Części mowy

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Części mowy ŚCIĄGAWKA KOPIOWANIE TYLKO ZA ZGODĄ AUTORKI JOLANTA PACZKOWSKA

Slide 2

CZĘŚCI ODMIENNE NIEODMIENNE RZECZOWNIK PRZYSŁÓWEK PRZYMIOTNIK ZAIMEK PRZYSŁOWNY CZASOWNIK PRZYIMEK LICZEBNIK SPÓJNIK ZAIMEK PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 2

Slide 3

CZĘŚCI SAMODZIELNE NIESAMODZIELNE RZECZOWNIK PRZYIMEK PRZYMIOTNIK SPÓJNIK CZASOWNIK LICZEBNIK ZAIMEK PRZYSŁÓWEK PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 3

Slide 4

rzeczown ik kto? co? odpowiada na pytania M. kto? co? Kościuszko, zegar D. kogo czego? Kościuszki, zegara C. komu? czemu? Kościuszce, zegarowi B. kogo? co? Kościuszkę, zegar N. z kim? czym? Kościuszką, zegarem Ms. o kim? czym? Kościuszce, zegarze W. ----Kościuszko! zegarze! PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 4

Slide 5

rzeczownik odmienia się przez przypadki i liczby (pojedynczą i mnogą) występuje w rodzajach PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 5

Slide 6

rodzaj rzeczownika LICZBA POJEDYNCZA męski (ten) żeński (ta) nijaki (to) dzban sąsiadka dziecko harcerz opowieść okno LICZBA MNOGA męskoosobowy (ci) bohaterowie synowie PAŹDZIERNIK 2 004 niemęskoosobowy (te) bohaterki córki JOLANTA PACZKOWSKA 6

Slide 7

rzeczownik oznacza przedmio ty osoby zwierzęta ,rośliny pojęcia, cechy czynności zjawiska przyrody ołówek Ewelina kot dobro malowani e wiatr zeszyt nauczyci el marchew miłość skok burza kwiat brat wierzba wesołość nauka śnieg PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 7

Slide 8

rzeczowniki dzielimy na własne: - Nowa Sól Malinowski Jacek Wenus Gopło Odra PAŹDZIERNIK 2 004 pospolite: - miasto - nazwisko - imię - planeta - jezioro - rzeka JOLANTA PACZKOWSKA 8

Slide 9

rzeczowniki dzielimy na żywotne: osobowe Basia lekarz królowa PAŹDZIERNIK 2 004 nieosobowe wiewiórka koza motyl nieżywotne: stół widelec książka JOLANTA PACZKOWSKA 9

Slide 10

czasownikoznacza czynności lub stany Odpowiada na pytania: Co robi? łowi, gra, piecze Co się z nim dzieje? pachnie, wieje, świeci W jakim jest stanie? smuci się, cieszy się, złości się PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 10

Slide 11

czasownik odmienia się przez osoby, liczby, czasy Zapamiętaj! Czasownik jest jedyną częścią mowy, która odmienia się przez osoby i czasy. czasy Formy czasownika osobowe nieosobowe bezokoliczniki: -ć kryć, iść, znaleźć -c biec, móc PAŹDZIERNIK 2 004 formy zakończone na no,-to: no,-to -no czytano -to rozpoczęto JOLANTA PACZKOWSKA 11

Slide 12

czasy teraźniejs zy przeszły przyszły złożony prosty liczba pojedyncza 1. 2. 3. ja czytam ty czytasz on czyta, ona czyta, ono czyta 1. 2. 3. ja czytałem, czytałam ty czytałeś, czytałaś on czytał, ona czytała, ono czytało PAŹDZIERNIK 2 004 1. 2. 3. ja będę czytał, czytała, czytać ty będziesz czytał, czytała, czytać on będzie czytał, czytać ona będzie czytała, czytać ono będzie czytało, czytać JOLANTA PACZKOWSKA 1. ja przeczytam 2. ty przeczytasz 3. on, ona, ono przeczyta 12

Slide 13

czasy teraźniejs zy przeszły przyszły złożony prosty liczba mnoga 1. 2. 3. my czytamy wy czytacie oni czytają, one czytają 1. 2. 3. my czytaliśmy, czytałyśmy wy czytaliście, czytałyście oni czytali, one czytały 1. 2. 3. PAŹDZIERNIK 2 004 my będziemy czytali, czytały, czytać wy będziecie czytali, czytały, czytać oni będą czytali, czytać one będą czytały, czytać JOLANTA PACZKOWSKA 1. my przeczytamy 2. wy przeczytacie 3. oni, one przeczytają 13

Slide 14

rodzaj czasownika W liczbie pojedynczej czasownik występuje w rodzaju: męskim, żeńskim i nijakim. W liczbie mnogiej występuje w rodzaju: męskoosobowym i niemęskoosobowym. Rodzaj możemy określić tylko w czasie przeszłym i przyszłym złożonym składającym się z dwóch czasowników w formie osobowej, np. będę pisała. Patrz str. 15 PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 14

Slide 15

czasy a rodzaje TERAŹNIEJSZ Y PRZESZŁ Y PRZYSZŁY PROSTY 1. piszę 1. pisałam rodzaj --- rodzaj żeński PAŹDZIERNIK 2 004 1.napiszę rodzaj --- ZŁOŻONY 1. będę pisać rodzaj --będę pisała rodzaj żeński JOLANTA PACZKOWSKA 15

Slide 16

przymiotnik Odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? ładny, miła, kochane który? która? które? wyższe, lepsze, droższe czyj? czyja? czyje? uczniowski, nauczycielski Oznacza cechy. Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 16

Slide 17

przymiotnik stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie regularne biały bielszy najbielszy mądry mądrzejszy najmądrzejs zy PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 17

Slide 18

przymiotnik stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie nieregularne duży większy największy dobry lepszy najlepszy PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 18

Slide 19

przymiotnik stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie opisowe kolorowy bardziej najbardziej kolorowy kolorowy śliski PAŹDZIERNIK 2 004 mniej śliski najmniej śliski JOLANTA PACZKOWSKA 19

Slide 20

przymiotnik nie stopniuje się, się gdy oznacza cechę stałą, stałą np. materiał, z którego dana rzecz została wykonana Przykłady: papierowa (serwetka) bawełniane (nici) skórzana (piłka) szklany (wazon) drewniane (schody) gumowy (wąż) PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 20

Slide 21

liczebnik Oznacza liczbę osób, zwierząt i rzeczy. Pytamy: ile? Określa ich kolejność liczbową. Pytamy: który z kolei? PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 21

Slide 22

liczebnik główny porządko ułamko zbiorow wy wy y Odpowiada na pytanie: ile? Odpowiada na pytanie: który z kolei? Odpowiada na pytanie: ile? Odpowiada na pytanie: ile? piętnaście, pięciu, dwadzieścia dwie, sto, tysiąc, milion piętnasty, dwudziesty drugi, sześćdziesiąta, setne, jedna piętnasta, pół, półtorej, dwie trzecie, piętnaścioro, trojga, ośmiorgiem, jedenaściorgu Odmienia się przez przypadki i rodzaje Odmienia się przez przypadki, rodzaje i liczby Odmienia się przez rodzaje Odmienia się przez przypadki PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 22

Slide 23

zaimek Zastępuje inne części mowy, tj. rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki i przysłówki. Zaimki są bardzo potrzebne, gdyż pozwalają unikać powtórzeń, ale trzeba pamiętać, aby używać ich umiejętnie i oszczędnie, aby wypowiedź była jasna. PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 23

Slide 24

zaimek rzeczow ny przymiot ny liczebn przysłow y ny Odpowiada na pytanie: kto? co? Odpowiada na pytanie: jaki? który? czyj? Odpowiada na pytanie: ile? Który z kolei? Odpowiada na pytanie: jak? gdzie? kiedy? ja, ona, wy, kto, mój, twój, wasz, co, nikt, nic jaki, który, ten, ci ile, tyle Jest nieodmienny patrz str. 29 Odmienia się przez przypadki i rodzaje Odmienia się przez przypadki i rodzaje Odmienia się przez przypadki i rodzaje PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 24

Slide 25

przysłówek Odpowiada na pytania: jak?- powoli, całkiem, smutno gdzie?- wszędzie, niedaleko, blisko kiedy?- wczoraj, dawno, zawsze Przysłówki utworzone od przymiotników stopniują się tak jak przymiotniki. Patrz str. 26-28 PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 25

Slide 26

przysłówek stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie regularne wesoło weselej najweselej mądrze mądrzej najmądrzej PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 26

Slide 27

przysłówek stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie nieregularne dużo więcej najwięcej dobrze lepiej najlepiej PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 27

Slide 28

przysłówek stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie opisowe słodko bardziej najbardziej słodko słodko elegancko PAŹDZIERNIK 2 004 mniej elegancko najmniej elegancko JOLANTA PACZKOWSKA 28

Slide 29

zaimek przysłowny Zastępuje przysłówek, więc odpowiada również na pytania: jak?- tak, jak, jakoś gdzie?- tu, tam, gdzie, gdzieś kiedy?- wtedy, kiedy, kiedyś PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 29

Slide 30

przyimek Jest niesamodzielną częścią mowy, nie odpowiada na pytania. Łączy się z rzeczownikami i zaimkami rzeczownymi, czasem także z liczebnikami (zawsze w określonym przypadku), tworząc wyrażenie przyimkowe, przyimkowe np. na głowie (przyimekrzeczownik) od ciebie (przyimekzaimek) o drugiej (przyimekliczebnik) PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 30

Slide 31

przyimki dzielimy na proste do, od, dla, na, bez, nad, przy, o, w, z, za, u, nad, bez, przed, po, między PAŹDZIERNIK 2 004 złożone ponad (ponad) poprzez (poprzez) zza (zza) znad (znad) spod (zpod) spoza (zpoza) sprzed (zprzed) spośród (zpośród) spomiędzy (zpomiędzy) JOLANTA PACZKOWSKA 31

Slide 32

spójnik Jest niesamodzielną częścią mowy, nie odpowiada na pytania. Łączy wyrazy i zdania. Zapamiętaj! Nie rozdzielamy przecinkiem równorzędnych części zdania oraz zdań składowych, jeżeli są połączone spójnikami: i, oraz, lub, albo, ani, czy, bądź. Jednak stawiamy przecinek przed tymi spójnikami, gdy powtarzają się co najmniej dwa razy. PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 32

Slide 33

Na koniec słówko do moich uczniów: No, kochani, teraz chyba już nie wypada się migać?! Przyjemnej i skutecznej nauki! PAŹDZIERNIK 2 004 JOLANTA PACZKOWSKA 33