Mięczaki

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Mięczaki

Slide 2

- odgrywały ważną rolę w całej historii życia na Ziemi (zwłaszcza w morzach) - większość to organizmy morskie, część słodkowodnych, nieliczne lądowe - mniej liczne niż stawonogi, ale przeważają nad nimi rozmiarami ciała (homar amerykański- 20 kg, kałamarnica olbrzymia- 20 ton)

Slide 3

Systematyka: Typ- Mięczaki (Mollusca) Gromada- Chitony Gromada- Jednotarczowce Gromada- Ślimaki Gromada- Łódkonogi Gromada- Małże Gromada- Głowonogi

Slide 4

Filogeneza mięczaków: - przodkami były pierwotne pierścienice - w rozwoju larwa podobna do trochofory wieloszczetów - badania molekularne - badania genetyczne - poszczególne grupy oddzieliły się od siebie pół miliarda lat temu i od tego czasu ich rozwój przebiegał niezależnie - w kambrze pojawiły się pierwsze mięczaki- jednotarczowce - występowały również chitony, pierwotne łodziki, małże - w połowie ery paleozoicznej, w dewonie wykształciły się amonity - w karbonie powstały belemnity - pod koniec ery mezozoicznej wymarły amonity i belemnity a ich miejsce zajęły ośmiornice i kałamarnice

Slide 6

Budowa zewnętrzna i powłoka ciała: - w budowie chitonów i jednotarczowców możemy doszukiwać się śladów pierwotnej metamerii, pozostałe nie wykazują segmentacji - ciało zazwyczaj podzielone na 3 części: głowę (zanikła u małży), tułów zwany workiem trzewiowym, i nogę - worek trzewiowy tworzy po stronie grzbietowej fałd nabłonkowy zwany płaszczem - pomiędzy płaszczem a workiem trzewiowym występije przestrzeńjama płaszczowa - u większości mięczaków płaszcz wytwarza skorupkę (muszlę) zbudowaną z węglanu wapnia i rogowej substancji organicznej (konchiolina) - pozostała część ciała jest miękka pokryta jednowarstwowym nabłonkiem zawierającym gruczoły śluzowe

Slide 7

- chitony i jednotarczowce zachowują pierwotny schemat organizacji ciała, u pozostałych uległ on przekształceniom - np. u ślimaków worek trzewiowy worek trzewiowy uległ spiralnemu skręceniu i obróceniu- narządy wewnętrzne przemieściły się a otwór odbytowy znalazł się z przodu ciała - mięśnie nie tworzą jednolitego wora powłokowo- mięśniowego - funkcję szkieletu pełni muszla oraz ciśnienie płynu wewnątrz jamy ciała (szkielet hydrauliczny!) - jama ciała (celoma) zredukowana do worka osierdziowego otaczającego serce

Slide 9

Układ pokarmowy: - jelito przednie, środkowe i tylne - tarka- mięsisty fałd gardzieli pokryty licznymi chitynowymi ząbkami - otwór gębowy może być wyposażony w jedną lub dwie szczęki - do gardzieli uchodzą gruczoły ślinowe a czasami też jadowe - do żołądka uchodzi gruczoł trawienny- wątroba lub trzustkowątroba - otwór odbytowy w jamie płaszczowej

Slide 10

Układ oddechowy: - mięczaki wodne- pierzaste lub płatowate skrzela (w jamie płaszczowej) - u lądowych skrzela zanikły a wymiana gazowa zachodzi poprzez silnie ukrwioną powierzchnię jamy płaszczowej nazywanej tu jamą płucną (ślimaki płucodyszne) - łódkonogi nie mają skrzeli i podobnie jak płucodyszne prowadzą wymianę gazową przez powierzchnię jamy płaszczowej

Slide 11

Układ krążenia: - otwarty, często bardzo zredukowany - składa się z serca położonego w worku osierdziowym i kilku krótkich tętnic, z których krew wylewa się do zatok krwionośnych - serce zbudowane z workowatej komory i jednego lub dwóch przedsionków - krew płynie od skrzeli przez przedsionki do komory a stąd tętnicami do zatok jamy ciała

Slide 12

- układ krwionośny głowonogów jest bardziej skomplikowany- krew płynie prawie ciągle w naczyniach (układ półzamknięty) - zawiera dodatkowe serca skrzelowe pomagające wtłaczać krew do skrzeli

Slide 13

Układ nerwowy: - u chitonów i jednotarczowców podobieństwo do pierścienic (obrączka okołogardzielowa pnie nerwowe)- widoczna metameryzacja - u bardziek wyspecjalizowanych brak segmentacji- zwoje mózgowe i zwoje nożne łącząc się tworzą obrączkę okołogardzielową oraz kilka połączonych zwojów bocznych i trzewiowych - centralizacja- większość zwojów zlewa się w obrębie głowy - centralny mózg chroniony jest puszką mózgową - głowonogi wykazują złożone formy zachowań

Slide 15

Narządy zmysłów: - stopień wykształcenia narządów zależy od trybu życia - u prymitywnych narządy dotyku i statocysty - u głowonogów silnie rozwinięte pęcherzykowate oczy zdolne do akomodacji

Slide 16

Układ wydalniczy: nerki- silnie przekształcone metanefrydia (lejki którymi nerki otwierają się do worka osierdziowego z nerek do jamy płaszczowej prowadzą moczowody wodne wydalają amoniak i mocznik, lądowe- kwas moczowy

Slide 17

Rozmnażanie: -wyłącznie płciowe - większość to obojnaki (oprócz chitonów, jednotarczowców, głowonogów, łódkonogów i niektórych ślimaków) - u morskich zapłodnienie zewnętrzne, u lądowych- wewnętrzne - głowonogi i prawie wszystkie ślimaki mają rozwój prosty, u pozostałych występuje larwa trochofora podobna do larwy pierścienic - trochofora przekształca się w miniaturę dorosłego mięczaka bądź (u małży i ślimaków)następną postać larwalną- weliger (posiada muszlę i zawiązek nogi)

Slide 18

Znaczenie mięczaków: - małże: perły- odkładanie masy perłowej wokół drobin, które dostały się do wnętrza muszli bisior- wydzielina gruczołu znajdującego się u nasady nogi służąca do przytwierdzania się do podwodnych przedmiotów- w starożytności wykorzystywana do produkcji tkanin filtratory oczyszczające zbiorniki wodne pokarm dla zwierząt i ludzi (omułki, ostrygi) niszczenie drewnianych urządzeń portowych

Slide 19

Ślimaki: posiadające gruczoły jadowe stożki mogą być niebezpieczne dla człowieka pokarm dla ludzi i zwierząt waluta w basenie Oceanu Indyjskiego- muszle monetek purpura- barwnik do farbowania jedwabiu i wełny uzyskiwany z rozkolców żywiciele pośredni pasożytów szkodniki

Slide 20

Głowonogi: sepia- wydzielina gruczołu czernidłowego wykorzystywana w produkcji farb polerowanie - sproszkowana muszla pokarm zwierząt i ludzi