Juliusz Słowacki

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Juliusz Słowacki Z mego życia poemat - dla Boga

Slide 2

O roku Juliusza Słowackiego W tym roku przypada 200. rocznica urodzin i 160. rocznica śmierci poety. Naszym obowiązkiem jest uczcić i przypomnieć jednego z najwybitniejszych w polskich dziejach poetę - podkreślono w sejmowej uchwale. Zaapelowano w niej jednocześnie, aby rok Słowackiego stał się okazją do przypomnienia zasług, twórczości i postaci wielkiego polskiego twórcy romantycznego. Jednego z tych, którym Polska zawdzięcza przetrwanie duchowe i narodowe pod zaborami podkreślono. Sejm przyjął uchwałę w sprawie ogłoszenia 2009 Rokiem Juliusza Słowackiego. Zdaniem Sejmu, poezja Słowackiego pozostaje i pozostanie jednym z najważniejszych dokonań polskiej literatury, a jego twórczość to najwyższej próby romantyzm o wymiarze europejskim. Przedstawiając w piątek w Sejmie uchwałę Jerzy Fedorowicz (PO) mówił, że siłą Słowackiego był indywidualizm pozbawiony pychy i poszukiwanie prawdy w człowieku i o człowieku, a jego twórczość stała się drogowskazem i nadzieją dla wielu pokoleń Polaków w chwilach najtrudniejszych dla naszego narodu, w okresie rozbiorów i komunistycznego zniewolenia. Jest to literatura otwarta na świat i inne kultury, ale nieuciekająca od tematów lokalnych, łącząca polską kulturę i historię z kręgiem antycznej cywilizacji greckiej, pełna fantastyki i wizjonerstwa - napisano w uchwale. Jak zaznaczono, Słowacki to poeta przeżywający polskość w sposób najgłębszy, niewahający się pokazać rozterek i dramatów temu towarzyszących. Juliusz Słowacki urodził się 4 września 1809 w Krzemieńcu, a zmarł 3 kwietnia 1849 w Paryżu. Był jednym z najwybitniejszych poetów polskich doby romantyzmu, dramaturgiem i epistolografem. Obok Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida jest określany jako jeden z wieszczów narodowych. Jego utwory były duchową inspiracją dla wielu pokoleń Polaków walczących o odrodzenie Państwa Polskiego - czytamy w uchwale. Mimo iż Słowacki żył zaledwie 40 lat, jego twórczość literacka była obfita i różnorodna; poeta pozostawił po sobie 13 dramatów, blisko 20 poematów, setki wierszy, listów oraz jedną powieść. Stworzył również spójny system filozoficzny, który nazwał filozofią genezyjską.

Slide 3

Życiorys Juliusz Słowacki, jeden z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu, urodził się w roku 1809 w Krzemieńcu. Kiedy miał pięć lat przeżył pierwszą w swoim życiu tragedię zmarł jego ojciec, Euzebiusz. Matka Juliusza, Salomea z Januszewskich, wyszła powtórnie za mąż. Jej wybrankiem został profesor Uniwersytetu Wileńskiego, August Becu. W czasie powstania Juliusz Słowacki opuścił kraj, wyjeżdżając z misją do Anglii. Tam też zastała go wieść o klęsce Polaków. Postanowił nie wracać do ojczyzny, dobrowolnie wybrał wygnanie. Od tej pory tułał się po świecie, był we Francji, Szwajcarii, odwiedził też Włochy. Nigdzie nie mógł znaleźć sobie miejsca, cały czas tęsknił za utraconą ojczyzną. Ojczym Juliusza Słowackiego stał się później inspiracją dla Adama Mickiewicza w Dziadach cz. III. Miłość i przywiązanie do matki okazywał natomiast poeta do końca swego życia. Najlepiej odzwierciedlają to listy, jakie pisywał, będąc na emigracji. Z Włoch wyjechał poeta na Wschód. Tutaj miał okazję zwiedzić Grecję, Egipt, Palestynę, a także Syrię. Przebywał przez jakiś czas w klasztorze Bet-chaszban, co znajdzie potem wyraz w jego twórczości. Swoim zwyczajem nie pozostał na tych ziemiach długo. Już wkrótce wyruszył w podróż do Florencji, skąd udał się do Paryża. W Wilnie Słowacki ukończył Wydział Nauk Moralnych i Politycznych, a następnie, w roku 1829, udał się do Warszawy. Tutaj, jako świeżo mianowany absolwent prawa, rozpoczął pracę w rządowej Komisji Przychodów i Skarbu. Rok później wybuchło powstanie listopadowe... W stolicy Francji znalazł się poeta w roku 1838. Tu zaangażował się w życie Polaków na emigracji. Znów skłania się ku tematyce politycznej i patriotycznej. Juliusz Słowacki nie ukrywał swego zainteresowania nowym, postępowym obozem, a mianowicie Towarzystwem Demokratycznym.

Slide 4

Twórczość Pierwsze próby poetyckie Juliusza Słowackiego upływają pod znakiem angielskiej poezji romantycznej. Szczególny wpływ wywarł na młodego twórcę George Byron. Tak jak w powieści Byrona Giaur, tak i w pierwszych poematach Słowackiego dominuje nastrój tajemniczości i orientalizmu Bliskiego Wschodu. Szanfary, Mnich czy Arab już w tytułach zawierają pierwiastek wschodniej egzotyki. Stylizacja ta zaczynała dopiero zagnieżdżać się w literaturze polskiej. Czerpał z niej między innymi Adam Mickiewicz w swoich Sonetach krymskich. Także młody Słowacki starał się stworzyć krajobraz orientalny, zbudowany nie tylko z odpowiednich obrazów, ale również odpowiednio dobranych słów i wyrażeń. Romantyczny, a zarazem melancholijny i buntowniczy nastrój powieści Byrona znalazł najlepsze odzwierciedlenie w Godzinie myśli Juliusza Słowackiego. Ten refleksyjny poemat powstał w roku 1833 w Szwajcarii i zawiera wiele pierwiastków autobiograficznych. Należy też wspomnieć o Lambro, powieści, która opowiada o losach tytułowego bohatera, ukształtowanego w stylu byronowskim. Innym wzorem dla Słowackiego był William Szekspir. Jeszcze w kraju poeta rozpoczął pracę nad dramatem Mindowe. Trudna sytuacja polityczna zmusiła go do wyjazdu za granicę, dlatego też ostatnie akty dopisał już na emigracji. Ostatecznie dramat ukazał się w 1832 r. Słowacki nie poprzestał jednak na tej jednej próbie naśladowania Szekspira. W tym samym roku wydał kolejny dramat, a mianowicie Marie Stuart. Były to jego pierwsze próby pisarskie, ale od samego początku niezwykle udane. Zachwycały nie tylko treścią i ujęciem tematu, ale przede wszystkim kunsztem słowa i warsztatem poetyckim. Słowacki dawał się już wtedy poznać jako mistrz pióra. Przełomem w twórczości Juliusza Słowackiego stały się krwawe wydarzenia roku 1830. Po powstaniu listopadowym poeta porzucił byroniczny sposób pisania. Nie na miejscu było już tworzenie dzieł traktujących o romantykach, marzycielach i buntowniczych duszach. Przyszedł czas na poezję zaangażowaną, poezję czynu. Słowacki chciał choć w ten sposób pomóc swojej ojczyźnie. Na emigracji nie miał wiele możliwości walki, postanowił więc rozpocząć bitwę słowem. Od tej pory jego dzieła będą dotyczyły spraw ogólnonarodowych, a więc problemów życia pod zaborami, walk narodowowyzwoleńczych i tym podobnych.

Slide 5

W roku 1834 powstaje Kordian. Jest to jeden z najlepiej znanych dramatów Słowackiego. Powstał na podstawie przemyśleń na temat powstania listopadowego, a właściwie jego klęski. Inną motywacją była chęć odpowiedzi Adamowi Mickiewiczowi na jego Dziady cz. III. Dramat Słowackiego wydany został w Szwajcarii. Kordian reprezentuje w twórczości Słowackiego i w dziejach naszego dramatu nową jakość literacką. Jest przykładem rozwiniętego dramatu romantycznego, otwierającego przed tym gatunkiem nowe artystyczne możliwości i perspektywy. Na pierwszy plan wysuwa się tu niezwykła umiejętność budowania tytułowej postaci utworu. Z racji swojej kompozycyjnej funkcji Kordian został wyeksponowany ponad resztę świata przedstawionego. Mistrzostwo Słowackiego polegało na tym, że przedstawił swojego bohatera w całym skomplikowaniu ludzkiej psychiki, wewnętrznych konfliktów, tragicznych dylematów i dynamicznej ewolucji. Nie był to odosobniony utwór dramatyczny, już wkrótce powstały kolejne. W roku wydania Kordiana Słowacki ukończył prace nad Balladyną. Wydanie miało miejsce kilka lat później, dokładnie w 1839 roku. Wcześnie, bo w roku 1835 wydano dramat zatytułowany Horsztyński. Utwór ten odwoływał się do czasów Polski szlacheckiej, a więc momentu, kiedy nasz kraj był jeszcze potęgą polityczną, ale przez samowolę szlachty zaczynał pomału chylić się ku upadkowi. Na zakończenie pobytu w Szwajcarii pisze Słowacki poemat zatytułowany W Szwajcarii. Można z niego wyczytać fascynację pięknym krajobrazem, a także wyraz miłości do Marii Wodzińskiej. Niestety uczucie to nie zostało odwzajemnione. Wyprawa na Wchód zaowocowała wieloma przemyśleniami, które zawarł Słowacki w swoich wierszach. Piękno obcego krajobrazu miesza się w nich z ogromną tęsknotą za ojczyzną. To właśnie wtedy powstał Hymn. Smutno mi, Boże oraz Rozmowa z piramidami. W roku 1839 powstał Testament. Wkrótce potem poeta poznał Andrzeja Towiańskiego, pod którego wpływem pozostał przez dłuższy czas, mimo stosunkowo szybkiego zerwania znajomości. Wpływ ten widać doskonale w ówczesnych dziełach Słowackiego. Obok realistycznego oglądu świata, który do tej pory cechował twórcę, widzimy też akcenty mistycznych majaków, zaciemniających całość obrazu. Niestety fragmenty nie należą do najlepszych osiągnięć poety.

Slide 6

Słowacki a Mickiewicz Juliusz Słowacki i Adam Mickiewicz mają ze sobą więcej wspólnego, niż może nawet im samym się wydawało. Obaj musieli opuścić rodzinny kraj, obaj pozostali kawalerami do końca życia, obaj walczyli jedynie słowem, nie biorąc udziału w powstaniu listopadowym. Jednak, kiedy Słowacki dotarł do Paryża, Mickiewicz miał już ugruntowaną pozycję w tamtejszych kręgach, był niezwykle ceniony, liczono się z jego zdaniem. To właśnie za sprawą Mickiewicza Juliusz Słowacki nie osiągnął rozgłosu i sławy za życia. Różnili się w swoich poglądach, czemu dali wyraz w słynnej walce na improwizacje na uczcie u Januszkiewicza. Poza tym Mickiewicz zarzucał swemu koledze, że nie angażuje się w walkę o niepodległość kraju. Jak pamiętamy, pierwsze utwory Słowackiego powstawały pod wpływem Szekspira i Byrona, nie miały więc nic wspólnego z tematyką patriotyczną. Mimo znacznych różnic, poeci nigdy nie byli dla siebie wrogami, a dziś stawiamy ich na równi, mówiąc o twórcach polskiego romantyzmu. Słowacki i Mickiewicz byli bowiem poetami, którzy ukazali całemu światu swój ogromny poziom intelektualny i talent. Nie byli obojętni wobec cierpienia i trudności, jakie przeżywała w XVIII wieku ich ojczyzna. Potrafili niejeden raz wzruszyć i pocieszyć Polaków żyjących z przymusu poza granicami ojczystego kraju. Przyczynili się do rozwoju Polskiej kultury, którą mogli dzięki nim poznać ludzie na całym świecie. Poezja każdego z nich stanowi uzupełnienie drugiego, o czym świadczą słowa Zygmunta Krasińskiego: W każdej żywej, wielkiej całości te dwa kierunki razem istnieć muszą ich harmonia zowie się życiem, ich sprzeczności są tylko złudzeniem; mogą wprawdzie w danym czasie na danym miejscu przybrać pozór walki ale to zawsze doczesnym, niewiecznym, cząstkowym, niepowszechnym zjawiskiem. Do porównania obu poetów można również posłużyć się cytatem z Bieniowskiego w którym Słowacki pisze o sobie i Mickiewiczu Bądź zdrów! A tak się żegnają nie wrogi, Lecz dwa na słońcach swych przeciwnych Bogi.

Slide 7

Podsumowanie Poeta umiera na gruźlicę i zostaje pochowany na cmentarzu Montmartre. Twórczość Juliusza Słowackiego nie została doceniona, kiedy jeszcze żył. Zbyt różnił się w swych poglądach od Mickiewicza, by zyskać popularność nawet wkrótce po śmierci. Jednak dzisiaj jest uważany za drugiego, ale wcale nie gorszego, polskiego wieszcza czasów romantyzmu. Przewidział to zresztą sam w swoim Testamencie. Cała twórczość Juliusza Słowackiego jest bardzo silnie związana z życiem narodu, z jego przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Naród bowiem, zgodnie z programem dramaturga, jest elementem stale przytomnym we wszystkich jego dziełach, naród ukazywany jest w chwilach triumfu, i w chwilach klęski, walczący o swą wielkość, dążący do tych wzniosłych celów, które przyświecają ludzkości na szlakach jej życia. Polska i naród polski jest dumny z tak wielkiego dramaturga. Jako człowiek i poeta Słowacki znaczy dla każdego Polaka bardzo wiele. Chyba żaden z naszych wielkich twórców nie był tak integralnym artystą jak Słowacki. Jeden tylko Chopin tak całkowicie, tak całym swoim życiem był człowiekiem tworzącym piękno i tylko piękno. Najwięksi przed Słowackim poeci i Kochanowski i Mickiewicz poświęcili tylko część swojego czasu swojej sztuce. Słowacki, szczęśliwie wolny od konieczności zarobkowania, z życia swojego uczynił dzieło sztuki. Był pierwszym poetą polskim, który wybrał się w podróż tylko po wrażenia piękna. Miał pełną świadomość, że każdy jego krok, każdy uczynek liczy się przede wszystkim jako czyn godny artysty. Dla narodu polskiego, złożył poeta w testamencie swą myśl najcenniejszą, że przyszłość Polski należy do jej ludzi. Takiej syntezy poetyckiej o Warszawie nie stworzył żaden inny poeta w ciągu całych dziejów naszej literatury. I w tym mieści się chyba główna zasługa Słowackiego wobec naszej stolicy.