Makrostruktury społeczne

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Makrostruktury społeczne

Slide 2

Mezzostruktura formy życia społecznego pośredniczące w regulowaniu stosunków między jednostkami, grupami społecznymi lub innymi zbiorowościami a społeczeństwem jako całością organizacje, zrzeszenia, stowarzyszenia, kluby, itp.. Makrostruktura wielkie i największe elementy społeczeństwa globalnego (wielkie zbiorowości, klasy, kategorie zawodów, grupy polityczne

Slide 3

Makrostrukturę można też rozumieć jako układ klas i warstw społecznych (kategorii społeczno-zawodowych). W naukowych analizach społeczeństwa najczęstszym przedmiotem studiów są podziały klasowo-warstwowe i struktura zawodowa.

Slide 4

Warstwa społeczna Warstwa społeczna, termin różnie definiowany we współczesnej socjologii, używany głównie przy opisie struktury społecznej i zróżnicowania społecznego. Najczęściej za warstwę społeczną uważa się grupę osób odróżniających się od innych grup stanem posiadania, wspólnotą warunków środowiskowych, stylem życia, obyczajów, wzorów kulturowych itp. kryteriów; zarówno istniejących obiektywnie, jak i subiektywnych.

Slide 5

W tym ujęciu wyróżnia się np. warstwę chłopską, warstwę drobnomieszczańską, itp. Za warstwy społeczne uważa się również kategorie (grupy) społecznozawodowe, charakteryzujące się swoistym miejscem i funkcjami w społecznym podziale pracy, zbliżonym charakterem pracy, określonym stylem życia, zajmowaną pozycją społeczną np. warstwa inteligencji, warstwa urzędnicza, warstwa rządząca, itp.

Slide 6

Strukturę społeczno zawodową wyróżnia się w oparciu o: Zawód Wykształcenie Miejsce w systemie zarządzania W badaniach nad strukturą społeczno zawodową w Polsce możemy wyróżnić następujące podziały: Inteligencja (specjaliści) Przedsiębiorcy Pracownicy biurowi wykonywanie pracy umysłowej, nie kierowniczej, bez wyższego wykształcenia. Technicy średnie wykształcenie techniczne Pracownicy fizyczno umysłowi Rzemieślnicy i drobni właściciele Majstrowie i brygadziści Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy niewykwalifikowani Rolnicy indywidualni

Slide 7

Klasy społeczne są podstawowymi składnikami struktury społecznej, wyróżnianymi na podstawie kryteriów ekonomicznych: wysokości dochodów, własności środków produkcji (maszyn, ziemi), rodzaju wykonywanej pracy (produkcyjna, organizatorska), kwalifikacji zawodowych. Inaczej: gdy pewna ilość jednostek zajmuje w strukturze społecznej względnie podobną pozycję pod względem położenia ekonomicznego, wówczas tworzą oni klasę społeczną

Slide 8

Tradycyjny sposób wyodrębniania klas społecznych brał pod uwagę jako główne kryterium stosunku do środków produkcji, wyróżniając (a) właścicieli środków produkcji, (b) użytkowników środków produkcji, a następnie łączył je z kryterium sposobu korzystania z osiąganych z tego tytułu korzyści. Skrzyżowanie obu tych kryteriów wyróżniania dawało w rezultacie podział na tzw. klasy podstawowe oraz warstwę dochodową: - właściciele środków produkcji korzystających z osiągniętego zysku (kapitaliści) - właściciele środków produkcji nie korzystających z zysku (chłopi) nie posiadający środków produkcji, lecz korzystający z części zysku (urzędnicy) nie posiadający środków produkcji, nie korzystający z zysku (robotnicy).

Slide 9

Karol Marks (niem. Karl Heinrich Marx; 5 maja 1818 w Trewirze, 14 marca 1883 w Londynie)

Slide 10

Teoria Karola Marksa definiowała klasy jako wielkie grupy ludzi, różniące się między sobą miejscem w historycznie określonym systemie produkcji, stosunkiem do środków produkcji, rolą w społecznej organizacji pracy i udziałem w podziale bogactwa. Warstwa - zbiorowość składająca się z jednostek stanowiących część lub podgrupę jakiejś klasy społecznej lub z jednostek o niejednorodnej przynależności klasowej, wyróżnianych na podstawie podobnej pozycji i miejsca w hierarchii społecznej. Warstwa społeczna oddzielana jest od reszty społeczeństwa ustanawianymi w procesie rozwoju społecznego barierami wyznaczającymi jej granice;

Slide 11

Koncepcja klas M. Webera Max Weber wprowadził do socjologii koncepcję struktury klasowej jako wielowymiarowej, nie dającej się sprowadzić jedynie do wymiaru ekonomicznego. Według tej teorii, klasę społeczną można definiować jako grupę ludzi o zbliżonym położeniu klasowym tzn. mających podobne szanse na zaspokojenie swoich potrzeb; położenie klasowe jest więc głównie zdeterminowane ekonomicznie i wynika z możliwości używania dóbr, wykorzystania kwalifikacji i siły roboczej (także własnej) do uzyskania dochodu. Weber wprowadził podział na klasy posiadania oraz klasy zysków i dochodów.

Slide 12

Maximilian Carl Emil Weber (21 kwietnia 1864 14 lipca 1920)

Slide 13

Wyodrębnienie się klas społecznych Max Weber upatrywał w sposobach wymiany dóbr (własności, kwalifikacji zawodowych, siły roboczej) na rynku pracy i możliwości korzystania z nich. Czynnikiem różnicującym ludzi nie są jedynie stosunki produkcji czy własności, ale również sfera społeczno-kulturowa i polityczna (M. Weber odrzucał determinizm ekonomiczny). Trzy autonomiczne wymiary stratyfikacji (powstawania klas): porządek klasowy oparty o kryteria ekonomiczne; porządek statusowy oparty o kryterium prestiżu; porządek polityczny oparty o kryterium władzy;

Slide 14

W ujęciu Lloyda Warnera klasa średnia podzielona została na klasę niższą i klasę wyższą. W późniejszych koncepcjach zakładających podział społeczeństwa na 9 klas, wyróżnione są podklasy klasy średniej: klasa średnia wyższa (upper middle class) klasa średnia właściwa (middle middle class) klasa średnia niższa (lower middle class) W nowoczesnym społeczeństwie, a szczególnie w społeczeństwie ponowoczesnym, klasa średnia stanowi większość populacji. Obecnie klasę średnią zasilają coraz bardziej tzw. wired workers, czyli osoby zajmujące się wytwarzaniem i przetwarzaniem informacji, jak również menadżerowie średniego szczebla czy pracownicy administracji

Slide 15

Współczesny sposób wyodrębniania klas społecznych bierze pod uwagę głównie kryterium zysku lub osiąganego dochodu w połączeniu z kryterium sposobu i stylu życia, bez względu na stosunek do środków produkcji. Daje to w efekcie podział na: Klasa wyższa wyższa Klasa wyższa Klasa wyższa średnia (górna elita) Klasa wyższa niższa Klasa średnia Klasa średnia wyższa (białe kołnierzyki) Klasa średnia średnia Klasa średnia niższa Klasa pracująca Klasa niższa wyższa (niebieskie kołnierzyki) Klasa niższa średnia Klasa niższa Klasa niższa niższa Klasa najniższa underclass (pod-klasa)

Slide 16

ZMIANA STRUKTURY KLASOWEJ (RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA) Ukształtowanie struktury klasowej ze względu na stratyfikację społeczną różni się w poszczególnych społeczeństwach. Kluczowym wskaźnikiem sposobu tego ukształtowania jest sposób, w jaki przypisane kryteria położenia społecznego zamykają jednostki w obrębie danej klasy. Skrajnym przypadkiem całkowitego zamknięcia jednostek w obrębie systemu określającego cechy położenia społecznego są kasty, gdzie (1) status dziedziczony jest przez urodzenie, (2) małżeństwa odbywają się wyłącznie w obrębie klasy - grupy statusowej, tzw. endogamia, (3) zawód w dużej mierze jest dziedziczony, (4) istnieją ścisłe ograniczenia w kontaktach z przedstawicielami innych klas - kast.

Slide 17

W im większym stopniu kryteria osiągnięte określają położenie społeczne (klasowe), tym większy jest stopień otwartości struktury klasowej społeczeństwa. Im większy stopień otwartości struktury klasowej, tym większe prawdopodobień-stwo zmiany przejścia, tzw. ruchliwości (a) z jednej pozycji na drugą w obrębie tej samej klasy (ruchliwość wewnątrz-klasowa), (b) z jednej klasy do drugiej (ruchliwość między-klasowa).

Slide 18

Główne czynniki ruchliwości społecznej: - migracje (wieś - miasto; małe miasto duże miasto, za granicę), - dostępność i powszechność wykształcenia, - zmiany na rynku pracy (np. odchodzenie od zawodów rolniczych do sektora usług lub przejście od zawodów robotniczych do prywatnej działalności gospodarczej), - upowszechnienie się pozytywnych wzorów awansu społecznego i akceptowanych społecznie wzorów stylu życia.

Slide 19

Elita (arystokracja, ziemiaństwo) Wąska elita władzy Elita biznesu i polityków Mieszczaństwo, kupcy Prywaciarze Przedsiębiorcy, wyżsi urzędnicy, władze lokalne, politycy Urzędnicy, inteligencja, drobnomieszczaństw o, rzemieślnicy Kadra kierownicza, wyżsi urzędnicy, naukowcy Klasa średnia właściciele firm, menadżerowie, specjaliści, dobrze zarabiający robotnicy, producenci rolni Robotnicy Pracownicy umysłowi Pracownicy umysłowi sfery budżetowej Chłopi Robotnicy Tradycyjni chłopi Proletariat miejski Chłopi - rolnicy Niskokwalifikowani robotnicy Proletariat wiejski Margines społeczny Trwale bezrobotni Bezrobotni Margines Margines społeczny

Slide 20

ZMIANY STRUKTURY SPOŁECZNEJ SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO W okresie powojennym nastąpiła generalna zmiana struktury społecznej - od społeczeństwa rolniczo-przemysłowego do przemysłowo-rolniczego (1937 r. - 27 ludności miejskiej, 2007 r. - 67 ludności miejskiej). Powojenny proces uprzemysłowienia (rozwój przemysłu wydobywczego, ciężkiego i przetwórczego) spowodował szybki liczebny rozwój klasy robotniczej. Upowszechnienie się masowego wykształcenia otworzyło kanały ruchliwości społecznej, co spowodowało wzrost liczebny kategorii pracowników umysłowych, w tym inteligencji (obecnie ok. 1,7 mln ludzi z dyplomem wyższych studiów).