W cieniu kamiennych świątyń i zamków - sztuka romańska

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

W cieniu kamiennych świątyń i zamków sztuka romańska

Slide 2

STARE I NOWE WZORCE W SZTUCE ŚREDNIOWIECZNEJ Ważną rolę w ukształtowaniu się architektury (budownictwa), rzeźby i malarstwa w średniowieczu odegrała kultura antyczna (zwłaszcza rzymska), bizantyjska i arabska (islam). Cesarstwo rzymskie przestało istnieć, ale przetrwały budowle świadczące o kunszcie starożytnych architektów. Od X wieku w całej Europie powstawały podobne do siebie świątynie, wzorowane na rzymskich bazylikach. Dotychczasowe płaskie sklepienie zaczęto w nich zastępować sklepieniem kolebkowym. Pod wpływem kultury bizantyjskiej pojawiły się na nowo zdobienia wykonywane z kolorowych kostek ceramicznych, czyli tzw. mozaiki. Również i kultura islamu miała swój duży udział, ponieważ pod jej wpływem okna przyozdabiano kolorowymi witrażami. Ważne stało się również położenie świątyni: jej część ołtarzowa (tzw. prezbiterium) musiała być skierowana ku Jerozolimie, w stronę grobu Chrystusa. Kościoły takie, które budowano na planie krzyża łacińskiego, przez trzysta lat były symbolem nowego stylu w architekturze - stylu romańskiego (łac. romanus - rzymski). Styl romański miał również duży wpływ na rozwój średniowiecznej rzeźby i malarstwa. Na podstawie powyższego tekstu uzupełnij ćw. 1 w karcie pracy.

Slide 3

STYL ROMAŃSKI I JEGO CHARAKTERYSTYCZNE CECHY Styl romański - to styl w architekturze, rzeźbie i malarstwie rozwijający się w Europie od końca X w. do XIII w. W stylu tym wznoszono wyłącznie budowle sakralne tj. katedry, klasztory, kościoły i rotundy. Prawie w ogól nie stosowano go w budownictwie świeckim. Rzeźba i malarstwo tego stylu były związane głównie z architekturą, tzn. dekoracją ścian i sklepień kościołów oraz wyposażeniem ich wnętrz. Budowle wznoszono z obrobionych bloków kamiennych, tzw. ciosów, spajanych wapienną zaprawą. W konstrukcji stropu stosowano sklepienia kolebkowe, a potem krzyżowe, utworzone ze skrzyżowania dwóch sklepień kolebkowych. W grubych murach świątyni było kilka niewielkich otworów okiennych. Zapewniały one skąpe oświetlenie, dlatego w kościołach zwykle panował półmrok. Okna zdobiono witrażami. Kościoły budowano na planie krzyża łacińskiego. Wnętrze dzieliło się na trzy nawy oddzielone od siebie filarami - główną i dwie boczne. Ściany świątyń przyozdabiano mozaikami, rzeźbami i płaskorzeźbami o tematyce biblijnej. Na podstawie przeczytanego tekstu wypisz cechy charakterystyczne dla stylu romańskiego (uzupełnij ćw. 2 i 3 w karcie pracy).

Slide 4

Bari (Włochy): romańska bazylika San Nicola poświęcona w 1197 r.

Slide 5

Wormacja (Niemcy); katedra romańska

Slide 6

Ascolia Piceno (Włochy) : baptyserium

Slide 7

Apulia (Włochy): romańska katedra w Trani

Slide 8

Burgundia (Francja): bazylika Sainte - Madaleine w Vezelay, zbudowana w latach 1120 - 1216

Slide 9

Montalcino (Włochy): romańskie opactwo w San Antimo

Slide 10

SZTUKA ROMAŃSKA W POLSCE Pierwsze świątynie romańskie na ziemiach polskich budowano na planie koła. Były to rotundy, pełniące funkcje kaplic przy książęcych rezydencjach. W kamiennych świątyniach wierni gromadzili się na modlitwę. W razie zagrożenia chronili się w nich okoliczni mieszkańcy. Do dzisiejszych czasów przetrwały między innymi: rotunda św. Mikołaja w Cieszynie z XI w. oraz rotunda św. Prokopa w Strzelnie z XII w. Funkcję obronną spełniały również kamienne zamki możnowładców, wznoszone na wzgórzach i nad rzekami. Po zjeździe gnieźnieńskim, czyli po roku 1000 na ziemiach polskich powstały pierwsze katedry (w Gnieźnie i w Krakowie) oraz klasztory (w Mogilnie i w Tyńcu). Na podstawie przeczytanego tekstu wyjaśnij co to są rotundy oraz wypisz zabytki sztuki romańskiej, które przetrwały do naszych czasów na ziemiach polskich (uzupełnij ćw. 4 i 5 w karcie pracy).

Slide 11

DRZWI GNIEŹNIEŃSKIE Ogromna większość średniowiecznego społeczeństwa była niepiśmienna, dlatego sztuki plastyczne stały się najlepszym nośnikiem treści propagandowych dla państwa i Kościoła. Za pomocą obrazów i rzeźb przekazywano treści ideowe. Jednym z najciekawszych zabytków stylu romańskiego w Polsce są tzw. drzwi gnieźnieńskie, odlane z brązu w ok.. 1175 roku. Dwuskrzydłowe drzwi zostały ozdobione scenami z życia św. Wojciecha i wyobrażeniami jego męczeńskiej śmierci. Na 18 prostokątnych kwaterach przedstawiono kolejne etapy życia i misji świętego. Dziewięć kwater z lewego skrzydła opowiada o życiu Wojciech przed przybyciem do Prus, natomiast sceny z prawego skrzydła ilustrują jego misję w Prusach. Całe dzieło zostało ozdobione obramowaniem zawierającym ornamenty roślinne oraz scenki z pracy w winnicy. Drzwi gnieźnieńskie znajdują się w katedrze gnieźnieńskiej. Na podstawie przeczytanego tekstu napisz krótką notatkę na temat drzwi gnieźnieńskich (uzupełnij ćw. 6 w karcie pracy).