Budowa i funkcje krwi człowieka

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Budowa I Funkcje Krwi Człowieka Skład osocza Rodzaje krwinek i ich funkcje Krzepnięcie krwi Choroby krwi Badania krwi i ich rola w diagnostyce medycznej

Slide 2

Skład Osocza OSOCZE to płynna substancja pozakomórkowa, jest produktem wielu komórek organizmu. Stanowi 55 objętości krwi ssaków. Składa się z: - woda 92 - białka 7 - albuminy, globuliny, fibrynogen - inne związki organiczne glukoza, aminokwasy, lipidy - składniki nieorganiczne o charakterze elektrolitów zawierają jony sodowe, potasowe, chlorowe, wapniowe, magnezowe, węglowodanowe, fosforowe.

Slide 3

Funkcje Osocza Dzięki zawartości albumin i elektrolitów utrzymuje stałe ciśnienie osmotyczne płynów ciała oraz ich PH - transportuje substancje odżywcze, tlen, dwutlenek węgla, szkodliwe produkty przemian związków azotowych, hormony - dzięki globulinom pełni funkcję ochronną, tzn. Chroni organizm przed szkodliwymi związkami ANTYGENAMI wielkocząsteczkowe substancje o charakterze białek, węglowodanów i kwasów nukleinowych: w kurzu, pyłkach kwiatowych, bakteriach, wirusach, grzybach, pasożytach. GLOBULINY są białkami, które wiążą się z antygenami, które stają się nieszkodliwe dla organizmu. Globuliny są inaczej PRZECIWCIAŁAMI, neutralizują ciała obce - rozpuszczony w osoczu fibrynogen może przekształcać się w FIBRYNĘ, która zatyka uszkodzone naczynia krwionośne, zapobiega krwotokom.

Slide 4

Rodzaje Krwinek Erytrocyty Leukocyty Trombocyty

Slide 5

Erytrocyty ERYTROCYTY u zarodków wytwarzane są w pęcherzyku żółciowym, potem w wątrobie, a od drugiej połowy życia w szpiku kostnym. Są to jednojądrowe komórki o owalnym kształcie. Tylko u ssaków tracą one jądro i przyjmują formę spłaszczonych krążków, cieńszych w środku. W cytoplazmie erytrocytów HEMOGLOBINA (czerwona), która umożliwia transport tlenu i dwutlenku węgla. W organizmie człowieka ok. 4,3 mln. (Kobiety) i 4,8 mln. (Mężczyźni) erytrocytów w 1ml krwi. Czerwona barwa krwi pochodzi od erytrocytów, czyli tzw.  Czerwonych krwinek, zawierających w sobie barwnik  hemoglobinę.  Substancja ta łączy się z tlenem w płucach (hemoglobina  utlenowana, barwa krwi jest wtedy jasnoczerwona) a oddaje go we  wszystkich tkankach i narządach (krew pozbawiona tlenu ma barwę  ciemnoczerwoną). Po odłączeniu tlenu, hemoglobina odtlenowana  trafia do płuc, gdzie ponownie wiąże się z tlenem.

Slide 6

Leukocyty       LEUKOCYTY (tzw. Krwinki białe) stanowią niejednorodną grupę  komórek wytwarzane w CZERWONYM SZPIKU KOSTNYM, a niektóre (limfocyty) w grasicy, śledzionie węzłach chłonnych. Najliczniejsze wśród  nich są granulocyty obojętnochłonne (5575 wszystkich leukocytów),  do zadań których należy pochłanianie (tzw. Fagocytoza)  drobnoustrojów, które wtargnęły do organizmu i unieszkodliwienie ich.  Inną grupę komórek stanowią limfocyty (25  40), które także niszczą  drobnoustroje m.in. Przez wytwarzanie przeciwciał czyli cząsteczek  białkowych (z grupy immunoglobulin), specyficznie wiążących się z  niszczonym drobnoustrojem, co skutecznie go unieszkodliwia.  Monocyty obecne są w ilości 4  8  wszystkich krwinek białych i  spełniają podobną funkcję jak granulocyty obojętnochłonne: fagocytują  i unieszkodliwiają organizmy chorobotwórcze. 

Slide 7

     Jeszcze mniej licznie reprezentowane są granulocyty  kwasochłonne (tzw. Eozynofile, 24 ), również aktywnie  niszczące drobnoustroje, oraz biorące udział w hamowaniu reakcji  uczuleniowych. Najrzadziej wśród krwinek białych spotyka się  granulocyty zasadochłonne (bazofile  1 krwinek białych).  Odgrywają one podstawową rolę w powstawaniu reakcji  uczuleniowych (alergicznych), a uwalniana przez nie substancja   histamina  jest bezpośrednio odpowiedzialna za objawy uczulenia  (m.In. Zaczerwienienie skóry, pokrzywka, obrzęk, napad  duszności i kaszlu, w skrajnych przypadkach gwałtowny spadek  ciśnienia krwi i nawet zgon).     

Slide 8

Trombocyty TROMBOCYTY jednojądrowe komórki o owalnym kształcie. Wytwarzane są w czerwonym szpiku kostnym. W 1 ml krwi człowieka znajduje się 200 400 tyś płytek krwi. Trombocyty rozpoczynają proces krzepnięcia krwi. Podczas pękania naczyń krwionośnych uwalniają TROMBOKINAZĘ enzym, który rozpoczyna proces przekształcania fibrynogenu w fibrynę (włóknik) krwi. Płytki krwi czyli trombocyty są  odpowiedzialne za prawidłowe krzepnięcie krwi. Ich liczba wynosić  powinna 150  400 tys. W 1 mm3. Są to małe, mniejsze od  erytrocytów komórki, pozbawione jąder komórkowych, przylegające w  miejscu uszkodzenia do ściany naczynia krwionośnego. Dzięki  nagromadzeniu płytek, dochodzi do tymczasowego naprawienia  ściany naczynia przez tzw. Czop płytkowy, co skutkuje zatrzymaniem  krwawienia z uszkodzonego naczynia. 

Slide 9

Krzepnięcie Krwi       Krzepnięcie krwi to naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający  utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych. Obok płytek  krwi ważną rolę w procesie hamowania krwawienia odgrywają  białkowe substancje rozpuszczone we krwi  tzw. Osoczowe  czynniki krzepnięcia. W wyniku aktywacji kolejnych białek tego  układu dochodzi do przepojenia nitkami tzw. Włóknika (fibryną)  wytworzonego wcześniej czopu płytkowego. Stanowi to końcowy  etap w procesie krzepnięcia. Niedobór choćby jednego z czynników  krzepnięcia może prowadzić do poważnych zaburzeń krzepnięcia.  Krzepnięcie krwi jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu  w wypadku przerwania ciągłości skóry.      

Slide 10

            Zaburzenia krzepnięcia krwi mogą polegać na: Niedostatecznym krzepnięciu krwi  skutkiem jest krwawienie i  niekiedy wykrwawienie, Nadmiernym krzepnięciu krwi  skutkiem jest powstawanie  zakrzepów.

Slide 11

Choroby Krwi Choroby krwi i układu krwiotwórczego (choroby hematologiczne) stanowią ważną grupę chorób, są mniej znaną, ale bardzo ważną częścią nauk medycznych. Stykamy się z nimi na co dzień, począwszy od stosunkowo łagodnej niedokrwistości z niedoboru żelaza do bardzo złośliwych i niebezpiecznych białaczek.

Slide 12

Hemofilia Przykładem zaburzeń w osoczowym układzie krzepnięcia może być hemofilia, wrodzona choroba, na którą chorują nieomal wyłącznie mężczyźni (kobiety nie chorują lecz ją przenoszą). Istnieją trzy typy hemofilii, najczęstsza hemofilia A (niedobór czynnika VIII krzepnięcia), dziesięciokrotnie rzadsza jest hemofilia B (niedobór czynnika IX). Nasilenie objawów choroby zależy od poziomu danego czynnika, przy ilości 5 wartości prawidłowej, objawy w postaci samoistnych wylewów, zwłaszcza do stawów i mięśni są znacznie nasilone. Powtarzające się wylewy upośledzają ruchomość w stawach co z czasem prowadzi do ich unieruchomienia. W chwili obecnej leczenie polega na uzupełnieniu brakującego czynnika. Wykonuje się to okresowo, w przypadkach krwawienia lub jako przygotowanie do zabiegu chirurgicznego, można podnieść stężenie czynnika krzepnięcia poprzez transfuzję koncentratu danego czynnika, który jest uzyskiwany z osocza krwi oddawanej w stacjach krwiodawstwa.

Slide 13

Niedokrwistość (Anemia) Właśnie niedokrwistości są najczęstszą z chorób hematologicznych. Nazywamy tak zmniejszenie stężenia hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi), hematokrytu (stosunku objętości krwinek czerwonych do objętości pełnej krwi) lub liczby erytrocytów poniżej wartości prawidłowych. Biorąc pod uwagę najczęściej używany parametr, czyli stężenie hemoglobiny, niedokrwistość (anemię) rozpoznaje się przy wartości tego stężenia poniżej 13,5 gdl (gram na decylitr) u mężczyzn i poniżej 12,0 gdl u kobiet. Niedokrwistości można dzielić w zależności od etapu, w którym zaczyna brakować krwinek. Anemia może więc powstać w wyniku zmniejszenia wytwarzania (erytrocytów lub hemoglobiny), bądź w wyniku zwiększenia rozpadu krwinek czerwonych, bądź z powodu ich utraty. Do pierwszej grupy należą między innymi niedokrwistości niedoborowe (niedobór żelaza czy witaminy B12), do drugiej niedokrwistości hemolityczne, a do trzeciej niedokrwistości pokrwotoczne.

Slide 14

Inny popularny podział wykorzystuje średni ciężar hemoglobiny w krwince (MCH). Im jest on większy, tym krwinki są bardziej czerwone. Rozróżniamy więc niedokrwistości niedobarwliwe, hipochromiczne (niskie MCH, np. Niedokrwistości z niedoboru żelaza), niedokrwistości normochromiczne (prawidłowe MCH, np. Niedokrwistości hemolityczne) i niedokrwistości nadbarwliwe, hiperchromiczne (wysokie MCH, np. Niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego. Anemie możemy też podzielić w zależności od wielkości krwinek na normoblastyczne (krwinki prawidłowe), megaloblastyczne i mikrocytarne (krwinki małe). W podziale tym wykorzystuje się inny spotykany na wynikach badania krwi parametr: MCV, czyli średnią objętość krwinki.

Slide 15

Najważniejszą i najczęściej występującą grupą niedokrwistości są anemie z niedoboru żelaza. Stanowią prawie 80 wszystkich niedokrwistości i dotyczą głównie kobiet. Przyczyną jest najczęściej utrata krwi (i związanego z nim żelaza) w wyniku przewlekłych krwawień z dróg rodnych (krwawienia miesiączkowe), z przewodu pokarmowego (spowodowane głównie chorobą wrzodową), z dróg moczowych i innych narządów. Rzadziej zdarza się, że nie dostarczamy organizmowi żelaza w odpowiedniej ilości (np. W przypadku ścisłej diety wegetariańskiej) albo że zapotrzebowanie na ten makroelement wzrasta (w ciąży, podczas karmienia). Niedobór żelaza (związanego z utraconymi erytrocytami) jest przyczyną niedokrwistości niedoborowej, która jest jednocześnie mikrocytarna (krwinki są małe) i niedobarwliwa.

Slide 16

Nowotwory Kolejną dużą grupą chorób układu krwiotwórczego są nowotwory. Należą do nich między innymi chłoniaki złośliwe, które dzielimy na dwie duże grupy: ziarnicę złośliwą (chłoniak Hodgkina) i chłoniaki nieziarnicze (nie-Hodgkin). Ziarnica złośliwa, czyli choroba Hodgkina, jest głównie chorobą młodych ludzi (szczyt występowania - 20-30 r.Ż.), Przeważnie mężczyzn. Jej zasadniczą cechą jest nowotworowy rozrost komórek, początkowo w węzłach chłonnych, a później (w zaawansowanych stadiach) w innych narządach. Biorąc pod uwagę to zaawansowanie, przebieg choroby dzieli się na cztery okresy: od zajęcia jednej grupy węzłów chłonnych (okres I) do rozsianego zajęcia wątroby, śledziony, płuc, szpiku kostnego i innych narządów (okres IV).

Slide 17

Głównym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych, przeważnie karkowych, rzadziej pachowych lub pachwinowych. Węzły są charakterystycznie niebolesne i zbite w pakiety. Może być również powiększona wątroba albo śledziona. Często pojawiają się także objawy zwane ogólnymi: gorączka, poty nocne, utrata masy ciała. W badaniach laboratoryjnych obserwujemy zwiększenie OB, niedokrwistość, zmniejszenie ilości limfocytów. Aby rozpoznać ziarnicę, potrzebne jest potwierdzenie histologiczne. Pobiera się zatem próbkę tkanki na drodze biopsji powiększonych lub podejrzanych z innych przyczyn węzłów chłonnych. Charakterystyczna jest obecność tak zwanych komórek Sternberga. W celu ustalenia zaawansowania choroby wykonuje się też badania radiologiczne, ultrasonografię, tomografię komputerową, bada się szpik kostny (po wcześniejszej biopsji) i wykonuje scyntygrafię kośćca.

Slide 18

Niestety gorszymi prognozami co do wyleczenia charakteryzuje się druga grupa chłoniaków - chłoniaki nieziarnicze. Są to nowotwory złośliwe wywodzące się z limfocytów (T lub B), zlokalizowane w tkance chłonnej. Najczęściej chorują osoby w starszym wieku, mężczyźni częściej niż kobiety. W ich powstawaniu odgrywają rolę zakażenia wirusowe i czynniki genetyczne. Podział chłoniaków nieziarniczych jest dosyć skomplikowany. Istnieją różne jego kryteria. I tak wyróżniamy chłoniaki o mniejszej i o większej złośliwości; Chłoniaki typu B i typu T. Istnieje także podział według kryteriów morfologicznych, m.In.: Limfocytowe, plazmocytowe, centrocytowe. Chłoniaki stopniuje się również w zależności od okresu zaawansowania. Tutaj podział jest bardzo zbliżony do tego, któremu podlega ziarnica złośliwa również wyróżniamy okresy od I do IV. Chorzy zauważają zwykle powiększenie węzłów chłonnych i z tym objawem zgłaszają się do lekarza. Często występują objawy ogólne (gorączka, poty nocne, utrata masy ciała). We krwi może wystąpić niedokrwistość, zmniejszenie ilości białych krwinek i płytek krwi. Do postawienia rozpoznania potrzebne jest badanie mikroskopowe podejrzanego węzła.

Slide 19

Ważne jest także określenie zaawansowania choroby dokonane za pomocą przedstawionych przy okazji ziarnicy metod obrazowych. Leczenie zależy od rodzaju chłoniak. W chłoniakach o mniejszej złośliwości usuwamy chirurgicznie zajęte węzły albo w okresie zmian uogólnionych czekamy, aż zaistnieją wskazania do chemioterapii. To raczej paradoksalne, ale w chłoniakach o mniejszej złośliwości chemioterapia nie wyleczy choroby, może jedynie zmniejszyć uciążliwość objawów. Przebieg choroby jest tutaj długoletni, a czas przeżycia wynosi od 2 do 10 lat. Chłoniaki o dużej złośliwości przebiegają dużo szybciej, rozpoznaje się je głównie w okresie uogólnionym, rozsianym. Jeśli jednak zastosuje się chemioterapię, to istnieje szansa (50) na wyleczenie.

Slide 20

Białaczka Białaczka jest chorobą nowotworową rozpoznawaną w każdym  wieku. Nazwa tej choroby wiąże się z często (chociaż nie zawsze)  występującym objawem  zwiększoną liczbą białych krwinek. Dochodzi  w jej przebiegu do powstawania w szpiku bardzo dużej ilości  identycznych komórek o nieprawidłowym wyglądzie i upośledzonej  funkcji. Z drugiej strony, zmniejsza się ilość prawidłowych krwinek, co  jest odpowiedzialne za typowe objawy choroby: osłabienie, bladość,  nawracające ciężkie infekcje, skłonność do krwawień i siniaczenia,  obecność drobnych punkcikowatych, fioletowoczerwonych wybroczyn  na skórze. W zależności od rodzaju występujących komórek  nowotworowych, białaczki dzieli się na ostre, w których pierwsze  objawy wyprzedzają rozpoznanie zwykle na kilka tygodni, oraz  białaczki przewlekłe, w których od momentu pojawienia się symptomów  choroby do ustalenia rozpoznania mija wiele miesięcy, a nawet lat. 

Slide 21

Każdy z tych dwóch typów białaczek dzieli się ponadto na  szpikowe i limfatyczne. Leczenie białaczek prowadzi się nieomal  wyłącznie przy pomocy tzw. chemioterapii, czyli leków  niszczących komórki nowotworowe. W przypadku białaczek  ostrych, leczenie musi być podjęte bezzwłocznie po ustaleniu  rozpoznania; Nie leczone zawsze prowadzą do zgonu. Podobnie,  dość pilnie wdraża się odpowiednią terapię w przewlekłej białaczce  szpikowej. Natomiast w przypadku przewlekłych białaczek  limfatycznych, z wdrożeniem terapii wyczekuje się określonego  stopnia zaawansowania. 

Slide 22

Badania Krwi I Ich Rola W Medycynie W badaniu ogólnym krwi (morfologia krwi) podawane są wartości RBC ilość krwinek czerwonych, WBC -ilość białych krwinek, hematokryt - procentowa zawartość krwinek w stosunku do pełnej krwi. Ponadto podawana jest liczba płytek krwi.

Slide 23

Badanie krwi zawiera także wskaźniki opisujące: MCH - średnią zawartość hemoglobiny w krwinkach, MCHC - średnie procentowe stężenie hemoglobiny w krwince, MCV -średnią objętość krwinki. Powyższe wskaźniki pomocne są w diagnostyce niedokrwistości. Badanie stężenia cukru w krwi możne posłużyć w diagnostyce cukrzycy, kwasu moczowego w diagnostyce dny moczanowej, mocznika i kreatyniny w ocenie funkcji nerek, enzymów wątrobowych w ocenie wątroby a bilirubiny w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych. Ryzyko rozwoju miażdżycy i jej powikłań można ocenić badając wartości czynników jej ryzyka. Rozpatrując ryzyko wystąpienia miażdżycy należy brać pod uwagę następujące parametry: Triglicerydy. Cholesterol. HDL-cholesterol. LDL-cholesterol. Stosunek cholHDL.

Slide 24

Poziom całkowitego cholesterolu jest związany z ryzykiem zgonu z powodu chorób układu krążenia u osób pomiędzy 30 a 50 rokiem życia. Ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia wzrasta o 9 na każdy wzrost cholesterolu o 10mgdl przy poziomie wyjściowym 180 mgdl. Prawie 80 populacji mężczyzn ma podwyższony poziom cholesterolu w surowicy krwi, tak wiec ustanowienie zakresu normy stanowi pewien problem diagnostyczny. Poziom cholesterolu prawie nie wpływa na wskaźnik umieralności w grupie osób powyżej 50 rokiem życia, jest to związane z występowaniem innych chorób przewlekłych na które narażone są starsze osoby. Ważnym wskaźnikiem w przebiegu wielu chorób jest stężenie jonów sodu, potasu, wapnia, żelaza oraz chloru.

Slide 25

Przygotowanie Do Pobrania Krwi Do pobrania krwi do badań pacjent powinien zgłosić się: W godzinach porannych. Na czczo, Po przespanej nocy, Po odstawieniu leków i preparatów witaminowych (za zgodą lekarza), W dniu poprzedzającym badanie ograniczyć wysiłek fizyczny i stosować normalną dietę. Dopuszcza się pobranie krwi bez zachowania powyższych zaleceń, ale tylko dla nielicznej grupy badań, lub na wyraźne zlecenie lekarza.