Powstanie państwa polskiego - od Mieszka I do Bolesława Krzywustego (1109)

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 1

Powstanie państwa polskiego Rządy Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Monarchia Piastów do roku 1138.

Slide 2

Mieszko I i jego państwo Pierwsze wzmianki o Mieszku I mówią nam o bitwie pod Cedynią w 972 r. i walce z margrabią Hodonem oraz o tym, że ok. 900 roku Mieszko zajął Śląsk i terytorium Wiślan. Wiemy z relacji Ibrahima ibn Jakuba o sieci grodów powstałych na terenie państwa Mieszka. Grody te pełniły funkcje: militarną oraz gospodarczą. Były siedzibami panów grodowych, którzy reprezentowali księcia, zarządzali najbliższą okolicą, wymierzali sprawiedliwość i pobierali należne daniny.

Slide 3

Mieszko I na obrazie Jana Matejki

Slide 4

Grody W grodach magazynowano dobra nagromadzone z danin narzuconych ludności pobieranych w zbożu lub w tzw. robociźnie. W grodach stacjonowali też żołnierze, czyli drużynnicy. Panowie grodowi mieszkający i zarządzający grodami sprawowali władzę w imieniu panującego i z jego woli.

Slide 5

Gród gnieźnieński - rekonstrukcja

Slide 6

System prawa książęcego Wszyscy urzędnicy (prowincjonalni lub grodowi) za swoje posługi otrzymywali wynagrodzenie w postaci części danin lub łupów wojennych. Taki silnie scentralizowany system polityczny nazywamy systemem prawa książęcego. Władca określał też obowiązki i powinności poddanych na jego

Slide 7

Chrzest Polski Położenie państwa Mieszka I z dala od innych plemion europejskich dawało czas na zorganizowanie silnego państwa. Jednak aby mieć wolną rękę w walce o poszerzanie państwa, Mieszko I uznał zwierzchnictwo Ottona I i cesarstwa niemieckiego. Ekspansja niemiecka na ziemie Mieszka I miała charakter chrystianizacyjny. Było to pewnego rodzaju zagrożenia ale też Niemcy stanowiły wzór rozwoju cywilizacyjnego. Wzorując się na nich Mieszko I w 966 zdecydował się na przyjęcie chrztu.

Slide 8

Chrzest Polski 966 rok

Slide 9

Chrzest Polski Okoliczności samego chrztu nie są znane. Wiadomo , że w 965 Mieszko pojął za żonę księżniczkę czeską Dobrawę, która przybyła do państwa polskiego z rzeszą misjonarzy i księży. Świadczy to o zawarciu sojuszu z Czechami i o rozpoczęciu procesu chrystianizacji. W 968 r. w państwie Mieszka I powstało pierwsze biskupstwo misyjne z biskupem Jordanem na czele.

Slide 10

Dobrawa (Dąbrówka) wg Jana Matejki

Slide 11

Dagome iudex Po śmierci Dobrawy, Mieszko I powtórnie ożenił się z Odą, księżniczką niemiecką. Związał się w ten sposób z rodami niemieckimi. Zerwał sojusz z Czechami i odebrał im ponownie Śląsk i Kraków. Pomiędzy rokiem 990 a 992 Mieszko I ofiarował swoje księstwo w opiekę papieżowi. W dokumencie tym po raz pierwszy wymienione są granice państwa Mieszka I. Od pierwszych słów tego dokumentu jest on zwany Dagome iudex.

Slide 12

Dagome iudex Dagome (Mieszko) pan i Oda (druga żona Mieszka), pani i synowie ich Mieszko i Lambert mieli nadać świętemu Piotrowi, tj. Stolicy Apostolskiej w cało, ci jedno państwo, które zwie się Schinesghe (ogólnie przyjmuje się, że termin ten oznacza Gniezno, niektórzy przypuszczają że to Szczecin), z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku długim morzem, stąd granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi ciągnąć aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure (Ołomuniec morawski lub Morawy), a od tej Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd idąc wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe.

Slide 13

Bolesław Chrobry i św. Wojciech Po śmierci Mieszka I władzę w państwie przejął jego najstarszy syn Bolesław, który początkowo kontynuował politykę ojca i uznawał zwierzchnictwo cesarza niemieckiego. W 997 przyjął na dwór uciekającego z Czech biskupa praskiego Wojciecha i zorganizował dla niego misję chrystianizacyjną do Prusów. W czasie misji Wojciech zginął a Bolesław wykupił jego ciało i złożył je w kościele gnieźnieńskim. Wkrótce potem Wojciech został kanonizowany i obwołany patronem państwa polskiego.

Slide 14

Bolesław Chrobry wg Jana Matejki

Slide 15

Św. Wojciech

Slide 16

Rok 1000 Po kanonizacji św. Wojciecha wzrosła ranga państwa polskiego, jako propagatora wiary chrześcijańskiej. Świadczy o tym wizyta Ottona III w Gnieźnie , w roku 1000. Była to pielgrzymka cesarza do grobu św. Wojciecha i spotkanie z Bolesławem Chrobrym. Był to tzw. zjazd gnieźnieński, w trakcie którego cesarz Otton III wręczył Bolesławowi kopię włóczni św. Maurycego i włożył na głowę książęcy diadem, co czyniło Bolesława władcą równym królom i stanowiło zapowiedź rychłej koronacji.

Slide 17

Biskupstwa W roku 1000, za sprawą wizyty Ottona III, utworzono na ziemiach polskich arcybiskupstwo gnieźnieńskie, któremu podlegać miały nowo utworzone biskupstwa w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Bolesław uzyskał prawa do zwierzchnictwa nad kościołem w Polsce.

Slide 18

Pierwsze biskupstw aw Polsce

Slide 19

Wojny i koronacja W 1002 roku zmarł cesarz Otton III a jego następca (Henryk II) nie był przychylnie nastawiony do państwa Bolesława. Bolesław w tym czasie prowadził podboje Miśni, Milska i Łużyc a w 1002 roku zajął Pragę i został królem Czech. Bolesław odmówił Henrykowi złożenia hołdu z Czech, co spowodowało wieloletnie wojny polsko - niemieckie trwające do 1018 roku i zakończone pokojem w Budziszynie.

Slide 20

Polska za Bolesława Chrobrego 100 2 101 8

Slide 21

Wojny i koronacja W czasie tych wojen państwo Polskie poniosło wiele strat, m.in. uniezależniło się Pomorze. Aby powetować sobie straty w 1018 roku Bolesław Chrobry zaatakował Ruś Kijowską i zdobył Grody Czerwieńskie. Zwycięstwa zaowocowały wymarzoną koronacją Bolesława w 1025 roku. Bolesław był pierwszym koronowanym królem Polski z dynastii Piastów. Zyskał on sobie przydomek chrobry co oznacza mężny, odważny.

Slide 23

Kryzys i odbudowa monarchii Piastów Następcą Bolesława w 1025 roku został jego syn Mieszko II, mąż Rychezy księżniczki niemieckiej. Dawało mu to dość silna pozycję w państwie. Jednak nie udało mu się pokonać najazdu niemieckiego zmierzającego do odebrania Milska, Miśni i Łużyc oraz Grodów Czerwieńskich. W 1031 roku musiał się zrzec korony królewskiej i uznać zwierzchnictwo niemieckie. Władza książęca osłabła i jej autorytet upadł. Po śmierci Mieszka II w 1034 roku w Polsce wybuchł bunt poddanych.

Slide 24

Powstanie ludowe Jako pierwsi zbuntowali się możnowładcy. Kazimierz syn Mieszka II musiał uciekać z Polski. Możnowładcy jednak nie byli w stanie opanować sytuacji w państwie, wskutek czego w kraju wybuchł powszechny bunt poddanych skierowany przeciw możnym i Kościołowi. Szczególnie ucierpiała Wielkopolska, którą w 1039 najechał książę czeski Brzetysław. Wówczas z Gniezna zostały wywiezione relikwie św. Wojciecha. Brzetysław wycofując się z kraju przyłączył do

Slide 25

Kazimierz Odnowiciel Sytuacja w Polsce zaniepokoiła cesarza niemieckiego, który wspomógł przebywającego na Węgrzech Kazimierza siłą militarną, dzięki której Kazimierz stłumił bunt. Zajął Wielkopolskę, pokonał Masława na Mazowszu i odzyskał Śląsk. Przystąpił również do odbudowy państwa. Aby pozyskać fundusze na to musiał część ziem królewskich oddać w lenno rycerzom. W ten sposób rozpoczął się proces feudalizacji państwa polskiego na wzór zachodni. Za czasów Kazimierz stolicą Polski stał się Kraków.

Slide 26

Bolesław Śmiały Rezultaty odbudowy państwa wykorzystał syn Kazimierza Bolesław, który uzyskał silne wpływy na Węgrzech i na Rusi. Zdobytymi łupami wojennymi wynagradzał swoich stronników oraz Kościół, przez co uzyskał przydomek szczodry. Sukcesem Bolesława było poparcie dla papieża w trakcie jego sporu z cesarzem (Canossa), przez co uzyskał prawa do korony. W 1076 roku Bolesław został koronowany na króla Polski.

Slide 27

Spór Bolesława ze Stanisławem W tym czasie ujawniała się opozycja możnowładców na czele której stanął biskup krakowski Stanisław. Upominał on króla, który nadużywał swojej władzy. Bolesław oskarżył Stanisława o zdradę i skazał na śmierć przez obcięcie członków. Kara ta wywołała oburzenie w całym państwie. W konsekwencji Bolesław musiał uciekać z kraju w 1079 roku. Schronił się na Węgrzech. Utracił też koronę, o którą musiał się znów starać jego brat Władysław Herman.

Slide 28

Konflikt Bolesława ze Zbigniewem Władysław Herman panował w państwie jako książę uznający zwierzchnictwo cesarza niemieckiego. Okres jego panowania top czas konfliktów wewnątrz dynastii. O władzę walczyli jego dwaj synowie Bolesław i Zbigniew. W 1102 roku umarł Władysław, a po jego śmierci konflikt między braćmi spotęgował się. Kraj podzielony został na dwie dzielnice: - Śląskiem, Małopolską i ziemią lubuską rządził Bolesław - Wielopolską, Mazowszem i Kujawami - Zbigniew

Slide 29

Zbigniew i Bolesław

Slide 30

W 1108 roku bardziej energiczny Bolesław zdołał wygnać brata z jego dzielnicy. Wypędzony Zbigniew udał się po pomoc do cesarza niemieckiego Henryka V, który go poparł. W 1109 roku ruszyła na Polskę wyprawa niemiecka, która jednak zakończyła się wielkim sukcesem Bolesława w 1109 roku wygraną pod Głogowem. Wojska niemieckie musiały się wycofać. Zbigniew dzielnicy nie odzyskał, a cały kraj

Slide 31

Obrona Głogowa - 1109 rok.

Slide 32

Społeczeństwo i kultura w czasach pierwszych Piastów. Państwo polskie za panowania pierwszych Piastów zajmowało teryt. ok. 250 km z ludności ok. 1 mln mieszkańców. Większość społeczeństwa stanowili wolni rolnicy kmiecie obciążenia na rzecz księcia różnymi daninami. Ludzie sprawujący nad nimi pieczę mieszkali w grodach. Byli to możnowładcy, którzy działali na rzecz króla lub księcia.

Slide 33

Podstawą administracji był system grodów które były siedzibami panów grodowych- tzw. kasztelanów zarządzających grodami i ich okolicą w imieniu księcia lub króla. Władcę wspierała grupa zbrojnych drużyna stanowiąca siłę militarną państwa.