Teatr i Antygona

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

WYKORZYSTANIE PREZENTACJI MULTIMEDIALNEJ W CYKLU LEKCJI O ANTYGONIE SOFOKLESA Opracowanie: mgr Dorota Jagieła, mgr Olga Fałek Spis treści

Slide 2

SPIS TREŚCI 1. 1. Test znajomości lektury. 1. 2. Odpowiedzi do testu (punktacja umieszczona w notatkach). 3. 1. Mit o Edypie schemat (2 części) 3. 2. Mit o Edypie cz. 1. 3. 3. Mit o Edypie cz. 2. 4. 1. Mapa starożytnej Grecji. 2. 1. Sofokles. 4. 2. Twierdza grecka. 2. 2. Teatr Dionizosa powstanie. 4. 3. Dom rodziny greckiej. 2. 3. Orszak Dionizosa. 4. 4. Hoplita. 2. 4. Wizerunki Dionizosa. 4. 5. Konflikty bohaterów schemat (2 cz.) 2. 5. Zmiany w liczbie aktorów. 4. 6. Konflikt główny Antygona Kreon. 2. 6. Aktor grecki. 4. 7. Obrzędy weselne. 2. 7. Budynek teatru. 4. 8. Rola kobiety. 2. 8. Teatr Dionizosa ruiny. 2. 9. Epidauros. 5. 1. Definicja tragedii. Pytania. 2. 10. Teatr antyczny. 5. 2. Cechy dramatu.

Slide 3

Test znajomości lektury pt. Antygona 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. W jakim mieście rozgrywa się akcja dramatu? Kim był Polinik dla Antygony? Kim była Antygona dla Eteoklesa? Kto rządził państwem? Która z dziewczyn była ukochaną Haimona? Jaki rozkaz wydał Kreon po śmierci Polinika? W jaki sposób Antygona sprzeciwiła się temu rozkazowi? Kto przyłapał Antygonę na gorącym uczynku? W jaki sposób Kreon postanowił ukarać Antygonę? Czy Ismena pomogła Antygonie w pogrzebie Polinika? Dlaczego Kreon zmienił swoje zdanie i chciał uwolnić Antygonę? Jak Antygona umarła? Dlaczego Haimon popełnił samobójstwo? Kim dla Haimona była Eurydyka? Jak zareagowała Eurydyka na wieść o śmierci Haimona? Kim był TYrezjasz? Kim jest Ismena? W jakim miejscu miasta rozgrywa się akcja dramatu? Jak nazywa się osoba, która przewodzi chórowi? Która z postaci dramatu jest ślepa?

Slide 4

Lekcja 1 Temat: Test znajomości lektury pt. Antygona. Odpowiedzi: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Teby Bratem Siostrą Kreon Antygona Zakazał urządzenia pogrzebu 7. Pogrzebała brata 8. Strażnik 9. Zamurował ją w lochu 10. Nie 11. Wystraszył się przepowiedni 12. Powiesiła się 13. Kochał Antygonę, a zobaczył ją martwą 14. Matką 15. Przebiła się sztyletem 16. Wróżbitą 17. Siostrą Antygony 18. Przed pałacem królewskim 19. Przodownik chóru 20. Tyrezjasz 1.2.

Slide 5

Lekcja 2 Temat: Wprowadzenie do teatru i dramatu antycznego. SOFOKLES 496 406 p.n.e. Jeden z trzech wielkich tragediopisarzy greckich (pozostali to: Ajschylos, Eurypides). Żył i tworzył w okresie rozkwitu Aten, brał udział w życiu politycznym kraju. Tekst Wątki swych utworów czerpał głównie z mitologii greckiej, choć w porównaniu ze współczesnymi mu o wiele mniejszą rolę przypisywał bogom i przeznaczeniu, natomiast kładł większy nacisk na psychikę swych bohaterów, na ich myśli i przeżycia. Sofokles napisał ok.. 120 dramatów, z których zachowało się tylko 7: Sjas, Antygona, Edyp król, Trachinki, Elektra, Filoklet, Edyp w Kolonie. Jego utwory mają nieprzemijającą wartość, są grane współcześnie w teatrach i filmowane. Był reformatorem teatru: wprowadził trzeciego aktora oraz malowane dekoracje sceniczne. 2.1

Slide 6

Lekcja 2 DIONIZOS W sztuce starożytnej Dionizosa przedstawiano jako brodatego mężczyznę w szatach siedzącego na tronie. Dionizos przemierzał Grecję przewodząc orszakowi satyrów z koźlimi uszami oraz grupie tanecznic. Coroczne uroczystości ku czci Dionizosa (listopad grudzień), tj. organizowanie radosnego tańczącego pochodu mężczyzn przebranych za satyrów i śpiewanie pieśni dało początek teatrowi. Teatr Dionizosa (Ateny) Później przedstawiano go jako pięknego nagiego młodzieńca Atrybutami Dionizosa były: gałąź winorośli, tyrys (długa laska ozdobiona wstążkami, liśćmi bluszczu zakończona szyszką) oraz fallus, byk i kozioł. 2.2.

Slide 7

ORZSAK DIONIZOSA Dionizos był jednym z pierwszych bogów, który zszedł na ziemię. Podróżował w towarzystwie stworzeń, które tworzyły ORSZAK DIONIZOSA Orszak Dionizosa Dionizos wraz ze swym orszakiem Na początku szły osły niosąc wielkie skórzane wory z winem, otaczały je szeregi dziwnych rozbawionych stworzeń. Potem jechał na ośle rozbawiony starzec, obwieszony girlandami kwiatów, prowadził rozmowy ze swymi kompanami. Dalej biegły dziewczęta odziane w specjalne stroje. W końcu jechał zaprzęg złożony z 2 panter, 2 lampartów i pary lwów. W tym właśnie zaprzęgu jechał prawie nagi młodzieniec, to był właśnie Dionizos. 2.3.

Slide 8

WIZERUNK I DIONIZOS A Dionizos na panterze Satyr Sylen opiekujący się Dionizosem Tak także przedstawiano Dionizosa 2.4

Slide 9

ZMIANY W LICZBIE AKTORÓW NA SCENIE Uroczystości ku czci Dionizosa Ajschylos wprowadza drugiego aktora VI V w p.n.e. Dialog chóru z przewodnikiem Sofokles dodaje trzeciego aktora V w p.n.e. Tespis wprowadza pierwszego aktora VI w p.n.e. Od średniowiecza do dzisiaj dowolna liczba aktorów (bez chóru) Powrót w czasach współczesnych do jednego aktora MONODRAM 2.5

Slide 10

AKTORZY Aktorzy, tylko mężczyźni, ubierali na scenę szaty kostiumy o symbolicznym (dla widza zrozumiałym) kolorze i kroju, na twarze zakładali maski (komiczne lub tragiczne), informujące widza o charakterze i wieku postaci, na głowy wysokie peruki onoksy. Aby ich można było lepiej widzieć, na nogi wkładano podwyższające buty koturny (był to but na grubej podeszwie korkowej, umocowany rzemykami do stopy). Aktorzy z maskami 2.6.

Slide 11

BUDYNEK TEATRALNY Widownia widzowie siedzieli na kamiennych stopniach (w największych teatrach mogło się zmieścić nawet kilkanaście tysięcy widzów) ORCHESTRA tutaj stał chór, który występował w każdej sztuce, (śpiewał pieśni lub opowiadał o wydarzeniach stanowiących tło akcji). Skene budynek sceniczny (pierwotnie pomyślana jako garderoba, wkrótce zaczęto ją traktować jako tło sceniczne) Akcję przedstawiało zazwyczaj trzech aktorów występujących na scenie zwane proskenion, wznoszącej się za orchestrą Teatr D ionizosa Epidauros 2.7. Zachowane ruiny

Slide 12

TEATR DIONIZOSA W Atenach u stóp Akropolu został zbudowany najsłynniejszy teatr grecki umiejscowienie wywodzi się od miejsca pierwotnych spotkań koło świątyni Dionizosa w Atenach. Miały w nim miejsca prapremiery Sofoklesa, Ajschylosa czy Eurypidesa. Odbywał się tu również coroczny festiwal tragedii. Na początku V w. p.n e. zainstalowano tu drewniane ławy, a skene była prowizorycznym barakiem. Stałą częścią teatru był thymele (ołtarz grób) stojący pośrodku orchestry. Wokół niego występował aktor ichór. Po 460r. p.n.e. pojawiają się dekoracje malowane. Jednak dopiero 330r. p.n.e. wybudowano teatr z kamienia; przesunięto bliżej stoku wzgórza orchestrę, a siedzenia wykuto w marmurze. Mur podpierający widownię wykonano z czworokątnie ociosanych bloków z kamienia. Wzdłuż niego, z obu stron, prowadziły paradne wejścia, które oddzielały theatron obejmujący podkową okrągłą orchestrę, od skene będącą już kamienną budowlą. Teatr ozdobiony był portretami słynnych pisarzy. Wszystkie inne teatry greckie były na nim wzorowane. 2.8.

Slide 13

EPIDAUROS W wielu punktach Grecji powstały teatry (amfiteatry) z kamienną widownią. W epoce klasycznej służyły one popisom wokalnym, poetyckim oraz sztukom dramatycznym i innym przedstawieniom. Najwspanialszy teatr powstał w końcu IV w. p.n.e. w Epidauros - na północnymwschodzie Peloponezu, w centrum kultu Asklepiosa. Muszla widowni, wciśnięta malowniczo w zbocze wzgórza, ma średnicę 120 m, a najwyższe rzędy leżą 24 metry powyżej orchestry (koliste miejsce przed sceną u stóp widowni). wyższa niższa Widownia wyraźnie dzieli się na oryginalną, niższą część (34 rzędy, 12 sektorów) z IVw. p.n.e. oraz zrekonstruowaną wyższą, rzymską (21 rzędów, 22 sektory). Na widowni mogło pomieścić się ponad 14.000 widzów. Obiekt ten posiada niesamowitą akustykę. Nawet z najwyższych rzędów widowni znakomicie słychać cichą rozmowę, a nawet szepty ze sceny i orchestry. 2.9

Slide 14

TEATR ANTYCZNY ZACHOWANE RUINY Cypr Nicosia Efez Milet Delfy Większość ze starożytnych teatrów wykorzystywanych jest współcześnie odbywają się tam różne festiwale, koncerty, wstawiane są sztuki. 2.10.

Slide 15

Lekcja 3 MIT O EDYPIE - SCHEMAT LAJOS (król Teb) JOKASTA (jego żona) przepowiedn ia delficka EDYP (syn Lajosa i Jokasty) Porzucony w górach; KREON (brat Jokasty) EURYDYK A (żona Kreona) HAIMO N (ich syn) wychowany przez królów Koryntu Mezope i Polybosa przepowiednia delficka (ucieczka z Koryntu) Bójka z Lajosem na drodze śmierć ojca Teby zabicie Sfinksa nagroda dla Edypa - Jokasta 3.1

Slide 16

EDYP JOKASTA POLINIK ETEOKLE ANTYGONA S (ich dzieci) ISMENA Zaraza i nieszczęścia w Tebach wyjaśnienie przepowiedni JOKASTA wiesza się EDYP wykłuwa sobie oczy i i pod opieką ANTYGONY udaje się na wygnanie Śmierć na wygnaniu POLINI ETEOKLES Walczą oKwładzę w Tebach zabijają się wzajemnie wraca ANTYGINA (wkracza na scenę)

Slide 17

Lekcja 3 ZANIM NA SCENĘ WKROCZY ANTYGONA czyli o tragicznych losach Edypa i jego rodziny Lajos był królem Teb. Wyrocznia ostrzegła go, że polegnie z ręki własnego syna, który w następstwie ożeni się z jego żoną, a swoją matką Jokastą. Dlatego gdy syn się urodził przekłuto mu pięty i związanego porzucono w górach. Chłopca znaleźli pasterze i oddali na wychowanie bezdzietnym władcom Koryntu Polybosowi i Merope. Chlpoak miał nogi obrzmiałe od przekłucia, nazwano go więc Ojdipus (Edyp) człowiek o spuchniętych nogach. Kiedy Edyp stał się młodzieńcem udał się do Delf, do wyroczni. Wyrocznia przestrzegła go, żeby nie wracał do ojczyzny, gdyż zabije ojca i ożeni się z matką. Przestraszony chłopak postanowił nie wracać do Koryntu bojąc się narazić rodziców. Wyruszył w drogę. W trakcie wędrówki napotkał rydwan powożony przez bogatego woźnicę, który kazał mu usunąć się z drogi. Dumny Edyp nie usłuchał rozkazu. Wywiązała się walka, w której woźnica zmarł. Edyp poszedl dalej, nie domyślając się, że właśnie zabił swojego ojca Lajosa. Świątynia w Delfach wyrocznia Droga z Delf, na której Edyp zabija Lajosa 3.2.

Slide 18

Tymczasem w Tebach rządy objął szwagier zabitego króla Kreon. W mieście źle się działo potwór Sfinks porywał codziennie ludzi. Nikt nie potrafił go pokonać. Kreon ogłosił, że zabójca Sfinksa otrzyma władzę w królestwie i Jokastę za żonę. Właśnie Edyp pokonał potwora. W nagrodę ożenił się z Jokastą (czyli z własną matką). Z początku wiodło się wszystkim dobrze. Jokasta urodziła dwóch synów (Polinika i Eteoklesa) oraz dwie córki (Antygonę i Ismenę). Ale nad domem królewskim wisiała Edyp ze Sfinksem klątwa bogów. Podwójna (choć bezwiedna) zbrodnia Edypa spowodowała, że Teby nawiedzały różne klęski. Poproszono wróżbitę Tyrezjasza o wyjaśnienie nieszczęść. Ten wyjawia Edypowi prawdę o zbrodniach ojcobójstwa i kazirodztwa. Na wieść o tym Jokasta powiesiła się, a Edyp wykłuł sobie oczy. Aby chronić Teby opuszcza miasto w towarzystwie Antygony. Niedługo umiera. Tymczasem pomiędzy Polinikiem, a Eteoklesem wywiązuje się walka o tron. Eteokles, pomimo że dał przyrzeczenie, że będą zmieniać się co rok, nie oddał bratu berła. W tej sytuacji Polinik napada na miasto. Tebańczycy jednak zwyciężyli. W walce giną obydwaj bracia. Polinik został uznany przez Kreona za zdrajcę i zabroniono, pod karą śmierci, jego pogrzebu. W takiej sytuacji wraca z wygnania Antygona. Wkracza Edyp z na scenę dramatu . Antygoną 3.3.

Slide 19

Lekcja 4 STAROŻYTNA GRECJA - MAPA TEBY w starożytności główne miasto Beocji (Grecja) 4.1

Slide 20

TWIERDZA I PAŁAC KRÓLEWSKI Cytadela wodzowie Mykeńczyków mieszkali w twierdzach na szczytach wzgórz Za murami każdej twierdzy stał jaskrawo pomalowany pałac Najważniejsze pomieszczenie pałacu znajdowało się pośrodku, to tu wódz przyjmował gości Zachowane ruiny Lwia Brama 4.2.

Slide 21

DOM ZAMOŻNEJ RODZINY GRECKIEJ Grecy znali gry planszowe, w których rzucało się kostką i przesuwało pionki. Główny pokój tu ku czci Hestii palił się ogień, przy którym matka zajmowała się dziećmi. Każdy dom miał swój ołtarz na dziedzińcu, gdzie składano ofiary ulubionym bogom. Sypialnia Kuchnia gotowano w glinianych naczyniach na otwartym ogniu. Mężczyźni jedli, półleżąc na kanapach; jedzenie podawały niewolnice. 4.3

Slide 22

HOPLICI - WOJOWNICY Żołnierze walczyli w falangach, idąc w zwartym szyku, złożonym z ośmiu szeregów. Hoplici ciężka piechota grecka walcząca w falandze; na jej uzbrojenie składa się: włócznia (ok.. 2m dł.), miecz (rola pomocnicza), okrągła lub owalna tarcza, metalowy hełm, pancerz sięgający do pasa i nagolennice. Włócznie miały metalowe ostrza; kłuto nimi przeciwnika, dopóki nie odniósł rany lub nie uciekł z pola walki. 4.4

Slide 23

ANTYGONA Sofoklesa jako dramat konfliktów. Ocena postępowania bohaterów. POLINIK ETEOKLES WALKA O WŁADZĘ ŚMIERĆ NA POLU WALKI ŚMIERĆ NA POLU WALKI ANTYGONA ISMENA RÓŻNE POSTAWY WOBEC POGRZEBU BRATA ZŁAMAŁA ZAKAZ UZNAŁA ROZKAZ KREONA 4.5.

Slide 24

TYREZJASZ KREON KREON ODMIENNE OCENY ROZKAZÓW KREONA PRAWO BOSKIE PRZESTROGA PRAWA PAŃSTWOWE ZMIANA STANOWISKA HAIMON RÓŻNE SPOSOBY SPRAWOWANIA WŁADZY TYRAN UPARCIE STOI PRZY SWOIM ZDANIU DEMOKRATA SŁUCHA GŁOSU LUDU ODMIENNY STOSUNEK DO POSTĘPKU ANTYGONY

Slide 25

GŁÓWNY KONFLIKT KREON ANTYGONA OBRONA WŁASNYCH RACJI GNIEW Z POWODU ZŁAMANIA ROZKAZU SPRZECIW WOBEC ROZKAZÓW KRÓLA ROLA KOBIETY W IMIĘ ŹLE POJĘTEJ SPRAWIEDLIWOŚCI ŁAMIE PRAWA BOSKIE NAWET W OBLICZU ŚMIERCI NIE REZYGNUJE ZE SWOICH IDEAŁÓW 2.6.

Slide 26

MAŁŻEŃSTWO, OBRZĘDY WESELNE Drużba pan młody wybierał jednego ze swoich najlepszych przyjaciół, który na czele procesji jechał w rydwanie wraz z nowożeńcami Kobiety wychodziły za mąż ok. 15 roku życia; ich mężowie mieli zwykle dwadzieścia kilka lat. Panna młoda przybywała do nowego domu w welonie. Procesja odbywającej się nocą procesji towarzyszyła muzyka i obrzędowe pieśni. Nowożeńców obrzucano orzechami i suszonymi owocami, co miało przynieść im szczęście. Po uczcie weselnej, która odbywała się w domu panny młodej, mąż zabierał żonę do nowego domu. 4.7.

Slide 27

ROLA KOBIETY W STAROŻYTNEJ GRECJI Małżeństwo około 15 roku życia; żona zajmowała się dziećmi i wszystkimi sprawami domowymi. W bogatszym domu pomagały jej w tym niewolnice. W uboższym wszystko musiała robić sama, a jej los niewiele różnił się od losu niewolnicy. Kobiety nosiły biżuterię, posiadały pięknie zdobioną ceramikę, oczywiście w zależności od zamożności. Lekyt Lutrofora Złoty kolczyk Odwrotna strona lustra z polerowanego brązu W każdym jednak domu czczono Hestię boginię domowego ogniska. Kiedy zjawiał się nowy domownik dziecko, panna młoda lub niewolnik był obnoszony lub obchodził dookoła poświęcone jej ognisko. Od tej pory znajdował się pod opieką Hestii. 4.8.

Slide 28

Lekcja 5 PODSUMOWANIE WIADOMOŚCI O ANTYGONIE SOFOKLESA I TEATRZE ANTYCZNYM Definicja tragedii (encyklopedyczna): TRAGEDIA jeden z gatunków dramatu obejmujący utwory, w których ośrodkiem i motorem akcji jest nieprzezwyciężalny konflikt między dążeniem wybitnej jednostki, a siłami wyższymi: losem, prawami historii, interesem społecznym, wolą bogów. Konflikt w tragedii zakłada najczęściej przeciwieństwo racji, pomiędzy którymi nie można dokonać wyboru. Konflikt ten doprowadza do śmierci bohatera (bohaterów) Pytania o Antygonę w odniesieniu do wyżej pokazanego tekstu: 1. Jak można określić sytuację, w której znalazła się Antygona? 2. Jakie możliwości działania (wyjścia z owej sytuacji) ma główny bohater? 3. Co stoi na przeszkodzie jego poczynaniom? 4. Jaki jest finał zapoczątkowanego przez głównego bohatera 5.1.

Slide 29

WNIOSKI ANTYGONA jako tragedia antyczna nieprzezwyciężalny konflikt przeciwieństwo postaw, ideałów, sądów śmierć bohaterów łamanie zakazów w imię wyższych racji ANTYGONA jako dramat sceniczny didaskalia trzy jedności czasu dialogi i monologi bohaterów obecność chóru i przewodnika (1 doba) miejsca (pałac królewski) akcji (konflikt racji) podział na części (stasimoy i epejsodia) 5.2.