Mikołaj Kopernik

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

MIKOŁAJ KOPERNIK Nicolaus Copernicus Najlepszy polski piłkarz (bo jak kopnął Ziemię to do dzisiaj się kręci) Krzysztof Hełminiak Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN

Slide 2

A cóż piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko co piękne?... Astronom Matematyk Ekonomista Lekarz Prawnik Kartograf Tłumacz Poeta

Slide 3

Dzieciństwo: Ur. 19 II 1473 w Toruniu; ojciec: Mikołaj, matka: Barbara Watzenrode, rodzeństwo: Andrzej, Barbara i Katarzyna Ojciec był kupcem z Krakowa. Handlował miedzią (niem.: copper) 1485 śmierć ojca. Opiekę nad Mikołajem obejmuje brat matki Łukasz Watzenrode, od 1489 roku biskup warmiński Mikołaj pobiera nauki w szkole przy kościele p.w. św Jana w Toruniu, a potem w gimnazjum we Włocławku

Slide 4

Edukacja 1491-95: studia na Akademii Krakowskiej (uczeń m.in. Wojciecha z Brudzewa) ukończone bez tytułu magistra 1495: święcenia kapłańskie 1496: Mikołaj rozpoczyna studia prawnicze w Bolonii. Zapisuje się do nacji niemieckiej (jak wszyscy Polacy, Czesi i Węgrzy). Współpracuje z Dominikiem Marią de Novara, który daje mu inspirację do stworzenia tzw. teorii heliocentrycznej 1497: mianowany kanonikiem warmińskim

Slide 5

Edukacja, c.d. 1500: praktyka prawnicza w Watykanie. Obserwacje zaćmienia Księżyca. Seria wykładów o odkryciu tzw. nowej astronomii 1501: po zakończeniu studiów wraca na Warmię i w tym samym roku wyjeżdża wraz z bratem do Padwy, gdzie zaczyna studia medyczne 31 maja 1503: zostaje doktorem prawa kanonicznego na uniwersytecie w Ferrarze

Slide 6

Wczesna działalność w Polsce 1507: zostaje osobistym sekretarzem i lekarzem swojego wuja Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego. Osiada w Lidzbarku Warmińskim 1509: ogłasza swoje tłumaczenie łacińskich Listów Teofilakta z Symokatty, oraz tzw. Komentarzyk będący pierwszym zarysem nowej teorii budowy Układu Słonecznego. Fragment publikuje Tycho de Brache w 1610 1510: Kopernik przenosi się do Fromborka i tworzy mapę Warmii

Slide 7

Wczesna działalność, c.d. 1512: pierwszy utwór poetycki, napisany z okazji ślubu Zygmunta I Starego z Barbarą Zapolyą 1512: Mikołaj Kopernik składa przysięgę wierności Królowi Polski Zygmuntowi I Staremu 1513: opracował i wysłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza

Slide 8

Obserwacje astronomiczne 1514: Mikołaj Kopernik kupuje jedną z baszt zamku we Fromborku. Tam urządza swoje obserwatorium i stamtąd dokonuje swoich epokowych obserwacji, na wykonanych przez samego siebie przyrządach Obserwuje ruchy planet, Księżyca i Słońca 1515 1530: Kopernik pisze swoje główne dzieło astronomiczne, znane dziś p.t. O obrotach ciał niebieskich

Slide 9

Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem J. Matejko, 1873

Slide 10

Konflikt z Krzyżakami 1516: objęcie władzy nad dobrami kapituły warmińskiej; przeprowadzka do Olsztyna 1519-21: wojna polsko-krzyżacka. Kopernik obejmuje dowództwo nad obroną zamków Warmii. Wzmacnia m.in. fortyfikacje w Olsztynie, tak, że w 1521 Krzyżacy rezygnują z oblężenia 1520: negocjacje z Wielkim Mistrzem Zakonu Albrechtem Hohenzollernem

Slide 11

Ekonomia 1517: pierwsza wersja traktatu monetarnego Rozmyślania 1519: druga wersja traktatu monetarnego Traktat o monetach 1522: dzieło O szacunku monety, w którym proponował reformę monetarną, ujednolicenie pieniądza i przedstawił tzw. prawo Kopernika-Greshama 1528: Kopernik kończy dzieło ekonomiczne Sposób bicia monety

Slide 12

Późne lata 1526: ukazują się pierwsze mapy Polski, w przygotowaniu których uczestniczył m.in. Kopernik 1537: Kopernik kandydatem na biskupa Warmii 1538-39: biskup chełmiński Jan Dantyszek wytacza Kopernikowi proces o to, że ten ma nieformalną partnerkę 1540: Joachim van Lauchen zwany Retykiem spisuje i wydaje pierwszą wersję Narratio Prima, w którym zawarty jest skrócony opis odkryć Kopernika 1541: Narratio Prima zostaje wydany w pełnej wersji (6 ksiąg) w Norymberdze

Slide 13

Rok 1543 Dzieło Mikołaja Kopernika: O obrotach ciał niebieskich (De revolutionibus orbium coelestium) zostaje wydane, ale ze zmienionym tytułem i bez oryginalnego wstępu autora 25 maja Kopernik umiera we Fromborku. Zostaje pochowany w tamtejszej katedrze

Slide 14

Poszukiwania miejsca pochówku Miejsce pochówku przez długi czas pozostawało nieznane. Poszukiwania aż od 1802 r. W 2004 rozpoczęły się prace archeologiczne w archikatedrze we Fromborku. Odkryto tam wiele grobów z różnych epok Po odkryciu i zbadaniu kilkunastu grobów stwierdzono, że żaden nie należał do sławnego astronoma... ...aż odkryto grób nr 1305. Był najbardziej zniszczony zachowała się tylko niekompletna czaszka i kilka większych kości ale najbardziej interesujący

Slide 15

Grób 1305 Zgadzał się czas pochówku, płeć i wiek osoby Zgadzały się także: złamany nos i blizna nad lewym okiem

Slide 17

Spuścizna Kopernika Twierdzenie Kopernika (geometria): Jeśli wewnątrz dużego okręgu toczy się okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się po średnicy dużego Prawo Kopernika-Greshama (ekonomia): jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza (np. srebrne monety i papierowe banknoty), ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy (monety), to ten lepszy pieniądz będzie gromadzony, a w obiegu pozostanie głównie ten gorszy. Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy

Slide 18

Rewolucja kopernikańska PIERWSZA PRAWDZIWA REWOLUCJA NAUKOWA Przestaliśmy postrzegać siebie i Ziemię jako centrum i najważniejszą część Wszechświata. Zaczęliśmy w końcu dostrzegać jego prawdziwy ogrom.

Slide 19

Przed Kopernikiem Ziemia była w centrum. Słońce i planety krążyły po epicyklach a te z kolei wokół samej Ziemi po deferentach Wszechświat składał się z idealnych sfer Teorię geocentryczną stworzył Hipparch a rozwinął ją Klaudiusz Ptolemeusz Teorię heliocentryczną pierwszy zaproponował Arystarch z Samos, ale nie przyjęła się ona

Slide 20

Problemy Teoria Ptolemeusza była skomplikowana epicykle, deferenty, ekscentryki, ekwanty... ...i wciąż nie tłumaczyła poprawnie obserwowanych ruchów planet Już sam Hipparch zauważył, że planety poruszają się nieregularnie Ale ludziom, zwłaszcza Kościołowi, podobało się, że są w Centrum Wszechświata. Dlatego Kopernik i wielu po nim mieli spore problemy

Slide 21

Rodzi się teoria... Wątpliwości u Kopernika narodziły się we Włoszech, pod wpływem znajomości i współpracy z Dominikiem Marią de Navaro, oraz lektury Epitome in Almagestum Ptolemei Rozpoczął badania nad nieścisłością ruchu Księżyca. 9 marca 1497 przeprowadził w Bolonii obserwację Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Byka, która to obserwacja potwierdziła tylko jego wątpliwości. Przeprowadza także obserwację zaćmienia Księżyca w nocy 56 listopada 1497 W okolicy 1500 roku daje w Rzymie serię prywatnych wykładów, w których podważa ówczesne założenia w astronomii i wspomina o odkryciu nowej astronomii i swoich poglądach na budowę Świata i ruch planet

Slide 22

Komentarzyk (1510) Zarysy nowej teorii Kopernik spisuje własnoręcznie w tzw. Komentarzyku i rozdaje kilka sztuk znajomym. Dwa jego opisy znaleziono dopiero w XIX wieku Ziemia nie jest centrum Wszechświata. Centrum Wszechświata znajduje się blisko Słońca. Pozorny dzienny ruch gwiazd i Słońca spowodowany jest obrotem Ziemi wokół własnej osi. Ruch roczny Słońca na tle gwiazd i zaburzenia w ruchu planet są spowodowane obiegiem Ziemi wokół Słońca. Odległości z Ziemi do gwiazd są dużo dużo dużo większe niż do Słońca.

Slide 23

De Revolutionibus... Dzieło życia Kopernika. Powstawało we Fromborku przez kilkanaście, może 20 lat Rozwinięcie idei zawartych w Komentarzyku, dodanie dokładnego opisu matematycznego, wyjaśnienie różnego rodzaju obserwowanych ruchów obiektów niebieskich, tabele z przewidywanymi położeniami planet itd., itp...

Slide 25

Krytyka dzieła Teoria heliocentryczna burzyła powszechnie uznawany pogląd na budowę Wszechświata i rolę człowieka w nim Pierwszy wydawca Andrzej Osiander usunął oryginalny wstęp Kopernika i zmienił tytuł tak, aby nie wskazywał na to, że Ziemia też się kręci. Nowa przedmowa była także sprzeczna z ideami Kopernika i sugerowała, że jest to tylko model matematyczny Dzieło Kopernika znalazło się w indeksie ksiąg zakazanych (1616-1828) Pomimo, że była bliższa prawdzie, teoria Kopernika gorzej przewidywała ruchy planet niż stara teoria Ptolemeusza!!!

Slide 26

Poparcie i dowody Tezy Kopernika przyjęło i rozwijało wielu późniejszych uczonych, np. Tycho Brahe, Galileusz, Izaak Newton. Galileusz zaobserwował fazy Wenus i Merkurego Uczeń Brahego Johannes Kepler opierając się na teorii heliocentrycznej i obserwacjach mistrza, sformułował 3 prawa ruchu planet, które poprawnie tłumaczyły i przewidywały ruchy planet wokół Słońca 1728 James Bradley obserwuje zjawisko tzw. aberracji rocznej; 1839 W. Struve, F. Bessel i T. Henderson niezależnie po raz pierwszy obliczają paralaksy gwiazdowe. Oba efekty są dowodem na ruch Ziemi wokół Słońca, a więc na poprawność teorii Kopernika

Slide 27

Co zatem dał nam Kopernik? Pokazał nam, że Wszechświat jest ogromny i że nie kręci się wokół człowieka Pokazał odwagę w myśleniu. Przekonał, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń Zainspirował potomnych do nowego podejścia do Świata, w którym człowiek, czy Ziemia, nie mają szczególnego miejsca

Slide 28

Kopernik dziś Ulica w każdym (?) mieście, kilkanaście pomników Uniwersytet, centrum astronomiczne, kilkadziesiąt liceów, jeszcze więcej gimnazjów i szkół podstawowych Port lotniczy we Wrocławiu Niezliczone firmy i instytucje (np. fabryka cukiernicza Kopernik S.A. produkująca toruńskie pierniki)

Slide 30

... dodatkowo Planetoida 1322 Copernicus Krater na Księżycu (107 km) i na Marsie (292 km średnicy) OAO-3 Copernicus (1972-80) satelita amerykański do obserwacji w ultrafiolecie i promieniach Roentgena Kopernik 500 (1973) radziecki satelita do badań Słońca i jonosfery Ziemi

Slide 31

... ORP Kopernik okręt Marynarki Wojennej do badań dna morza MF Mikołaj Kopernik polski prom kolejowo-samochodowy Copernicja rodzaj roślin z Ameryki Poludniowej. Znanych jest 25 gatunków Góra Kopernika (Kopernikusfjellet) szczyt o wysokości 1035 m.n.p.m. na wyspie Spitsbergen

Slide 34

Dziękuję za uwagę