Prawo - definicja,funkcje, norma

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

PRAWO

Slide 2

Definicja prawa UJĘCIE PRZEDMIOTOWE UJĘCIE PODMIOTOWE prawem określa się zbiór norm postępowania, których naruszenie grozi sankcjami to uprawnienia przyznawane jednostce przyznawane przez obowiązujące akty prawne

Slide 3

Oddajemy się w niewolę prawa, aby zachować wolność Cyceron

Slide 4

FUNKCJE PRAWA: Funkcja regulacji życia społecznego (stabilizacyjna) - prawo pozwala zapewnić obywatelom poczucie bezpieczeństwa w państwie. Eliminuje niepożądane zachowania. Utrwala istnienie ładu społecznego, gospodarczego, politycznego. Funkcja wychowawcza - prawo kształtuje pozytywne zachowania wobec przepisów prawnych np. wobec przestrzegania przepisów ruchu drogowego, mówimy wówczas o charakterze prewencyjnym. Prawo pełni także funkcję resocjalizacyjną, kiedy zastosowana kara działa tak, że osoba, której to dotyczy nie jest skłonna pogwałcić istniejące normy prawne. Funkcja ochronna - prawo ma za zadanie chronić te wartości, które są ogólnie przyjęte i ważne ze społecznego punktu widzenia. Funkcja dynamizująca - prawo jest narzędziem zmiany różnych dziedzin życia np. prawo oświatowe regulujące przepisy związane z Nową Maturą. Funkcja dystrybucyjna - prawo rozdziela dobra i ciężary, wynikające z funkcjonowania państwa np. przez podatki. Funkcja ta dotyczy szczególnie prawa cywilnego i administracyjnego.

Slide 5

Funkcja represyjna - prawo ma za zadanie określić wymiar kary za dokonanie przestępstw, działać odstraszająco na sprawców, a także realizować zasadę nieuchronności poniesienia kary za dokonane przestępstwo. Funkcja kontrolna - prawo określa postawy jednostek, grup społecznych, narodu i instytucji państwowych. Wyznacza jakie postępowanie jest zabronione, a jakie nie. Funkcja kulturotwórcza - prawo integruje ludność zamieszkującą na danym terenie np. działający zgodnie z prawem samorząd. Wpływa na kultywowanie określonych przez daną społeczność wartości. Znajomość przepisów prawnych określa poziom kultury np. politycznej danej zbiorowości. Prawo decyduje o ciągłości historycznej danego narodu i państwa. Funkcja organizacyjna - prawo określa ramy działania władzy i organizacji publicznych. Funkcja gwarancyjna - prawo wyznacza granice pomiędzy uprawnieniami państwa, a wolnością jednostki. Określa jakie zachowanie jednostki wobec państwa jest zabronione. Z drugiej strony wyznacza granice działania państwa wobec jednostki. Granice te stanowią istniejące normy prawne będące jedyną podstawą działania.

Slide 6

NORMA PRAWNA najmniejszy, stanowiący sensowną całość, element prawa. Reguła postępowania zewnętrznego stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie: generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna), ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu.

Slide 7

RODZAJE NORM PRAWNYCH Normy nakazujące określają, co ich adresat powinien uczynić, aby postępować zgodnie z treścią normy prawnej, np. osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej są obowiązane obliczyć i odprowadzić podatek rolny bez wezwania na rachunek budżetu właściwej gminy ze względu na miejsce położenia gruntów. Normy zakazujące określają od jakich działań adresat normy prawnej powinien się powstrzymać, np.:członek zarządu nie może bez zezwolenia spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi (...) Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające) uprawniają do określonego zachowania się adresata. , np.:każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów. Istnieje spór czy norma postępowania ( a taką jest norma prawna) może na coś zezwalać Normy bezwzględnie obowiązujące adresat powinien zachować się dokładnie tak, jak określono w normie. Nie ma on pozostawionej swobody w wyborze postępowania, Normy względnie obowiązujące adresat może dokonać wyboru innego zachowania niż określone w normie prawnej, Normy semiimperatywne wyznaczają pewne ramy postępowania, dając swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach.

Slide 8

BUDOWA NORMY PRAWNEJ TRÓJELEMENTOWA Hipoteza założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska, wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy), np.: sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej (...) Dyspozycja wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego obowiązki lub uprawnienia, np.: (...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę (...) Sankcja określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności, kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną (represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności), np.: (...) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

Slide 9

DWUELEMENTOWA Norma sankcjonowana -wyraża nakaz bądź zakaz powinnego zachowania. Sprzeczność z ową normą określana jest mianem bezprawności, która to stanowi warunek odpowiedzialności karnej. Norma sankcjonująca składa się z hipotezy i dyspozycji. Hipoteza określa fakt naruszenia normy sankcjonowanej, dyspozycja jest właściwą sankcją przedstawioną jako sposób postępowania. Ma ona szczególne zastosowanie w prawie karnym, które zasadniczo posługuje się dwoma typami norm: sankcjonowaną i sankcjonującą. Jest tak, gdyż prawo karne to zespół norm o charakterze powninnościowym nakazów i zakazów, których przekroczenie jest zagrożone sankcją karną.

Slide 10

SANKCJA to społeczna reakcja na określone działanie jednostki w postaci kary lub nagrody w danej zbiorowości w zależności od tego, czy jednostka ta działa zgodnie lub niezgodnie z ustalonymi w tej zbiorowości regułami. Karane są działania, które są niezgodne z imperatywami, a nagradzane te, które są zgodne z preferencjami. rozróżnia się m.in.: sankcje karne (np. kara pozbawienia wolności) sankcje cywilne (np. nieważność czynności prawnej) sankcje administracyjne (np. kara administracyjna)

Slide 11

PODZIAŁ SANKCJI represyjna - polega na pozbawieniu podmiotu ważnych dla niego dóbr egzekucyjna - polega na przymusowym wykonaniu zachowania wymaganego przez normę prawną nieważności - polega na unieważnieniu działań niezgodnych z prawem: ex nunc - unieważnienie od momentu wydania decyzji ex tunc - unieważnienie od momentu złamania prawa sankcje rozsiane - wyrażają dezaprobatę społeczną wobec przestępstwa, mogą przyjąć formę bojkotu, potępienia i pogardy; sankcje skupione - organizowane przez państwo działania bezpośrednio na osobę popełniającą wykroczenie. Wyróżnia się sankcje formalne i nieformalne.

Slide 12

GAŁĘZIE PRAWA zespół norm prawnych, wyróżnionych ze względu na przedmiot lub metodę regulacji. Każda gałąź prawa reguluje odmienny zakres stosunków społecznych. Odmienne gałęzie prawa regulują więc stosunki pracy, stosunki rodzinne, stosunki na tle dokonywanych przestępstw itp.

Slide 13

Prawo konstytucyjne (państwowe) normuje podstawy ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego państwa. Strukturę i kompetencje jego organów, podstawowe wolności, prawa i obowiązki obywatelskie, system źródeł prawa oraz zasady prawa wyborczego. Źródłem prawa państwowego jest konstytucja. Prawo administracyjne reguluje organizacje administracji oraz proces wykonywania przez ograny państwowe i samorządowe funkcji administrowania, a także pomocniczą działalność organów administracji np.: prowadzenie archiwów, statystyk. Przepisy prawa administracyjnego tworzą ramy, w których organy administracji publicznej, wyposażone w uprawnienia władcze, mogą prowadzić swą działalność. Prawo finansowe zawiera normy prawne regulując zasady i tryb gromadzenia dochodów przez państwo oraz zasady i tryb działania i wydatkowania tych środków. Problematyką tą zajmuje się 1 dział prawa finansowego prawo budżetowe. 2 dział prawa finansowego prawo bankowe reguluje organizację banków oraz stosunki finansowe związane z działalnością bankową. 3 działem jest prawo ubezpieczeniowe określające organizację i działalność instytucji ubezpieczeniowych. 4 jest prawo finansowe przedsiębiorstw.

Slide 14

Prawo cywilne normuje stosunki majątkowe, osobiste między osobami fizycznymi i prawnymi. Cechą stosunków cywilno prawnych jest to, że podmioty tych stosunków są równorzędnymi partnerami, nie moją wobec siebie uprawnień władczych. Prawo gospodarcze jest gałęzią prawa wyodrębnioną w celach dydaktycznych. Jego podmiotem jest regulacja prawna stosunków gospodarczych, a więc określenie podmiotów prowadzących działalności gospodarczą oraz regulacja stosunków powstających w toku prowadzenia działalności gospodarczej. Prawo rodzinne reguluje osobiste i majątkowe stosunki wynikające z zawarcia małżeństwa, stosunki powstające między rodzicami a dziećmi, a także stosunki dotyczące przysposobienia (adopcji) oraz opieki nad osobami małoletnimi. Prawo pracy normuje stosunki pracy między pracodawcami a pracownikami oraz inne zagadnienia ściśle związane z pracą. W zakres prawa pracy wchodzą normy regulujące powstanie i ustanie pracy, urlopy, ochronę pracy, bezpieczeństwo i higienę pracy, a także rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy. Prawo karne określa jakie czyny są przestępstwami, ustala zasady odpowiedzialności za takie czyny oraz kary, jakie grożą za ich popełnienie . Zadaniem norm prawa karnego jest ochrona obywateli i ich dóbr przed zamachami, a także ochrona interesów politycznych i gospodarczych państwa i jego instytucji. Oprócz pełnienia funkcji ochronnych, zadaniem prawa karnego jest oddziaływanie wychowawcze zarówno na sprawcę, jak i społeczeństwo.

Slide 15

SYSTEM PRAWA termin wieloznaczny z zakresu teorii prawa, oznaczający pewien uporządkowany układ powiązanych ze sobą elementów (najczęściej norm prawnych). Można mówić o systemie prawnym poszczególnych państw, systemie określonej gałęzi prawa czy systemie źródeł prawa

Slide 16

HIERARCHIA AKTÓW PRAWNYCH Powiązania występujące pomiędzy aktami prawnymi mającymi różną hierarchie w systemie aktów prawnych są powiązaniami na zasadzie delegacji ( są powiązaniami formalnymi ). Polegają one na tym, że akt wyższego rzędu upoważnia lub zobowiązuje określony podmiot do wydania aktu prawnego niższego rzędu. Podstawą obowiązywania aktów hierarchicznie niższych jest akt prawny hierarchicznie nadrzędny. Ustawy mają swoją podstawę prawną w konstytucji, i nie musi być ona precyzowana w ich treści natomiast rozporządzenia same muszą ją określić na początku treści aktu.

Slide 18

KONSTYTUCJA akt prawny, o najwyższej mocy prawnej w państwie, co wyraża się w szczególnym trybie jej uchwalania i zmiany oraz w nazwie, określający zasady ustroju państwa, suwerena i sposoby wykonywania przezeń władzy, podstawowe prawa, wolności i obowiązki jednostki oraz zawierający postanowienia dotyczące trybu zmiany swoich norm

Slide 19

RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE są obecnie najważniejszym instrumentem regulującym stosunki międzynarodowe i jednym z dwóch niekwestionowanych źródeł prawa międzynarodowego; za umowę międzynarodową uważa się zgodne oświadczenie woli (porozumienie) co najmniej dwóch podmiotów prawa międzynarodowego (przede wszystkim: państw lub organizacji międzynarodowych, ale także np. Stolicy Apostolskiej) regulowane przez prawo międzynarodowe i wywołujące skutki w sferze prawa międzynarodowego, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym czy w większej liczbie dokumentów i bez względu na jego nazwę.

Slide 20

AKTY ORGANÓW UNII EUROPEJSKIEJ Acquis communautaire (Dorobek prawny Wspólnoty Europejskiej) całokształt dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej, na który składają się wszelkie postanowienia traktatowe oraz prawo wtórne, stanowione przez właściwe instytucje Unii Europejskiej. Prawo wtórne tworzą rozporządzenia zawierające normy o charakterze ogólnym, dyrektywy (których celem jest ujednolicanie prawodawstwa krajowego i które muszą być skierowane tylko do niektórych państw członkowskich), decyzje (będące formą aktu administracyjnego, którego adresat jest wskazywany indywidualnie), zalecenia i opinie (niemające charakteru wiążącego) oraz inne akty organów UE (o różnym charakterze), a także orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnoty Europejskiej.

Slide 21

USTAWA Ustawa jest aktem prawnym nieco niższej rangi i ma niższą moc prawną aniżeli np. konstytucja czy dekrety unijne. Ustawa dotyczyć może każdej sprawy i każdej kwestii społecznej, politycznej i ekonomicznej. Rolą ustawy jest prawne unormowanie danego problemu. Ustawa uchwalana jest przez Sejm RP i przekazana później do Senatu. Senat ma 30 dni na przyjęcie, dokonanie zmiany lub poprawki. Jeżeli Senat nie wprowadza poprawek to ustawa zaczyna obowiązywać w takim tonie w jakim przyjęta została przez Sejm. Rolą ustawy jest koordynowanie prac administracyjnych na mocy prawa.

Slide 22

ROZPORZĄDZENIE to akt normatywny, który jest wydawany na podstawie ustawy, aby mogła ona być wykonana przez odpowiednia instytucją wykonawczą. W Polsce prawo do wydawania rozporządzeń ma: prezydent Rada Ministrów prezes Rady Ministrów Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Slide 23

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO wydają terenowe organy administracji rządowej wojewodowie i organy administracji niezespolonej, oraz organy samorządu terytorialnego zwłaszcza rady gmin, rady powiatów, sejmiki województw. Akty te muszą być wydane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Taki jest wymóg konstytucji. W województwie sejmik Sejmik województwa wydaje akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Akty te podpisuje przewodniczący sejmiku niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Slide 24

PUBLIKACJA AKTÓW PRAWNYCH 20 lipca 2000roku weszła w życie ustawa o ogłoszeniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Zgodnie z ta ustawą ogłoszenie aktów prawnych jest obowiązkowe i ogłasza się je w dziennikach urzędowych. Warunkiem wejścia w życie ustaw , rozporządzeń  oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszeni (art.88 pt. 1 Konstytucji RP). Akta prawne wchodzą w życie 14 dni od ich ogłoszenia (chyba, że w akcje podana jest inna data). Czas pomiędzy ogłoszeniem ustawy, a wejściem jej w życie określa się vacatio legis ma służyć zaznajomieniu się z opracowaną ustawą oraz przygotowaniu konkretnych organów do wdrożenia jej w życie.

Slide 25

Akta są publikowane w następujących dziennikach urzędowych: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.RP) Jest wydawany przez Prezesa Rady Ministrów jako wydawnictwo urzędowe, w którym ogłaszane są: konstytucje, ustawy, rozporządzenia z mocą ustaw, umowy międzynarodowe, rozporządzenia Prezydenta RP, Premiera, Rade Ministrów lub jej członków, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, akty dotyczące ogłoszonego stanu wojny i zawarcia pokoju, akta dotyczące referendum, wyborów parlamentarnych lub prezydenckich, akta ogłoszenia stanu wojennego, wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski (MP) Jest wydawany przez Prezesa Rady Ministrów, ogłasza treści następujących aktów prawnych: zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych ministrów, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aktów normatywnych, uchwały Rady Ministrów, niektóre uchwały Sejmu i Senatu RP, akty dotyczące powołania premiera, odwołania rządu, powołania urzędników na wyższe stanowiska.

Slide 26

BUDOWA AKTU PRAWNEGO 1. Nagłówek rodzaj aktu prawnego ( ustawa, rozporządzenie...) data ustanowienia bądź uchwalenia tytuł określający normowaną materię 2. Podstawa prawna: rozporządzenia określają swoją podstawę, którą zawsze jest ustawa ustawy swej pdst pr. nie określają w treści, jest ona bowiem konstytucyjnie określona 3. Część zasadnicza podzielona na właściwe jednostki redakcyjne 4. Przepisy przejściowe i końcowe normujące czasowy zakres obowiązywania starych i nowych przepisów. Mogą być zastąpione osobnym aktem prawnym tzw. przepisami wprowadzającymi 5. Podpis organu uprawnionego

Slide 27

PAŃSTWO PRAWA Jest to zasada ustrojowa państwa demokratycznego, wedle której naczelną cechą działania organów państwowych jest pojęcie praworządności, odnoszące się do organów państwowych. Zasada ta ustanawia pewien standard ich funkcjonowania, zarówno w zakresie tworzenia prawa (proces legislacyjny), stosowania (egzekucja prawa), jak i jego wykorzystywania w procesach sądowych.

Slide 28

Najbardziej charakterystyczne cechy państwa prawa:   1) zabezpieczenie wolności (ograniczenie wolności poprzez państwowe unormowanie prawa człowieka granicą działania państwa); 2) równość wobec prawa (zniesienie podziałów stanowych); 3) pewność prawa (nadrzędność ustaw, postępowanie zgodne z przepisami prawa, sądowa ochrona prawna, zakaz stanowienia ustaw działających wstecz); 4) podział władzy (prawodawcza, wykonawcza, sądownicza).

Slide 29

Hmmm Czego brakuje? Elementy prawa cywilnego karnego pracy rodzinnego i opiekuńczego Jeżeli nie rozumiesz zapraszam we wtorki i piątki na indywidualne konsultacje.

Slide 30

wykonanie Beata Jaszczyszyn ZSEiO Przemyśl gg 1567440