

Slide 9

Powstanie krakowskie Aresztowania w Wielkopolsce i Galicji nie zahamowały przygotowań do powstania w Krakowie. Niemiej ruch spiskowy spotkał się z nieprzychylnym nastawieniem wśród chłopów władze austriackie podburzały chłopów przeciwko panom. W Galicji Chłopi napadali na dwory panów, a w niektórych przypadkach dochodziło do krwawych rzezi. W nocy z 20 na 21 lutego 1846 r. powstańcy ostrzelali miasto i podjęli próbę wyparcia oddziałów austriackich.

Slide 10

Na fali walk powstał Rząd Narodowy Rzeczpospolitej Polskiej na czele z: - Janem Tyssowskim - Ludwikiem Gorzkowskim - Aleksandrem Grzegorzewskim Rząd ten w Manifeście do Narodu Polskiego wezwał do walki powstańczej przeciwko wszystkim zaborcom, ogłaszał zniesienie różnic stanowych i przywilejów, zapowiadał zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie bez odszkodowania dla dziedziców.

Slide 11

Miedzy Grzegorzewskim a Tyssowskim doszło do spięć. 24 lutego Jan Tyssowski ogłosił się dyktatorem powstania. Tymczasem Dembowski, który przybył do Krakowa rozpoczął agitację wśród chłopów. Jednak podjudzana przez władze austriackie część chłopów występowała przeciwko powstańcom. Około 27 lutego powstanie zaczęło upadać. Tyssowski złożył urząd dyktatora i wycofywał się z grupa ochotników z Krakowa. 4 marca powstańcy ostatecznie zostali rozbrojeni.

Slide 12

Konsekwencje powstania - Kraków został włączony do Galicji; Rozbicie ruchów konspiracyjnych Germanizacja Represja dla organizatorów powstania Powstanie krakowskie pokazało, że aby rozpocząć walki o odzyskanie Polski, konieczne są gruntowne zmiany społeczne i agrarne wsi polskiej.

Slide 13

Rabacja galicyjska Równolegle do powstania w Galicji trwał tzw. rabacja - chłopi podjudzani przez władze austriackie napadali na dwory swych panów, niszczyli je, palili księgi, nierzadko mordowali swych panów. Na czele tego ruchu stanął Jakub Szela. Władze austriackie obawiając się wymknięcia się sytuacji spod kontroli, spacyfikowali ruch przywracając pańszczyznę i nakładając na chłopów surowe kary.