Budowa i funkcja narządu rodnego kobiety

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Budowa i funkcja narządu rodnego kobiety

Slide 2

MACICA (łac. uterus) Ma kształt spłaszczonej gruszki o kolorze różowym Posiada wymiary: szerokość 5-7cm, grubość 2-3cm, wysokość 7-9 cm Masa wynosi około 40 gramów. Macica przechodzi okresowe zmiany stwarzające w jej jamie warunki do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej i następnie do rozwoju zarodka i płodu. Zachodzące zmiany w obrębie błony śluzowej macicy ściśle związane są z cyklem jajnikowym.

Slide 4

Macica składa się z: trzonu macicy cieśni macicy szyjki macicy Trzon macicy Największa część macicy, jest rozszerzona ku górze. Po obu bokach odchodzą jajowody, więzadła właściwe jajnika oraz więzadła obłe. Pomiędzy ujściami jajowodów trzon tworzy uwypuklenie zwane dnem macicy. W środku trzony znajduje się jama macicy.

Slide 5

Szyjka macicy Stanowi zakończenie macicy. Ma kształt walcowaty, a w jej środku przebiega kanał szyjki macicy. Szyjka objęta jest górną częścią pochwy, która dzieli szyjkę na: część nadpochwową część pochwową W środku części pochwowej znajduje się ujście zewnętrzne kanału szyjki macicy rozdzielające przednią i tylną wargę części pochwowej szyjki macicy. U pierworódki ujście to jest okrągłe, natomiast po przebytym porodzie przybiera kształt poprzecznej szpary, która rozgranicza przednią i tylną wargę szyjki macicy

Slide 7

Cieśń macicy Położona jest na granicy pomiędzy trzonem a szyjką macicy. Na wysokości cieśni macicy znajduje się ujście wewnętrzne kanału szyjki macicy. W trakcie ciąży z cieśni macicy wykształca się tzw. dolny odcinek pełniący bardzo ważną funkcję (ulega on podczas porodu znacznemu rozciąganiu co umożliwia wydalenie płodu).

Slide 8

Nieródka Wielródka

Slide 9

Jama macicy Jest to przestrzeń wewnątrz macicy wyłożona błoną śluzową (endometrium). Ma kształt trójkąta zwróconego podstawa do dna macicy. Jama macicy w okolicy dna macicy przechodzi w ujścia maciczne jajowodów. Ku dołowi jama macicy ulega zwężeniu (cieśń macicy) i przechodzi w kanał szyjki macicy. Zwężenie to inaczej zwane jest ujściem wewnętrznym kanału szyjki macicy. Kanał szyjki macicy zakończony jest ujściem macicy (inaczej zwane ujściem zewnętrznym kanału szyjki macicy)

Slide 11

Budowa ściany macicy Ściana macicy składa się z trzech warstw: błony surowiczej błony mięśniowej błony śluzowej Błona surowicza Zwana inaczej omaciczem, jest ona częścią otrzewnej ściennej (która pokrywa wszystkie narządy jamy brzusznej) pokrywa całą macicę. Z przodu przechodzi na pęcherz moczowy (zagłębienie pęcherzowomaciczne) Z tyłu przechodzi na odbytnicę (zagłębienie odbytniczo-maciczne tj. zatoka Douglasa) Z boków omacicze przechodzi w kierunku ścian miednicy mniejszej tworząc więzadło szerokie macicy.

Slide 12

Błona mięśniowa macicy Tworzy główną masę macicy, składa się przede wszystkim z włókien mięśni gładkich o zróżnicowanym przebiegu. W uproszczeniu można go przedstawić jako dwa spiralnie układające się zwoje mięśniówki wychodzące z ujść jajowodowych oraz dwa kolejne grupy włókien mięśniowych, które wychodzą wachlarzowato z okolicy więzadła obłego macicy. Powyższy układ włókien mięśniowych pozwala na znaczne powiększenie się rozmiarów macicy w trakcie ciąży z zachowaniem odpowiedniej siły skurczu.

Slide 14

Błona mięśniowa macicy c.d. W obrębie szyjki macicy oraz wytworzonego w trakcie ciąży dolnego odcinka znajduje się stosunkowo więcej tkanki łącznej niż w trzonie macicy. Pozwala to na znaczne rozciągnięcie tych struktur podczas porodu. W trakcie porodu siłę skurczu zapewnia mięsień macicy zlokalizowany w trzonie. Natomiast szyjka macicy oraz dolny odcinka musi zostać rozciągnięty tak aby możliwe było wydalenie płodu.

Slide 15

Błona śluzowa macicy (łac. endometrium) Błona śluzowa wyściela jamę macicy. W jej skład wchodzi: Nabłonek cylindryczny Gruczoły śluzowe Podścielisko Endometrium przechodzi duże przemiany w trakcie każdego cyklu miesięcznego oraz podczas ciąży. W trakcie cyklu miesiączkowego w zależności od poziomu hormonów jajnikowych błona śluzowa początkowo ulega pogrubieniu, następnie rozbudowują się gruczoły śluzowe. Jeżeli nie dochodzi do zapłodnienia, pod koniec cyklu endometrium ulega złuszczeniu (krwawienie miesiączkowe).

Slide 16

Zmiany błony śluzowej w trakcie ciąży Błona śluzowa macicy w trakcie ciąży błona doczesnowa. Wyróżniamy trzy części doczesnej: Doczesna podstawna zlokalizowana pomiędzy zagnieżdżonym zarodkiem a ścianą macicy. Z tego fragmentu doczesnej wykształci się matczyna część łożyska. Doczesna ścienna pozostała część błony wyściełająca jamę macicy. Doczesna torebkowa błona pokrywająca zarodek od strony jamy macicy. Rozwijające się jajo płodowe wypełnia jamę macicy co w efekcie powoduje zrośnięcie się doczesnej ściennej z torebkową. Masa mięśnia macicy w trakcie ciąży ulega zwiększeniu z 50 do 1000 gramów.

Slide 17

Aparat wieszadłowy macicy Macica jest zawieszona w miednicy mniejszej przez złożony układ więzadeł. Umożliwia to umocowanie macicy nawet w tracie jej powiększania się w czasie ciąży. W skład aparatu wieszadłowego macicy wchodzą: więzadło szerokie macicy więzadło obłe macicy więzadło podstawowe macicy więzadło pęcherzowo-maciczne więzadło krzyżowo-maciczne

Slide 18

Więzadło szerokie macicy Utworzone jest przez omacicze przechodzące z macicy do ścian miednicy mniejszej. W dolnej części więzadła znajdują się: tętnica maciczna moczowód sploty żylne naczynia chłonne tkankę tłuszczową i łączną nerwy Powyższy fragment więzadła szerokiego wraz z powyższymi strukturami nazywa się przymaciczem.

Slide 19

Macica jest narządem położonym wewnątrzotrzewnowo oznacza to że jest otoczony otrzewną trzewną, która łączy się z ścianą jamy brzusznej przez swoją krezkę czyli zdwojenie otrzewnej. W przypadku macicy jej krezka to właśnie więzadło szerokie. Dodatkowo górny brzeg więzadła szerokiego łączy się z jajowodem oraz z jajnikiem tworząc krezki jajowodu i jajnika. Więzadło obłe Jest to gruby powrózek (około 5mm), zbudowany z włókien tkanki łącznej i niewielkiej ilości włókien mięśniowych. Jego długość to około 12-14 cm. Rozpoczyna się w górnym brzegu macicy obok ujścia macicznego jajowodu oraz więzadła właściwego jajnika. Biegnie w więzadle szerokim macicy do ściany bocznej miednicy. Dalej przez kanał pachwinowy i kończy się jako pęczek rozszczepionych włókien w wargach sromowych większych.

Slide 21

Więzadło podstawowe macicy Pasma tkanki łącznej przebiegające od dolnej części macicy ku ścianom miednicy mniejszej (w płaszczyźnie poprzecznej). Więzadło pęcherzowo-maciczne Biegnie od szyjki macicy ku przodowi w kierunku pęcherza moczowego i dalej do spojenia łonowego (płaszczyzna strzałkowa). Więzadło krzyżowo-maciczne Biegnie od szyjki macicy ku tyłowi, obejmuje z obu stron odbytnicę i dalej kończy się na kości krzyżowej (płaszczyzna strzałkowa). Naczynia macicy Macica otrzymuje krew z tętnicy biodrowej wewnętrznej poprzez tętnice maciczne oraz dodatkowo z tętnic jajnikowych.

Slide 22

Ułożenie i położenie macicy Fizjologicznie macica znajduje się w: przodozgięciu oraz przodopochyleniu Przodozgięcie Oś trzonu oraz oś szyjki macicy w stosunku do siebie tworzą prawidłowo kąt rozwarty ku przodowi (do spojenia łonowego). Jeżeli kąt pomiędzy trzonem a macica jest otwarty ku tyłowi (do kości krzyżowej) to mówimy o tyłozgięciu macicy jest to stan patologiczny i może powodować bolesne miesiączkowanie oraz może być przyczyna niepłodności. Przodopochylenie Cała macica (trzon oraz szyjka macicy) są prawidłowo pochylone ku przodowi w stosunki do osi miednicy. Jeżeli macica jest pochylona ku tyłowi w stosunku do osi miednicy to stan taki nazywamy tyłopochyleniem macicy jest to również stan

Slide 24

JAJNIK (łac. ovarium) Narząd ten ma kształt spłaszczonej śliwki o kolorze szarawobiałym. Posiada wymiary 4 x 2 x 0,8 cm. Masa wynosi około 6-8 gramów. Wymiary i masa jajnika zależą od wieku kobiety i jej stanu hormonalnego. Funkcja jajnika 1) Wydzielanie hormonów płciowych (estrogeny i progesteron), które odpowiedzialne są za cykl miesiączkowy i przygotowanie narządu rodnego do rozwoju zapłodnionej komórki jajowej. 2) Wytwarzanie oraz cykliczne uwalnianie komórki jajowej.

Slide 26

Budowa histologiczna jajnika: Nabłonek płciowy Osłonka biaława Podścielisko w którym znajdują się pęcherzyki jajnikowe: 1. Pęcherzyk pierwotny 2. Pęcherzyk wzrastający, drugorzędowy 3. Pęcherzyk dojrzewający (Graafa)

Slide 28

Budowa pęcherzyka wzrastającego (od zewnątrz): Osłonka pęcherzyka zewnętrzna i wewnętrzna Warstwa ziarnista Jama pęcherzyka Wzgórek jajonośny Osłonka promienista Otoczka przejrzysta Komórka jajowa Po dokonanej owulacji pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte, które zanika jeżeli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona (pozostaje tzw. ciałko białawe). W przypadku rozpoczęcia się ciąży wytwarza się ciałko żółte ciążowe odpowiedzialne za wydzielanie progesteronu w pierwszym etapie ciąży

Slide 30

Wyróżniamy dwa końce jajnika: koniec jajowodowy koniec maciczny WIĘZADŁA JAJNIKA krezka jajnika więzadło wieszadłowe (lejkowo-miedniczne) więzadło właściwe Krezka jajnika Jajnik jest położony wewnątrzotrzewnowo zawieszony jest na swojej krezce czyli fałdzie otrzewnej. Krezka jajnika jest częścią więzadła szerokiego macicy. W krezce jajnika przebiegają naczynia jajnikowe.

Slide 31

Więzadło wieszadłowe (w. lejkowo-miedniczne) Stanowi fałd otrzewnej biegnący od końca jajowodowego jajnika do ściany miednicy mniejszej. W więzadle wieszadłowym przebiegają naczynia oraz nerwy jajnikowe. Więzadło właściwe jajnika Biegnie od końca macicznego jajnika do macicy (tuż poniżej ujścia macicznego jajowodu). Naczynia jajnika Jajnik unaczyniony jest z dwóch źródeł: tętnica jajnikowa odchodzi od aorty brzusznej gałąź jajnikowa tętnicy macicznej (od tętnicy biodrowej wewnętrznej).

Slide 33

JAJOWÓD Jajowód ma długość około 14-20 cm. Rozpoczyna się w bocznej części dna trzonu macicy (ujście maciczne jajowodu), otwiera się do jamy otrzewnej, bezpośrednio przy jajniku (ujście brzuszne). Jajowód zawieszony jest na krezce jajowodu, która jest częścią więzadła szerokiego macicy. Jajowód odpowiedzialny jest za transport komórki jajowej z jajnika do jamy macicy. Dodatkowo w świetle jajowodu dochodzi do zapłodnienia. Jajowód składa się z: lejka bańki cieśni

Slide 34

Lejek jajowodu Jest to końcowa część jajowodu. Wokół brzegów ujścia brzusznego znajdują się liczne, drobne strzępki jajowodu, których zadaniem jest ułatwienie przedostania się komórki jajowej do jajowodu. Brzegi strzępków tak jak błona śluzowa jajowodu pokryta jest nabłonkiem migawkowym, na którego powierzchni znajdują się liczne, mikroskopijne rzęski. Rzęski te poruszają się w kierunku światła jajowodu zetknięcie się komórki jajowej z jakimkolwiek strzępkiem powoduje wprowadzenie jaja do jajowodu. Najdłuższy strzępek (strzępek jajnikowy) stale dotyka jajnika co umożliwia bezpośredni kontakt jajnika z jajowodem. Bańka jajowodu Jest to pośrednia, najszersza część jajowodu o szerokości około 4-10 mm.

Slide 35

Cieśń jajowodu. Część jajowodu znajdująca się w kontakcie z macicą. Jej średnica to przeciętnie 2-3 mm. Jajowód swoim światłem kontaktuje się z jama macicy. W obrębie mięśnia macicznego wyróżniamy część maciczną jajowodu ma ona średnicę 0,5 mm. W przypadku wystąpienia zwężenia w obrębie części macicznej jajowodu (np. endometrioza, mięśniak) komórka jajowa nie może dostać się do jamy macicy. Natomiast wielokrotnie mniejsze plemniki bez trudności przedostaną się z jamy macicy do jajowodu i mogą zapłodnić komórkę jajową znajdująca się w jajowodzie. W takiej sytuacji może dojść do powstanie ciąży ektopowej .

Slide 37

Budowa ściany jajowodu Jajowód składa się z trzech części: błony surowiczej błony mięśniowej błony śluzowej Błona surowicza Jest utworzona przez otrzewną, która całkowicie obejmuje jajowód. Otrzewna przechodząca z jajowodu w kierunku więzadła szerokiego macicy tworzy krezkę jajowodu.

Slide 38

Błona mięśniowa składa się z dwóch warstw: zewnętrznej podłużnej wewnętrznej okrężnej Włókna warstwy okrężnej przebiegają na podobieństwo rozciągniętej spirali. Dzięki skurczom błony mięśniowej powstają ruchy perystaltyczne jajowodu, które przesuwają komórkę jajową w kierunku jamy macicy. Błona śluzowa Ma ona różną grubość w poszczególnych częściach jajowodu. Błona śluzowa wytwarza liczne fałdy, które wypełniają prawie całe światło jajowodu. Powoduje to zwolnienie ruchu komórki jajowej co stwarza dogodniejsze warunki do zapłodnienia. Dodatkowo błona śluzowa pokryta jest nabłonkiem posiadającym drobne, ruchome rzęski oraz zdolności wydzielania śluzu. W wyniku ruchu rzęsek w kierunku jamy macicy śluzowa wydzielina płynie w kierunku ujścia macicznego jajowodu. Sprzyja to zarówno przesuwaniu się komórki jajowej, jak i ruchom plemników, które zawsze poruszają się pod prąd.

Slide 39

Unaczynienie jajowodu Jajowód otrzymuje krew przez gałęzie tętnicy jajnikowej od aorty brzusznej oraz gałązki tętnicy macicznej od tętnicy biodrowej wewnętrznej. Gałęzie jajowodowe pochodzące z obu powyższych źródeł zespalają się ze sobą w krezce jajowodu.