Parki Narodowe

Zobacz slidy

Treść prezentacji

Slide 3

Babiogórsk i Park Narodowy

Slide 4

Położenie, powierzchnia, historia Babiogórski Park Narodowy znajduje się w południowej części kraju w województwie małopolskim, przy granicy Polski ze Słowacją. Obejmuje północną stronę masywu Babiej Góry wraz z najwyższym szczytem Beskidu Wysokiego Diablakiem (1725 m n.p.m.). Powierzchnia parku wynosi 3392 ha, w tym 3198 ha lasów. Ochroną ścisłą objęte jest 1062 ha. Początki ochrony omawianego obszaru sięgają okresu międzywojennego, kiedy to uchwałą walnego Zgromadzenia PAU utworzono w 1933 r Rezerwat na Babiej Górze obejmujący 650 ha. Park utworzony został 30 października 1954 roku na obrzarze 1704 ha.

Slide 5

Geologia i geomorfologia  Grzbiet masywu Babiej Góry nieznacznie wznosi się i opada tworząc, słabo zaznaczone szczyty. Babią Górę tworzą skały osadowe. Zostały one wypiętrzone w okresie trzeciorzędu i noszą miano fliszu karpackiego. Są to naprzemianległe warstwy piaskowców magurskich, margli, łupków oraz iłów. Skład ich i ułożenie są wyraźnie widoczne w miejscach odsłoniętych na północnym, stromym stoku Babiej Góry. Północne ściany masywu zostały wytworzone w wyniku olbrzymich ruchów osuwiskowych. Przeważającym typem gleb na terenie parku są ubogie gleby inicjalne i autogeniczne. W piętrze kosodrzewiny występują rankery właściwe gleby słabo zróżnicowane morfologicznie wytworzone ze skał bezwęglanowych. Z reglem górnym związane są gleby bielicowe i bielice, natomiast kompleks gleb brunatnych wykazuje przywiązanie do piętra regla dolnego. W tym ostatnim piętrze wyróżniono także gleby bielicowe i skryto bielicowe.

Slide 6

Wody Grzbiet Babiej Góry jest obszarem wododziałowym. Potoki spływające na północ są dopływami Wisły i leżą w zlewni Bałtyku. Potoki spływające na południe leżą w zlewni Morza Czarnego. Na terenie parku bierze początek wiele potoków takich, jak: Jałowiec, Markowy Potok, Jaworzynka, Rybny Potok i inne. W masywie Babiej Góry jest kilka małych stawków, z których największy Mokry Stawek ma 450 m2. Powstał on na skutek obrywów bloków skalnych przed ok. 5000 lat.

Slide 7

Roślinność Flora Babiej Góry była badana już 100 lat temu przez H. Zapałowicza, który stwierdził występowanie ponad 600 gatunków roślin naczyniowych. Obecnie na terenie parku potwierdzono występowanie około 700 gatunków roślin naczyniowych, prawie 200 gat. mchów oraz liczne porosty, glony i wątrobowce. Na Babiej Górze występuje 70 gatunków wysokogórskich oraz 54 objętych ochroną gatunkową. Do osobliwości należą okrzyn jeleni (będący symbolem parku) i rogownica alpejska, które w parku mają jedyne stanowiska w Polsce. Masyw Babiej Góry jest naturalnym modelowym przykładem, ukazującym piętrowy układ roślinności w górach. W surowych warunkach klimatycznych, na ubogiej inicjalnej glebie, roślinność wyróżnia się niezwykłym bogactwem gatunkowym.

Slide 8

Zwierzęta Fauna parku liczy m.in. ok 120 gatunków ptaków (w tym uszatka, puszczyk uralski, puchacz, dzięcioły, płochacz halny i siwerniak). W ostatnich latach rzadkością stał się głuszec. W parku występuje wiele ssaków. Licznymi są jelenie i dziki. Stosunkowo częste są owadożerne ryjówki (górska, aksamitna i malutka). Do rzadkości należą ryś, wilk, niedźwiedź oraz drobne gryzonie nadrzewne: koszatka, orzesznica i żołędnica. Wśród bezkręgowców najlepiej poznanymi są chrząszcze, których w masywie Babiej Góry stwierdzono ok. 1400 gatunków, w tym klika endemicznych dla Karpat Zachodnich. W małych stawkach żyją traszki. Ryby żyją jedynie w potokach (do wysokości ok. 1100 m n.p.m.). Większe bogactwo ichtiofauny spotyka się dopiero w dolinie rzeki Skawicy.

Slide 9

Białowiesk i Park Narodowy

Slide 10

Położenie, powierzchnia, historia Białowieski Park Narodowy leży we wschodniej części Polski w województwie podlaskim, przy granicy z Białorusią. Park znajduje się w centralnej części Puszczy Białowieskiej, najbardziej naturalnego kompleksu leśnego na niżu Europy. Powierzchnia parku wynosi 10502 ha.Ekosystemy leśne zajmują ponad 90 obszaru parku. Historia parku sięga 1921 roku, kiedy utworzono leśnictwo Rezerwat, które w 1932 roku przemianowano na Park Narodowy w Białowieży. W roku 1947 obiekt ten reaktywowano jako Białowieski Park Narodowy.

Slide 11

Geologia i geomorfologia Teren parku należy do obszaru staroglacjalnej wysoczyzny morenowej, powstałej w wyniku rozpadu i wytopienia się lądolodu środkowopolskiego stanowiącego stadiał Warty. Rzeźba jest mało urozmaicona. Wśród utworów powierzchniowych dominują piaski i żwiry. Na terenie parku przeważają gleby brunatne i płowe wytworzone z glin zwałowych. W dolinach rzek występują czarne ziemie i słabo wykształcone mady. Małe bezodpływowe zagłębienia zajmują gleby torfowe.

Slide 12

Roślinność Flora parku liczy około 4500 gatunków, w tym 725 gat. roślin naczyniowych, 277 gat. porostów i ponad 3000 gat. grzybów. Spośród szczególnie rzadkich roślin parku należy wyróżnić: pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego, arnikę górską, turówkę wonną i fiołka bagiennego. Na obszarze parku występuje 40 zbiorowisk roślinnych, wśród których przeważają zbiorowiska leśne. Dominującymi wśród nich są grądy typowe i niskie; rzadszymi są łęgi i bory mieszane. Bardzo małe powierzchnie zajmują bory świeże i bagienne.

Slide 13

Zwierzęta Fauna parku jest bogata i składa się z około 10000 gatunków, wśród których przeważają bezkręgowce. Najliczniejszą (ok. 8500 gat.) grupą są owady. We wszystkich grupach jest dużo gatunków rzadkich lub objętych ochroną gatunkową. W parku gnieździ się około 120 gatunków ptaków, występuje 7 gat. gadów oraz 12 gat. płazów. Symbolem parku jest żubr. Ostatnie żubry żyjące na wolności wyginęły w Puszczy Białowieskiej w 1919 r. Ponownie gatunek ten sprowadzono na obszar parku w roku 1929. Obecnie stado wolnościowe w polskiej części Puszczy liczy około 250 sztuk. W parku występuje 44 gat. ssaków, w tym: wilk, ryś, bóbr i żubr.

Slide 14

Biebrzańsk i Park Narodowy

Slide 15

Położenie, powierzchnia, historia    Biebrzański Park Narodowy został utworzony w 1993 roku. Położony jest w północno-wschodniej Polsce na terenie województwa podlaskiego. Jest to największy park narodowy w Polsce. Jego powierzchnia wynosi 59223 ha. Wokół parku utworzono otulinę o powierzchni 66824 ha. Obszary leśne zajmują 15539 ha, 18369 ha to grunty rolne i 23140 ha to nieużytki - w rzeczywistości najbardziej wartościowe ekosystemy - słynne Bagna Biebrzańskie. Powierzchnia 3936 ha została objęta ochroną ścisłą (rezerwat Czerwone Bagno). Ze względu na niespotykane w Europie tereny bagiennotorfowe oraz bardzo zróżnicowaną faunę, a w szczególności bogaty świat ptaków, park został umieszczony na liscie obszarów chronionych konwencją RAMSAR.

Slide 16

Geologia i geomorfologia  Biebrzański Park Narodowy obejmuje znaczną część Kotliny Biebrzańskiej -  wielkiego obniżenia terenu o długości ponad 100 km, powstałego w  okresie zlodowaceń: środkowopolskiego i bałtyckiego. Wypełnia ją  kilkumetrowa warstwa torfu. Jest to największy i najbardziej naturalny w  Europie Środkowej kompleks torfowisk o powierzchni ok. 90000 ha.  Dolina Biebrzy jest otoczona ze wschodu, południa i zachodu przez  wysoczyzny morenowe - Białostocką, Kolneńską i Wysokomazowiecką -  utworzone podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Na północy granice  wyznacza wysoczyzna morenowa uformowana podczas ostatniego  zlodowacenia (Bałtyckiego). W okolicach Augustowa dolina jest otoczona  strefą głębokich jezior i kotlin polodowcowych. W Kotlinie Biebrzańskiej  wyróżnia się trzy odrębne części zwane basenami: północny - obejmuje  dolinę na wschód od Sztabina, środkowy - od Sztabina do Osowca i  południowy od Osowca do ujścia Biebrzy do Narwi. Basen Północny,  zwany też basenem górnym Biebrzy, zajmuje 40-kilometrowy odcinek  doliny o szerokości 1 - 3 km. Złoża torfu mają tu miąższość 3 - 6 m i  miejscami są podścielone przez gytię. 

Slide 17

Cechą charakterystyczną rzeżby terenu Górnego  Basenu Biebrzy są wzgórza morenowe. Basen  Środkowy ma kształt zbliżony do trapezu o  wymiarach 20 x 40 km. Jest to kompleks torfowisk o  powierzchni około 45000 ha i miąższości torfu 1 - 3  m. W północnej części pod złożami torfu zalega  piasek i żwir, a w południowej osady wodne i glina. Basen Środkowy wyróżniają rozległe piaszczyste pasma, w wielu  miejscach przekształcone przez procesy eolityczne w wydmy  częściowo zanurzone w torfie. Kanał Augustowski, Woźnawiejski,  Rudzki (wybudowane w pierwszej połowie XIX w.) zmieniły układ  hydrologiczny tej części doliny, powodując trwałe obniżenie  poziomu wód gruntowych i przesuszenie torfowisk. Basen  Południowy, zwany też Basenem Dolnym Biebrzy, ma kształt rynny  o długości 30 km i szerokości 12 - 15 km. Złoża torfu o miąższości  około 2 m podścielone są utworami żwirowo-piaskowymi,  miejscowo pokrytymi iłami i osadami wodnymi. Małe wydmy  rozrzucone wyspowo, zanurzone są w torfie zalegającym  otaczające płaskie tereny zalewowe. Wzdłuż tej strefy o szerokości  1 - 2 km występują liczne łukowate zakola. Basen ten uznawany  jest za najbardziej naturalny w dolinie Biebrzy.

Slide 18

Wody Główną oś hydrologiczną parku stanowi Biebrza (159 km długości w granicach parku). Jest to rzeka o typowo nizinnym charakterze z niskimispadkami (od 0.06 do 3.33 promila), silnie meandrująca z licznymi zakolami i starorzeczami. Szerokość koryta Biebrzy wynosi od kilku metrów w basenie północnym do kilkunastu w jej dolnym biegu. Obszar zlewni Biebrzy wynosi 7062 km2. Dolina Biebrzy zasilana jest zarówno wodami powierzchniowymi, jak też wodami podziemnymi: naporowymi z dna doliny oraz wypływającymi z rozległych warstw wodonośnych wysoczyzn morenowych otaczających dolinę. Sposób zasilania wodą, a także jej trofizm decydują o charakterze siedlisk parku.

Slide 19

Roślinność Szata roślinna parku odznacza się dużą różnorodnością, wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich gatunków. Sprzyjające warunki rozwoju znajdują tu rośliny pochodzenia północnego i relikty glacjalne, reprezentowane przez 17 atunków roślin naczyniowych m.in.: brzozę niską, wierzbę lapońską, wełnianeczkę alpejską, gnidosza królewskiego, skalnicę torfowiskową, turzycę strunową i 8 gatunków mszaków np.: mszar nastroszony, skorpionowiec brunatny. Dotychczas w dolinie Biebrzy stwierdzono występowanie 872 gatunków roślin naczyniowych, z których 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w Polsce, zaś 9 umieszczonych jest w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako gatunki ginące bądź zagrożonych wyginięciem (m.in. szachownica kostkowata, fiołek torfowy, wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Według dotychczasowych danych na siedliskach mokradłowych doliny Biebrzy występują zbiorowiska ponad 60 zespołów roślinnych, w tym niemal wszystkie zbiorowiska siedlisk wodnych, bagiennych i torfowych spotykane w Polsce.

Slide 20

Zwierzęta  Dolina Biebrzy jest unikatową w skali Europy enklawą dla ptaków wodno-błotnych. Obserwowano tu dotychczas 263 gatunki ptaków, w tym 185 gatunków lęgowych. Spośród 56 gatunków uznanych w Polsce za zagrożone wyginięciem 21 gnieździ się w parku, np.: dubelt, wodniczka, rybitwa czarna, orlik grubodzioby. Dla niektórych ptaków ptaków wodno-błotnych Bagna Biebrzańskie są jedną z ostatnich ostoi gwarantujących utrzymanie się ich populacji w Europie Środkowej . Dla wielu grup fauny dane są wciąż niekompletne i wymagają uzupełnienia. Na obszarze parku stwierdzono występowanie 47 gatunków ssaków, 12 gatunków płazów, 5 gatunków gadów i 37 gatunków ryb. Fauna bezkręgowców jest słabo poznana. Jak dotąd zarejestrowano tu występowanie: 607 gatunków motyli - z tego 93 gatunki motyli dziennych, 42 gatunki chruścików, ok. 400 gatunków pająków i 19 gatunków pijawek.

Slide 21

Bieszczadzk i Park Narodowy

Slide 22

Położenie, powierzchnia, historia Bieszczadzki Park Narodowy jest trzecim co do wielkości parkiem narodowym w Polsce, położonym w województwie podkarpackim, przy granicy z Republiką Słowacką i Ukrainą. Powstały w roku 1973 park obejmował zaledwie 59,55 km2. Chronił wtedy jedynie niewielką część cennych przyrodniczo obszarów (głównie kompleks połonin z niewielkim obszarem przyległych lasów). W następnych latach park dwukrotnie powiększano. W 1989 i 1991 roku objęto ochroną znaczny obszar naturalnych lasów, a także kompleksy półnaturalnej roślinności nieleśnej na terenie dawnych osad. W 1996 roku park powiększono o rozległe tereny łąkowe położone na terenie dawnych wsi Bukowiec, Beniowa, Caryńskie. Obecnie Bieszczadzki Park Narodowy zajmuje powierzchnię 29202 ha w najwyżej położonej części Bieszczadów. Szczególne walory przyrodnicze terenu Bieszczadów przemawiają za tym, aby park objął swym zasięgiem dolinę Sanu po pasmo Otrytu na północy oraz całą zlewnię Solinki.

Slide 23

Roślinność BdPN jest jednym z nielicznych w Europie obszarów górskich, o dobrze zachowanej rodzimej florze i faunie. Lasy zajmujące około 80 powierzchni, odznaczają się wysokim stopniem naturalności, a w przypadku kilku kompleksów leśnych stan zachowania pozwala mówić o ich pierwotnym charakterze. Różnorodność biocenotyczna i gatunkowa jest bardzo wysoka. Na dużych przestrzeniach występują naturalne zespoły leśne i nieleśne, którym towarzyszą liczne zbiorowiska roślinne o charakterze półnaturalnym porastające tereny dawnych wsi (tzw. kraina dolin). Naturalność i swoistość szaty roślinnej i fauny BdPN wynika nie tylko z dobrego zachowania przyrody w przeszłości, lecz jest także efektem spontanicznej renaturalizacji. Procesy sukcesyjne przebiegające nieprzerwanie od pół wieku w krainie dolin oraz oraz na połoninach i w lasach, podkreślają unikatowy charakter tego terenu, gdyż w podobnej skali czasowej i przestrzennej nie występują w innych obszarach górskich Europy Środkowej

Slide 24

Flora naczyniowa obejmuje około 760 gatunków, z których 29 to gatunki wschodniokarpackie. Wśród gatunków endemicznych dla Karpat Wschodnich w Bieszczadzkim Parku Narodowym występują pszeniec biały, lepnica Oprócz gatunków wschodniokarpackich do karpacka, przywrotnik najcenniejszych roślin spotykanych w parku należą turkulski. rośliny wysokogórskie (około 70 gatunków). Są to m.in.: zawilec narcyzowy, widłak alpejski, prosiennicznik jednogłówkowy. 66 gatunków występujących na terenie BdPN to rośliny prawnie chronione, przy czym 58 objętych jest ochroną ścisłą.

Slide 25

Zwierzęt a Bieszczadzki Park Narodowy jest stosunkowo licznie zasiedlany przez gatunki, które uznawane są za zagrożone lub rzadkie w innych częściach Europy. Rodzime populacje dużych ssaków drapieżnych: niedźwiedzia, wilka i rysia są szczególnie cennym elementem tutejszej przyrody. Spośród dużych roślinożerców najliczniejszy jest jeleń. Liczebność populacji została oceniona na 5-7 osobników100 ha. Pod koniec lat sześćdziesiątych reintrodukowano w Bieszczadach żubry. Gatunek ten łatwo zaadaptował się do miejscowych warunków i obecnie populacja bieszczadzka liczy około 100 osobników z czego na obszarze BdPN żyje około 20 osobników. W Bieszczadach występują również populacje sarny, dzika, oraz kilka osobników łosia. Jeśli chodzi o sukcesy na polu ochrony aktywnej ostatnio dokonano w BdPN udanej reintrodukcji bobra. W parku prowadzi się również hodowlę zachowawczą starej, ginącej rasy konia huculskiego.

Slide 26

Park jest rajem dla ornitologów. Szczególnie interesującą i cenną grupą są liczne tu ptaki drapieżne takie jak: orzeł przedni, orlik krzykliwy, sokół wędrowny, gadożer, orzełek włochaty, trzmielojad oraz sowy: puchacz i puszczyk uralski. Na połoninach gnieżdżą się także gatunki alpejskie: siwernika, płochacz halny, nagórnik. Ciekawostką faunistyczną jest wąż eskulapa, obecny tylko w kilku miejscach w Polsce; jego największa populacja zamieszkuje rezerwat przyrody położony wzdłuż koryta Sanu, na północ od granic BdPN.

Slide 27

Bory Tucholskie PN

Slide 28

Położenie, powierzchnia  Park Narodowy Bory Tucholskie utworzono 1 lipca 1996 roku na obszarze 4789 ha. Park leży w północno-środkowej części kraju, w województwie pomorskim, powiat chojnicki, w największym w Polsce kompleksie leśnym: Borach Tucholskich. Park obejmuje część Zaborskiego Parku Krajobrazowego, utworzonego w 1990 roku dla zachowania wybitnych walorów przyrodniczych i kulturowych południowej części Kaszub zwanej Ziemią Zaborską.

Slide 29

Geologia i geomorfologia Park jest ważnym uzupełnieniem sieci obszarów objętych najwyższą formą ochrony w Polsce. Obszar Borów Tucholskich ukształtowany został przez lodowiec skandynawski podczas zlodowacenia bałtyckiego. Teren parku pokrywa rozległy sandr Brdy zbudowany głównie z piasków i żwirów, na których wykształciły się ubogie gleby. Urozmaiceniem krajobrazu są doliny i rynny oraz pagórki wydm.

Slide 30

Wody Na terenie parku znajduje się ponad 20 jezior, w tym szczególnie cenne lobeliowe (4) o kryształowo czystej wodzie. Osobliwością są także jeziora dystroficzne (3) oraz obszar tzw. Strugi Siedmiu Jezior. Najważniejszymi rzekami są Brda i Czerwona Struga, przepływające przez otulinę parku.

Slide 31

Roślinność W zbiorowiskach roślinnych parku wyróżniono 56 zespołów wodnych, 7 mszarnych i 15 leśnych. Dominują w parku ekosystemy świeżych borów sosnowych. Znaczne powierzchnie zajmują również bory chrobotkowe z dużym udziałem rzadkich gatunków porostów. Flora porostów liczy 206 gatunków. Niezwykle cennymi składnikami flory parku są rośliny związane z jeziorami lobeliowymi: lobelia jeziorna i poryblin jeziorny oraz z torfowiskami i mszarami: turzyce, rosiczki, czermień błotna.

Slide 32

Zwierzęta  Na obszarze parku stwierdzono występowanie 144 gatunków ptaków, w tym 108 gatunków lęgowych; 25 gatunków ryb, 43 gatunki ssaków, 13 gatunków płazów i 6 gatunków gadów. Do najcenniejszych gatunków należą wsród ptaków: żuraw, puchacz, bielik, gągoł i zimorodek, a wśród ssaków: 7 gatunków nietoperzy oraz bóbr i wydra.

Slide 33

Drawieński Park Narodowy

Slide 34

Położenie, powierzchnia Drawieński Park Narodowy leży w środkowo zachodniej Polsce na pograniczu województw zachodniopomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Park jest częścią kompleksu leśnego Puszczy Drawskiej, która znajduje się na Pojezierzu Myśliborsko-Wałeckim. Obejmuje on obszar od wypływu Drawy z jez. Dubie (Adamowo) na północy i ciągnie się do Starego Osieczna na południu. Park utworzony został w roku 1990 na obszarze 8691 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 11342 ha, z czego lasy zajmują 9507 ha, a ochroną ścisłą objęte jest 368 ha. Ekosystemy wodne, które należą do jednych z cenniejszych w parku, zajmują 937 ha.

Slide 35

Geologia, geomorfologia i gleby Krajobraz parku został ukształtowany przez lodowiec i jego wody roztopowe w czasie zlodowacenia bałtyckiego. Pozornie płaski i monotonny krajobraz należy jednak do najciekawszych przyrodniczo obszarów Pojezierza Południowo-pomorskiego. Rzeźba parku jest zróżnicowana. Przeważają jednak tereny równinne pokryte utworami typu sandrowego. Utwory moreny czołowej występują wzdłuż Drawy. Najwyższe wzniesienie znajduje się w rejonie jeziora Martew (105,5 m n.p.m.) w północnej części parku. W części południowej teren obniża się do 70 m n.p.m. Gleby parku są raczej ubogie, na równinach przeważają piaski luźne i słabogliniaste, w dolinach rzek występują piaski rzeczne terasów akumulacyjnych oraz miejscami torfy i mady. W zlewni Drawy występują głównie gleby brunatne.

Slide 36

Wody  Jednym z głównych motywów utworzenia parku była potrzeba ochrony szczególnie cennych odcinków rzek Drawy i Płocicznej wraz z otaczającymi je lasami. Drawa (40 km w parku) na całej długości tworzy efektowne wąwozy i przełomy.Posiada szybki nurt, wartkością i kształtem koryta upodabnia się do rzek górskich. Jest to jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Drugie, wschodnie ramię parku wytycza, charakterem zbliżona do Drawy, rzeka Płociczna. Fragmenty obu rzek objęte są ochroną ścisłą. Ważnym elementem w pejzażu parku jest ciąg jezior rynnowych, położonych we wschodniej części parku, w zlewni rzeki Płocicznej. Charakteryzują się one znaczną głębokością, wydłużonym kształtem i stromymi zboczami. Jeziora te są bardzo zróżnicowane pod względem trofii i wielkości. Największym jest jezioro Ostrowiec (370 ha). Urokliwe są także niewielkie, śródleśne oczka podlegające ścisłej ochronie zwane Głodnymi

Slide 37

Roślinność  Na terenie parku występuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Do gatunków szczególnie cennych należą: storczyki, żurawina drobnolistkowa, rosiczki, turzyca bagienna, widłaki, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, osobliwością jest borealna krzewinka chamedafne północna oraz wiele innych. W parku stwierdzono także ponad 200 gatunków mchów i 210 gatunków grzybów oraz występuje ok. 140 zbiorowisk roślinnych, w tym 18 leśnych i zaroślowych.

Slide 38

Zwierzęta     Świat zwierząt parku jest bardzo bogaty. Jedną z najliczniejszych grup są ptaki, których w parku zanotowano 154 gatunki. Najcenniejszymi wśród nich są bielik, rybołów, orlik krzykliwy, puchacz, gągoł, tracz nurogęś, bocian czarny i wiele innych. Na terenie parku występuje 7 gatunków gadów. Osobliwością jest żółw błotny, którego liczebność maleje. Zinwentaryzowano 13 gatunków płazów. W wyniku reintrodukcji w roku 1978 powrócił na te tereny bóbr. Miejscami spotykana jest wydra. Ogólem żyje tu ponad 40 gatunków ssaków, w tym licznie jelenie, sarny i dziki.

Slide 39

Gorczański Park Narodowy

Slide 40

Położenie, powierzchnia, historia  Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną i północnowschodnią część pasma Gorców, z najwyższym szczytem Jaworzyną Kamienicką (1288 m n.p.m.). Znajduje się on w południowej części kraju, w województwie małopolskim. Park utworzony został w 1981 roku na obszarze 5926 ha. Początki ochrony przyrody na tym terenie sięgają 1927 roku, kiedy to utworzony został w dobrach hr. Ludwika Wodzickiego z Poręby Wielkiej leśny rezerwat przyrody Turbacz im. Władysława Orkana. Obecna powierzchnia parku wynosi 7030 ha, z czego 6585 ha to lasy. Ochroną ścisłą objęto 3611 ha, w tym 3563 ha lasów. Powierzchnia otuliny GPN obejmuje 16647 ha.

Slide 41

Geologia, geomorfologia W krajobrazie Gorców dominują łagodne kopulaste szczyty. Doliny rzeczne wcinają się ostro w masyw, tworząc kształt rozłogu z głównym punktem zwornikowym - szczytem Turbacza. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu są wychodnie skał piaskowcowych, występujących na północnych stokach. Na terenie parku znajduje się kilka niewielkich jaskiń utworzonych na skutek przesunięć skał. Podłoże geologiczne stanowią utwory fliszu karpackiego płaszczowiny magurskiej, na które składają się zespoły piaskowcowo-zlepieńcowe (tworzące grzbiety) i łupkowopiaskowcowe (w obniżeniach i przełęczach). W obszarze parku znalazły się poza Turbaczem, najwyższe szczyty Gorców: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.), Kiczora (1282 m n.p.m.), Kudłoń (1279 m n.p.m.), Czoło Turbacza (1258 m n.p.m.) i Gorc Kamienicki (1228 m n.p.m.).

Slide 42

Wody Ekosystemy wodne stanowiące wody płynące, zajmują 19 ha (ok. 0,3) powierzchni Gorczańskiego Parku Narodowego. Obszar parku stanowi teren źródliskowy kilku niewielkich rzek (największa z nich to Kamienica), do których spływają liczne mniejsze potoki.

Slide 43

Roślinność  W całych Gorcach stwierdzono występowanie 944 gatunków roślin naczyniowych, 250 gatunków mchów, 450 gat. porostów oraz 116 gat. wątrobowców. Około 85 stwierdzonych taksonów występuje na terenie parku. Charakterystyczne dla Gorców są rośliny górskie, z których najliczniejsze są gatunki alpejskie (22 gatunki) naturalnie występujące powyżej górnej granicy lasu oraz subalpejskie (24 gatunki) spotykane na gorczańskich polanach.

Slide 44

Lasy zajmują ok. 95 powierzchni parku. Znaczna ich część jest w wieku powyżej 100 lat. Panującymi gatunkami w nich są świerk, buk, jodła, a w domieszce występują modrzew, jawor, wiąz górski, jesion i olsza szara. Piętro regla dolnego sięga od 650 do 1100 m n.p.m., regiel górny od 1100 do 1310 m n.p.m. Dominującym typem siedliskowym lasu jest las górski, występujący w reglu dolnym, bór wysokogórski zajmuje ok. 5 powierzchni drzewostanów parku.

Slide 45

Zwierzęta Fauna parku jest typowa dla Beskidów. Licznie reprezentowane są ptaki górskie, borealno-alpejskie i puszczańskie. Spotyka się wśród nich gatunki drapieżne: orzeł przedni, myszołów, trzmielojad, kobuz, jastrząb i sowy (puchacz, puszczyk uralski i pospolity, sowa błotna) oraz kuraki leśne (jarząbek, cietrzew, głuszec). Gniazdują tam także: bocian czarny, orzechówka, kruk, pluszcz, siwerniak i wiele innych.

Slide 46

W parku żyje ok. 30 gatunków ssaków, z których najcenniejsze są duże drapieżniki - ryś, wilk, niedźwiedź, a najpospolitsze są jelenie, sarny i dziki. Do osobliwości zaliczyć należy przedstawicieli rodziny pilchowatych: popielicę, orzesznicę i koszatkę. Na terenie parku występują płazy: salamandra plamista (uznana za symbol Gorczańskiego PN), traszki (4 gatunki), żaba trawna, ropucha szara i kumak górski. Przedstawicielami gadów są: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec, żmija zygzakowata i zaskroniec. Najliczniejszą grupę stanowią niepozorne i dość słabo jeszcze poznane bezkręgowce.

Slide 47

Gór Stołowych PN

Slide 48

Położenie, powierzchnia Park Narodowy Gór Stołowych obejmuje polską część Gór Stołowych, które są częścią Sudetów Środkowych. Park leży w Polsce południowo zachodniej, województwie dolnośląskim, na granicy z Czechami. Utworzony został w 1993 roku. Powierzchnia jego wynosi 6340 ha z czego lasy zajmują 5779 ha. Ochroną ścisłą objętych jest 48 ha.

Slide 49

Geologia, geomorfologia Rzeźba Gór Stołowych formowała się przez ostatnie 70 mln lat. Po ustąpieniu morza na początku okresu trzeciorzędowego zaczęło się fałdowanie gór systemu alpejskiego, powodując w Sudetach liczne pęknięcia. Powstały uskoki tektoniczne i zapadliska, na przykład Kotlina Jeleniogórska czy Kotlina Kłodzka. Najmłodsze, interesujące nas osady z okresu kredowego zareagowały na te zaburzenia licznymi, głębokimi spękaniami, które odegrały ważną rolę w ukształtowaniu się rzeźby terenu, gdyż wyznaczyły przebieg głównych dolin i grzbietów. Tak więc na początku trzeciorzędu mamy ląd lekko pochylony ku południowemu wschodowi, o powierzchni zbudowanej ze spękanego piaskowca.

Slide 50

Długi, trwający do dnia dzisiejszego, proces niszczenia doprowadził w efekcie do podziału płyty na grzbiety i separowane wzgórza, których przykładem są współczesne masywy Szczelińca (919 m n.p.m.), Skalniaka (915 m n.p.m.), Narożnika (851 m n.p.m.) i Mnicha (522 m n.p.m.). Góry Stołowe posiadają unikatową w skali Europy budowę płytową i zachwycają fantastycznymi kształtami skał. Do powszechnie znanych form należą Kwoka, Wielbłąd, Głowa wielkoluda. W obrębie piaskowca ciosowego powstał system korytarzy tworzący labirynty skalne, które są szczególnie znane i atrakcyjne w obrębie Błędnych Skał.

Slide 51

Roślinność Wśród ok. 600 gatunków roślin naczyniowych występujących w parku, 46 objętych jest ochroną gatunkową. Szata roślinna parku należy do piętra regla dolnego. Obecnie jest to głównie las złożony ze świerka obcego pochodzenia, wprowadzonego na przełomie XIX i XX wieku, w miejsce wyciętych lasów bukowo-jodłowych. Na niewielkich obszarach (3 powierzchni lasów) zachowały się zbliżone do naturalnych zbiorowiska leśne.

Slide 52

Zwierzęta W rozległych, zwartych kompleksach leśnych na terenie parku narodowego pospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis, wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) oraz drobne gryzonie. Z ssaków owadożernych częsty jest jeż, a rzadkie ryjówka malutka i typowa dla obszarów górskich ryjówka górska. Cennym elementem fauny ssaków są małe wiewiórkopodobne zwierzęta nocne, zamieszkujące głównie fragmenty lasów liściastych: orzesznica, bardzo rzadka popielica oraz koszatka.

Slide 53

Spośród pospolitych w Polsce gatunków gadów, w Górach Stołowych występują: żmija zygzakowata, zaskroniec, jaszczurka zwinka i padalec. Z rzadszych płazów zdarza się salamandra oraz traszki górska i zwyczajna. Świat owadów jest jeszcze słabo poznany, tym niemniej warta uwagi jest obfitująca w gatunki rodzina kózkowatych oraz chronione gatunki biegaczowatych. Bardzo interesująca jest fauna naśnieżna oraz fauna pajęczaków torfowisk i wilgotnych zimnych szczelin w piaskowcach.

Slide 54

Kampinoski Park Narodowy

Slide 55

Położenie, powierzchnia, historia Kampinoski Park Narodowy leży w województwie mazowieckim, na północny-zachód od Warszawy, z którą bezpośrednio sąsiaduje. Obejmuje fragment pradoliny Wisły w Kotlinie Warszawskiej, gdzie występuje duży kompleks leśny Puszcza Kampinoska. Idea utworzenia Parku powstała w latach 20-tych XX w. W latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej pierwsze rezerwaty przyrody (Granica, Sieraków, Zamczysko), które obecnie mają znacznie większą powierzchnię i podlegają ochronie ścisłej. Kampinoski Park Narodowy utworzony został w roku 1959 na powierzchni 40700 ha. Największe zasługi w jego utworzeniu mieli Roman i Jadwiga Kobendzowie, którzy pierwsi w latach 20tych i 30-tych na terenie Puszczy Kampinoskiej prowadzili szerokie badania florystyczno - fitosocjologiczne (R.K.) i geomorfologiczno-geologiczne (J.K.)

Slide 56

Aktualna powierzchnia parku wynosi 38544 ha, w tym 68 ha poza województwem mazowieckim zajmuje Ośrodek Hodowli Żubrów im. Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Smardzewicach k. Tomaszowa Mazowieckiego w województwie łódzkim. 70 powierzchni parku stanowią lasy. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, a dominującym siedliskiem - bór świeży. Herbem parku jest łoś.

Slide 57

Geologia i geomorfologia Krajobraz parku został ukształtowany ponad 12 tysięcy lat temu, gdy płynące z  południa rzeki napotkały czoło ustępującego lądolodu skndynawskiego i  skierowały się wzdłuż niego ku zachodowi, żłobiąc szerokie na ok. 18 km  koryto. Tak powstał taras akumulacyjny pradoliny Wisły, ograniczony od  wysoczyzn polodowcowych. Na północy jest to wysoka na ponad 20 m skarpa  Równiny Płońskiej, na południu nieco niższa skarpa Równiny Błońskiej.  Właściwy taras Puszczy Kampinoskiej zbudowany jest z piasków i żwirów  rzecznych. Pod koniec epoki lodowcowej na łachach Pra-Wisły rozwinęły się  procesy eoliczne, tworząc wydmy, które sięgają do 30 m wysokości względnej i  prezentują różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały, grzędy i zespoły  wydmowe, przypominające do złudzenia mini łańcuchy górskie. Około 12,5  tysiąca lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią dziś na  powierzchni blisko 20 tysięcy ha unikatowy na skalę europejską twór  przyrodniczy. Pasy bagienne zajmują tereny dawnego koryta Pra-Wisły. Płynąca  pradoliną Wisła zajmuje współcześnie zaledwie 1,5 km szerokości. Na płaskich  terenach pasów bagiennych, a także w obrębie pasów wydmowych, w misach  wywiania piasku (tzw. deflacyjnych) powstały pokłady torfu niskiego.

Slide 58

Wody Park położony jest w największym w kraju węźle wodnym, jaki wyznaczają zbiegające się w tym rejonie doliny Wisły, Bugu, Narwi, Wkry i Bzury. W parku brak jezior. W XIX i XX wieku znaczne obszary bagien zostały zmeliorowane i obecnie są przesuszone. Największym ciekiem wodnym parku jest Łasica, dopływ Bzury, w dużym stopniu zmeliorowany.

Slide 59

Roślinność Naturalne zasoby flory parku obejmują około 1100 gatunków roślin naczyniowych. Ochronie gatunkowej podlega 61 gatunków roślin, w tym m.in: chamedafne północna, zimoziół północny, wisienka kwaśna i wężymord stepowy. Osobliwością parku jest występowanie brzozy czarnej. Stwierdzono też występowanie 115 gatunków mszaków i 50 gatunków porostów. Kontrastowy krajobraz wydm i bagien dodatkowo podkreśla odmienność szaty roślinnej. Na wydmach dominują bory sosnowe i grądy, na bagnach różne typy łąk, turzycowisk oraz zarośla i lasy olchowe. Na terenie parku występuje ponad 50 zespołów roślinnych, w tym 12 leśnych. Park prowadzi własne gospodarstwo szkółkarskie, skąd pozyskuje się materiał biologiczny (sadzonki).

Slide 60

Zwierzęta Park i współczesna dolina nieuregulowanej Wisły ze starorzeczami, piaszczystymi łachami, wyspami, łęgami i zaroślami stanowią niezwykle ważne biotopy dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Fauna parku jest bogata - według naukowców obejmuje ponad 16500 gatunków. Najliczniejsze są owady liczące ponad 2030 gatunków oraz ptaki - 199 gatunków. Ponadto na terenie parku występuje 6 gatunków gadów, 13 gatunków płazów i 50 gatunków ssaków. Park ma bogate doświadczenia w zakresie restytucji: łosia - od 1951 r., bobra - od 1980 r. oraz rysia - od 1992 r. Populacja łosia w parku rozwinęła się, a gatunek ten przeniósł się także do innych kompleksów leśnych. W parku występuje 76 gatunków zwierząt zagrożonych, wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz 226 gatunków objętych ochroną gatunkową. Z terenu parku opisano 13 gatunków zwierząt nowych dla nauki oraz 14 nowych dla Polski.

Slide 61

Narwiański Park Narodowy

Slide 62

Położenie, powierzchnia Narwiański Park Narodowy leży w północno-wschodniej części Polski w województwie podlaskim. Powierzchnia całkowita parku utworzonego w 1996 r. wynosi 7350 ha. Na terenie parku dominuje własność prywatna, głównie drobnych rolników. Własność Skarbu Państwa stanowi zaledwie 2056 ha. Park znajduje się w Dolinie Górnej Narwi. Obejmuje on bagienną dolinę Narwi pomiędzy Surażem i Rzędzianami, która stanowiła znaczną część utworzonego w 1985 roku Narwiańskiego Parku Krajobrazowego. Bagna, tereny podmokłe i wody są dominującymi ekosystemami i zajmują ok. 90 obszaru parku.

Slide 63

Geologia, geomorfologia i gleby Dolina Narwi pomiędzy Surażem i Rzędzianami wykształciła się w kompleksie osadów lodowcowych, zajmując centralną część obniżenia w powierzchni wysoczyzn morenowych. Miąższość tych osadów waha się od 117 do 200 m. Dolina Narwi jest stosunkowo głęboko wcięta w wysoczyzny i zabagniona. Powierzchnia doliny zalega 5-25 m niżej od terenów bezpośrednio przylegających, a jej spadek wynosi zaledwie 0,19. Dolinę wypełniają torfy, osiągające średnio 1 m miąższości, zalegające na płytkich mułach lub iłach oraz bezpośrednio na piaskach podłoża. Dolina składa się z odcinków rozszerzonych, basenowych i zwężonych przypominających przełomy rzeczne.

Slide 64

Rzeźba parku ukształtowała się podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Lodowiec zanikał powierzchniowo, nadbudowując wysoczyzny moreną, a w obniżeniach podłoża pozostawały bryły martwego lodu. Wytopienie się największych brył dało początek dzisiejszej dolinie Narwi. O wytopiskowej genezie doliny świadczy obecność na jej zboczach form pochodzenia glacjalnego: kemów, nisz i dolinek wytopiskowych. Zabagnienie doliny nastapiło po zmianie koryta rzeki z meandrującego na wielokorytowe, które miało miejsce na przełomie okresu atlantyckiego oraz subborealnego (ok. 4500 lat temu). W dolinie i na obszarze parku dominują gleby bagienne. Najczęściej spotykane wśród nich są gleby torfowobagienne zajmujące zwarte powierzchnie w środkowej części doliny. Mniejsze znaczenie mają gleby torfowe okresowo podsychające i torfowo-mułowe. Gleby torfowomurszowe w średnim stopniu zmurszenia występują punktowo. Gleby glejowe właściwe, torfiasto-glejowe i mułowo-glejowe spotykane są w południowej części doliny. Zajmują one położenia na pograniczu torfowisk i zboczy doliny.

Slide 65

Wody Dolina jest zasilana przez wody powierzchniowe (cieki wodne i spływy powierzchniowe) i wody wgłębne z poziomu przypowierzchniowego i prawdopodobnie z dwóch poziomów wodonośnych, co przy rozgałęzionych korytach rzeki spowodowało, że wykształcił się tutaj rozległy, wypełniajacy niemal całe dno doliny, ekosystem bagienny z mozaikowym układem rozlewisk, siedlisk bagiennych, zabagnionych i lądowych. Sieć hydrograficzną tworzy Narew oraz Liza, Szeroka Struga, Awissa, Kurówka (dopływy lewe) oraz Kowalówka, Turośnianka i Czaplinianka (dopływy prawe).

Slide 66

Roślinność Dominujące powierzchniowo w parku szuwary turzycowiskowe reprezentowane są przez 14 zespołów roślinnych, szuwary trzcinowe - przez 7 zespołów, a roślinność wodna przez 12 zespołów. Poza tym występują tu zbiorowiska łąkowe i ziołoroślowe oraz 2 zespoły zarośli wierzbowych i 4 zespoły leśne. Na grądzikach wśród bagien spotyka się roślinność kserotermiczną. W wielu miejscach zachowała się poprzeczna strefowość zbiorowisk począwszy od zbiorowisk wodnych poprzez immersyjne, z głębokim corocznym zalewem, zbiorowiska emersyjne z roślinnością turzycowomszystą aż do strefy olszyn bagiennych, usytuowanych na obrzeżach doliny. Wiele zbiorowisk należy do rzadko spotykanych w kraju. Na bagnach i terenach zabagnionych występuje blisko 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym 13 objętych ochroną gatunkową.

Slide 67

Zwierzęta Wielkim walorem doliny Narwi i parku jest ornitofauna. W latach 1979 - 1981 stwierdzono w dolinie obecność 179 gatunków ptaków, w tym 149 gatunków lęgowych. Decyduje o tym powszechne występowanie kilku gatunków dominujących (rokitniczka, potrzos, brzęczka, trzcinniczek, krzyżówka), stanowiących 60 ornitofauny oraz występowanie gatunków charakterystycznych dla doliny, związanych z szuwarami bagiennymi (kropiatka, zielonka, rybitwa czarna, bąk, błotniak stawowy). Dolina Narwi spełnia kryteria, które kwalifikują ten obszar jako ostoję lęgową ptaków wodno-błotnych o znaczeniu międzynarodowym i europejskim. Jest ona rejonem lęgowym ponad 1 populacji europejskiej co najmniej 10 gatunków ptaków, w tym bąka, cyranki, błotniaka stawowego, błotniaka łąkowego, zielonki, kropiatki, derkacza, i dubelta, oraz miejscem rozrodu trzech gatunków ptaków zagrożonych wymarciem w skali światowej - bielika, derkacza i wodniczki. Na terenie parku występuje około 40 gatunków ssaków. Wśród nich jest niewielka populacja łosia i wydry oraz liczna (260 szt.) bobra. Środowiska wodne doliny są zasobne w ryby, których stwierdzono w parku 22 gatunków. W parku odnotowano m.in. także obecność 13 gatunków płazów.

Slide 68

Ojcowski Park Narodowy

Slide 69

Położenie, powierzchnia, historia Ojcowski Park Narodowy jest położony w południowej części kraju, w województwie małopolskim, w odległości 16 km na północ od Krakowa, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Park obejmuje doliny dwu niewielkich rzek - Prądnika i Sąspówki oraz przyległe fragmenty wierzchowiny jurajskiej. Park został utworzony w 1956 roku na obszarze 1440 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 2146 ha z czego 1529 ha zajmują lasy. Ochroną ścisłą objętych jest 251 ha terenów leśnych. Jest to najmniejszy park narodowy w Polsce. Początki ochrony obszaru parku sięgają 1924 roku, kiedy to z inicjatywy W. Szafera opracowano pierwszą monografię przyrodniczą tego regionu oraz projekt rezerwatu w Dolinie Prądnika i Sąspowskiej.

Slide 70

Geologia i geomorfologia  Podłoże geologiczne obszaru parku stanowią wapienie jurajskie, które powstały około 150-180 mln lat temu. W wyniku działania wód krasowych w dolinach ojcowskich powstał osobliwy krajobraz urozmaicony stromymi ścianami wąwozów, osiągających do 120 m głębokości oraz przeróżnymi formami skałkowymi i ostańcami. W rejonie Ojcowa występują dwie odmiany wapieni: skaliste i ławicowe. Wapienie skaliste są odporne na wietrzenie i tworzą wspaniałe ostańce oraz izolowane skałki w dolinach o urozmaiconych kształtach (Maczuga Herkulesa, Igła Deotymy i inne). Na terenie parku znajduje się ok. 400 jaskiń i inne formy krasowe, takie jak: wywierzyska, wciosy, rozłogi czy leje krasowe. Do najdłuższych jaskiń w parku należą: jaskinia Łokietka (320 m), jaskinia Ciemna (230 m) i jaskinia Zbójecka (189 m). Gleby wytworzone są na wapieniach, glinach i lessach.

Slide 71

Wody Obecna sieć rzeczna parku wykształciła się pod koniec trzeciorzędu w wyniku wgłębnej erozji potoków. Głównym ciekiem jest Prądnik, a jedynym jego dopływem na terenie parku jest Sąspówka. Potoki te zaopatrywane są w wodę z ok. 20 źródeł szczelinowo-krasowych zwanych wywierzyskami.

Slide 72

Roślinność Różnorodność rzeźby terenu oraz mikroklimatu wpłynęły na bogactwo i urozmaicenie flory parku, na terenie którego występuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych o różnych wymaganiach ekologicznych i pochodzeniu, w tym m.in. ok. 50 gatunków górskich i ponad 100 ciepłolubnych występujących głównie na południu Europy. Do najciekawszych z nich zalicza się: nasz największy storczyk - obuwik pospolity, subalpejski chaber miękkowłosy, stepowa trawa - ostnica Jana oraz rosnąca na jedynym w Polsce stanowisku macierzanka wczesna. W parku stwierdzono także 110 gatunków mszaków, 73 gat. wątrobowców, 370 gat. porostów i 1140 gatunków grzybów.

Slide 73

Zwierzęta Fauna parku jest bardzo bogata. Dotychczasowe badania wskazują na bytowanie na jego terenie ok. 5500 gatunków zwierząt; ogólną zaś ich liczbę szacuje się na 12000 gatunków. Spośród ssaków występują takie jak: borsuk, orzesznica, gronostaj oraz introdukowany w 1985 roku bóbr. Do najciekawszych ssaków należą nietoperze, z których wiele zimuje w tutejszych jaskiniach. Z 15 obserwowanych gatunków nietoperzy, zwraca uwagę osiągający tu północny kres swego występowania nocek orzęsiony. Wśród ptaków stwierdzono 134 gatunki m.in.: żyjącego głównie w górach pluszcza. Najliczniej reprezentowany i najbardziej urozmaicony jest świat owadów, liczący ok. 4600 gatunków, w tym m.in.: 1700 gatunków chrząszczy, ponad 950 gat. błonkówek i 1075 gat. motyli.

Slide 74

Pieniński Park Narodowy

Slide 80

Poleski Park Narodowy

Slide 81

Położenie, powierzchnia, historia Poleski Park Narodowy leży w Polsce środkowowschodniej na terenie województwa lubelskiego. Utworzony został w 1990 r. na obszarze 4813 ha. Park powstał na bazie rezerwatów torfowiskowych: Durne Bagno, Jezioro Moszne, Jezioro Długie, Torfowisko Orłowskie. Bagno Bubnów zostało włączone do PPN w 1994 r. Występuje tam najwięcej rzadkich gatunków fauny i flory. Aktualna powierzchnia parku wynosi 9762 ha, w tym lasy zajmują 4780 ha a wody i nieużytki (w tym najcenniejsze bagna) 2088 ha. Idea powstania parku narodowego na Polesiu powstała w 1959 r. W latach 1966-1982 na omawianym obszarze powstały cztery rezerwaty przyrody, a w roku 1982 Poleski Park Krajobrazowy.

Slide 82

Geologia, krajobraz Park położony jest w zachodniej części Polesia graniczącego od południa z Wyżyną Lubelską, od północy z Podlasiem i od zachodu z Mazowszem. Park w całości leży w obrębie Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, stanowiącego południową część Polesia Lubelskiego. Jest to obszar strefy kontaktowej dwóch wielkich jednostek strukturalnych Europy: Niżu Środkowoeuropejskiego i Niżu Wschodniobałtyckiego. Teren parku to namiastka tundry bądź lasotundry, wysunięta najdalej na południowy-zachód Europy. Rzeźba parku jest równinna. Po ustąpieniu zlodowacenia środkowopolskiego na obszarze tym było olbrzymie jezioro. Spływały do niego wody z wolnej od lodu Wyżyny Lubelskiej i następowało jego wypłycanie. Na terenie parku dominują równiny akumulacji organicznej powstałe w holocenie. Osobliwością parku jest kompleks węglanowych torfowisk niskich Bagno Bubnów, Bagno Staw i część Torfowiska Orłowskiego.

Slide 83

Roślinność  W parku występuje 928 gatunków roślin naczyniowych, z których  170 to gatunki rzadkie, a 60 podlega ochronie gatunkowej.  Znaczną ich część stanowią rośliny północne (140 gatunków),  wśród których są m.in. takie jak: brzoza niska, wierzby (lapońska i  borówkolistna), turzyce (strunowa, torfowa i bagienna), gnidosz  królewski, rosiczka długolistna, bagnica torfowa i lepnica litewska.  Florę atlantycką reprezentuje 25 gatunków, z których  najciekawszymi są: wywłócznik skrętoległy, wąkrota zwyczajna i  mięsożerna aldrowanda pęcherzykowata. Przez park przebiega  granica zasięgu 150 gatunków roślin. Najbardziej  charakterystycznymi dla parku zbiorowiskami roślinnymi są  torfowiska: niskie, przejściowe i wysokie. Lasy tworzą brzeziny  bagienne i ubogie bory sosnowe, a w podtopionych wodą  zagłębieniach olsy. Tło stanowią najliczniej występujące  zbiorowiska wodne i szuwarowe.

Slide 84

Ogólem na obszarze parku wyróżniono 208 zespołów roślinnych, z których większość to nieleśne. Licznie występują gatunki roślin borealnych: brzoza niska, wierzba lapońska i borówkolistna, rosiczki. Na Bagnie Bubnów i Staw występuje wiele chronionych i rzadkich gatunków roślin, spotykanych w znacznych ilościach, a niekiedy nawet masowo. Należą do nich m.in: goździk pyszny, goryczka wąskolistna i gorzkawa, kosatka kielichowata, kosaciec syberyjski, storczyki, nasięźrzał pospolity, grzybień północny, groszek błotny, pływacz średni, tłustosz dwubarwny, dzwonecznik wonny.

Slide 85

Zwierzęta   Na obszarze parku żyje 21 gatunków ryb, w tym głównie: karp, lin,  karaś, płoć, wzdręga, szczupak, okoń, węgorz oraz niezwykle  rzadka, chroniona - strzebla przekopowa. Spotkać można tam 12  gatunków płazów. Z 6 gatunków gadów na szczególną uwagę  zasługuje żółw błotny, mający jedno z większych stanowisk w  Europie. Najlepiej poznane są ptaki. Spośród 146 lęgowych gatunków 17  jest silnie zagrożonych. Większość ptaków spotykanych w parku  związana jest z siedliskami podmokłymi i wodnymi. Najcenniejsze  gatunki to: zalatujące - orzeł przedni, orzeł bielik i orlik  grubodzioby oraz lęgowe - orlik krzykliwy, żuraw, brodźce  (krzykliwy i samotny), gęś gęgawa, puchacz i bocian czarny. Z 35  gatunków ssaków na uwagę zasługują: smużka, nietoperz - karlik  większy, gronostaj, wydra, łoś, wilk oraz niedawno  reintrodukowany bóbr.

Slide 86

W kompleksie Bagno Bubnów i Staw występuje 87 gatunków ptaków, z których 40 to lęgowe, 10 prawdopodobnie gniazdujące, a pozostałe to zalatujące. Spośród wszystkich gatunków lęgowych Bagna Bubnów i Staw na szczególną uwagę zasługuje wodniczka. Jej liczebność oszacowano na 239 śpiewających samców. Czyni to z omawianego obiektu jedno z najbogatszych stanowisk tego gatunku w Polsce. Do osobliwości ornitologicznych omawianych torfowisk należą także m.in: kulik wielki i dubelt. Najliczniejszym zaś ptakiem drapieżnym jest coraz rzadszy w Polsce błotniak popielaty. Na omawianych bagnach gnieżdżą się także: sowa błotna, brodziec krwawodzioby, rycyk, cietrzew, wodnik, kropiatka, błotniak stawowy, błotniak zbożowy, pustułka, brzęczak, świerszczak, remiz, dziwonia i inne. Omawiane torfowiska odgrywają dużą rolę w okresie przelotów ptaków, zwłaszcza wiosną są miejscem odpoczynku i żerowania wielu gatunków kaczek, łysek i łabędzi oraz licznych żurawi i ptaków siewkowatych.

Slide 87

Roztoczańsk i Park Narodowy

Slide 88

Położenie, powierzchnia, historia   Roztoczański Park Narodowy leży w środkowowschodniej części kraju, w województwie lubelskim. Obejmuje najcenniejsze przyrodniczo obszary Roztocza Środkowego. Park utworzony został w 1974 roku na obszarze 4801 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 8482 ha, w tym lasy zajmują 8077 ha. Ochroną ścisłą objęto 806 ha. Park powstał na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec, będących wcześniej lasami Ordynacji Zamojskiej. Początki ochrony sięgają 1934 r., kiedy to utworzono rezerwat Bukowa Góra, który obecnie jest jednym z obszarów ochrony ścisłej parku. W 1938 roku po raz pierwszy w Polsce wydano zarządzenie o ochronie ptaków drapieżnych na terenie Ordynacji.

Slide 89

Geologia, geomorfologia i gleby Park znajduje się w urozmaiconym krajobrazie Roztocza Środkowego w dolinie górnego Wieprza. Jest to obszar oddzielający Wyżynę Lubelską od Kotliny Sandomierskiej o zróżnicowanej budowie geologicznej. Garb Roztocza budują skały górnokredowe (opoki, gezy i margle). W strefie krawędziowej występują utwory trzeciorzędowe. Utwory czwartorzędowe cienką pokrywą zalegają w Dolinie Wieprza i Padole Zwierzyńca. Główne typy rzeźby to zrównanie wierzchowinowe, ostańce, krawędzie, padoły i doliny. Pokrywa glebowa jest urozmaicona. W części północnej parku dominują gleby brunatne wyługowane wytworzone z gez i opok. Na pozostałym terenie jest większe urozmaicenie, przy czym największą powierzchnię zajmują piaszczyste gleby

Slide 90

Wody Główny ciek wodny Roztocza Środkowego i parku to rzeka Wieprz. Na odcinku przepływającym przez teren parku sklasyfikowana jest w II klasie czystości. Z terenu parku biorą początek strumienie: Szum (2,5 km) i Świerszcz (7,5 km) odprowadzające swe wody do Tanwi i Wieprza. Wody potoku Świerszcz zasilają kompleks stawów Echo oraz staw w centrum Zwierzyńca.

Slide 91

Roślinność Flora naczyniowa Parku liczy około 750 gatunków, w tym liczne górskie (m.in. tojad dzióbaty, widłak wroniec, czosnek siatkowaty), północne (zimoziół północny, bagnica torfowa, brzoza niska), pontyjskie (pluskawica europejska) oraz atlantyckie (rosiczka pośrednia, widłak torfowy itd.). Na terenie parku występuje około 400 drzew pomnikowych. W parku wyróżniono 21 zespołów leśnych i szereg zbiorowisk niższej rangi, z których najcenniejsze to wyżynny bór jodłowy i buczyna karpacka zajmujące ok. 45 powierzchni leśnej. Jodły osiągają w nich najwyższe wymiary w Polsce (50 m wysokości, 470 cm obwodu i do 20 m3 masy drzewnej). Spośród innych na uwagę zasługują: świetlista dąbrowa, grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-olchowy, kontynentalne torfowisko wysokie, ols porzeczkowy, a także różne typy borów sosnowych. Na roślinność nieleśną składa się 28 zespołów i 12 zbiorowisk.

Slide 92

Zwierzęta Z dużych ssaków na terenie parku występują: jelenie, sarny, dziki, lisy, kuny, borsuki i wilki. W 1979 roku reintrodukowano bobry, które zadomowiły się w dolinie rzeki Wieprz. W 1982 roku do parku sprowadzone zostały koniki polskie będące potomkami dawnych dzikich koni leśnych - tarpanów. Drobne ssaki reprezentują chronione gatunki owadożernych: ryjówka aksamitna i mała, zębiełek białawy oraz liczne gatunki nietoperzy. Żyją tu także: orzesznica, popielica, koszatka. 

Slide 93

Spośród około 190 gatunków ptaków spotykanych na terenie parku na uwagę zasługują: orlik krzykliwy, trzmielojad, bocian czarny, liczne dzięcioły (w tym rzadko występujący dzięcioł białogrzbiety), muchówka mała i białoszyja, gołąb siniak, czyż oraz pliszka górska. Gady reprezentują jaszczurki (zwinka, żyworodna i padalec - dość często odmiany turkusowej), żmija zygakowata i zaskroniec oraz rzadko spotykany żółw błotny. Z płazów warto wymienić traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę ziemną, ropuchę zieloną i kumaka nizinnego oraz żabę śmieszkę. Interesująca jest także fauna bezkręgowców parku, a szczególnie świat owadów, spośród których tylko samych chrząszczy jest ponad 2000 gatunków.

Slide 94

Magurski Park Narodowy

Slide 95

Położenie, powierzchnia Magurski Park Narodowy utworzony został w 1995 roku na obszarze 19962 ha. Park leży w południowej części kraju, w Beskidzie Niskim, przy granicy z Republiką Słowacką. Położony jest na terenie województw podkarpackiego i małopolskiego. Obejmuje on znaczną część obszaru źródłowego Wisłoki jakim jest masyw Magury Wątkowskiej, który jest fragmentem głównego grzbietu karpackiego. W parku dominują ekosystemy leśne, które zajmują 19058 ha.

Slide 96

Geologia i geomorfologia  Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego krajobraz gór średnich i niskich. Pod względem budowy geologicznej dominują skały fliszowe płaszczowiny magurskiej. Spośród osobliwości geologicznych wymienić należy: pomnik przyrody Diabli Kamień i rezerwat Kornuty. Główną częścią parku jest grzbiet Magury Wątkowskiej z kulminacją na Wątkowej (847 m n.p.m.). Jego północne stoki są pokrojone źródłami potoków Bednarka i Kłopotnica. Wschodnia część Magury uformowała się w ciąg pojedynczych garbów oddzielonych dolinami potoków i głębokimi przełęczami. Dłuższe pasma występują na południu parku gdzie wyraziste akcenty stanowią wzgórza Nad Tysowym (713 m n.p.m.), Wielka Góra (719 m n.p.m.) i Baranie (728 m n.p.m.), oddzielone od siebie przełęczą nad Ożenną, Ciechanią i Olchowcem.

Slide 97

Wody Na terenie parku znajdują się źródliska Wisłoki. Rzeka ta wraz ze swoimi licznymi dopływami jest ważnym elementem krajobrazu parku. Ta typowo górska rzeka tworzy malownicze przełomy i zakola. Często zmienia kierunek, zazwyczaj po przyjęciu większego dopływu. Od południa zasilają ją Ryjak, Krempna i Wilsznia a od północy Świerzówka i Reszówka.

Slide 98

Roślinność Szata roślinna parku ma charakter piętrowy oraz znamiona obszaru przejściowego między Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi. W zespołach roślinnych zaznacza się stała obecność typowych gatunków podgórskich, ciepłolubnych i kserotermicznych. W 10 zbiorowiskach roślinnych zdecydowanie przeważają zbiorowiska leśne. W piętrze pogórza (do 530 m n.p.m.) zachowały się fragmenty grądu, olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od 530 m n.p.m. po szczyty) przeważa żyzna buczyna karpacka. Znaczną powierzchnię zajmują także bory jodłowe, świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. W strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały udział świerka, co świadczy o dużej ich naturalności. Liczba gatunków roślin naczyniowych potwierdzonych wynosi prawie 800. W parku występuje 45 gatunków górskich oraz 70 gatunków chronionych roślin naczyniowych.

Slide 99

Zwierzęta Park jest jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoją fauny. Na jego terenie występuje 137 gatunków ptaków, w tym 108 lęgowych (głównie leśnych), wśród nich wiele gatunków rzadkich i zagrożonych jak np: orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz i trzmielojad oraz ptaki, które mają liczne populacje: bocian czarny, puszczyk uralski i dzięcioł białogrzbiety. Żyje tu 35 gatunków ssaków, a wśród nich duże ssaki drapieżne jak niedźwiedź brunatny, (stale zachodzący ze Słowacji i Bieszczadów), ryś, żbik, wilk i wydra. W faunie wodnej na podkreślenie zasługują: pstrąg potokowy i głowacz białopłetwy. Park i jego otulina obfitują w liczne gatunki płazów i gadów: salamandra plamista, traszki, kumak górski, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty i zaskroniec zwyczajny. W grupie bezkręgowców dominują owady, wśród których na uwagę zasługują gatunki rzadkie i zagrożone motyli: niepylak mnemozyna, paź żeglarz, paź królowej oraz chrząszcze: nadobnica alpejska i kozioróg bukowiec. Do osobliwości należy występowanie skalnika prozerpiny (gatunek południowoeuropejski). Szacuje się, że na terenie parku występuje około 200 gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną gatunkową.

Slide 100

Karkonoski Park Narodowy

Slide 106

Świętokrzysk i Park Narodowy

Slide 112

Słowiński Park Narodowy

Slide 113

Położenie, powierzchnia, historia Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu środkowym, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej, w województwie pomorskim. Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km brzeg Bałtyku. Prace nad utworzeniem parku podjęto w 1946 r. na konferencji w Łebie, której uczestnikami byli naukowcy z Poznania i Gdańska. Utworzony został w 1967 roku na obszarze 18069 ha. Aktualna powierzchnia w zarządzie wynosi 18618 ha z czego 10214 ha - to wody oraz 4599 ha - to lasy. Ochronie ścisłej podlega 5619 ha, w tym 2528 ha lasów.

Slide 114

Geologia i geomorfologia Teren parku w przeszłości stanowił zatokę morską. Ukształtowanie parku wynika z działalności lądolodu skandynawskiego i późniejszej działalności Morza Bałtyckiego. Lądolód pozostawił pasmo wzgórz morenowych, które od południa i zachodu otaczają teren parku. Najwyższe wzniesienie morenowe Rowokół (115 m n.p.m.) stanowi punkt widokowy całyprocesy park. geomorfologiczne  Działalność Bałtyku orazna inne utworzyły mierzeje, które oddzielają jeziora od morza. Mierzeja Gardneńsko-Łebska zbudowana jest w całości z piasku wyrzucanego na plażę przez fale morskie. Wyrzucany na plażę piasek, osuszany przez słońce i wiatr, wywiewany jest dalej w głąb lądu. W wyniku tego procesu powstały wydmy ruchome. Największy obszar wydmowy znajduje się na Mierzei Łebskiej, a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha. Wydmy osiągają wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku.

Slide 115

Woda Wędrujące wydmy wraz z 4 płytkimi przymorskimi jeziorami stanowią  osobliwość na skalę europejską. Ekosystemy wodne zajmują prawie 55  powierzchni parku. Największymi z nich są jeziora: Łebsko (7140 ha,  maksymalna głębokość 6,3 m), Gardno (pow. 2468 ha, maksymalna  głębokość 2,6 m) i Dołgie Wielkie (146 ha, maksymalna głębokość 2,9 m). Jeziora Łebsko i Gardno powstanie  swe zawdzięczają mierzejom, które  stopniowo odcięły dawne zatoki od  morza. Jeziora Dołgie Wielkie i Dołgie  Małe tworzyły zatokę jeziora Gardno  sięgającą na wschód. Dopiero  wędrujące wydmy przecięły tę zatokę  tworząc te dwa małe zbiorniki. Przez  teren parku przepływa 7 rzek, z  których największe to Łeba i Łupawa.

Slide 116

Roślinność Najbardziej charakterystyczny dla parku jest strefowy układ roślinności stanowiący naturalny ciąg sukcesyjny, który przebiega równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu, oraz obejmuje zespoły od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po nadmorskie bory bażynowe. Flora roślin naczyniowych liczy ok. 850 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Na piaszczystym brzegu morskim spotkać można glony. Na plaży zimowej, nie zalewanej wodami silnych sztormów jesiennych pojawiają się pierwsze rośliny pionierskie: rukwiel nadmorska, honkenia piaskowa. Na wydmie białej występuje piaskownica zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa oraz najpiękniejsza roślina wybrzeża - mikołajek nadmorski. W miarę przesuwania się w głąb lądu występują wydmy szare pokryte przez psammofilną murawę, w której dominuje szczotlicha siwa i turzyca piaskowa. Dalej pojawiają się kępy bażyny czarnej i wrzosu zwyczajnego, które dają początek sosnowym borom bażynowym.

Slide 117

Zwierzęta Dominującą wśród kręgowców grupę zwierząt w parku stanowią ptaki, których na jego terenie stwierdzono 257 gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Bogactwo awifauny spowodowane jest różnorodnością środowisk przyrodniczych oraz położeniem parku na trasie wiosennych i jesiennych przelotów. Niedostępność terenu sprawia, że w ciągu prawie całego roku ptactwo znajduje tu miejsce do gniazdowania czy wypoczynku w czasie przelotów. Do najcenniejszych gatunków ptaków należy zaliczyć takie gatunki jak: bielik, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, kruk, łabędzie i liczne gatunki kaczek. Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające.

Slide 118

Tatrzański Park Narodowy

Slide 124

Ujście Warty PN

Slide 125

Położenie, powierzchnia, historia   Projekt utworzenia Parku Narodowego Ujście Warty został przyjęty przez Radę Ministrów 19 czerwca 2001r. Park ten jest położony jest w historycznej delcie ujścia Warty do Odry, na terenie województwa lubuskiego. Jego powierzchnia wynosi 7955,86 ha, a powierzchnia otuliny to 10453,99 ha. Park Narodowy Ujście Warty powstał w miejsce istniejącego od 1977 r. rezerwatu przyrody Słońsk oraz części Parku Krajobrazowego Ujście Warty. Ze względu na szczególne znaczenie tego terenu, zwłaszcza dla ptaków wodnych i błotnych rezerwat Słońsk został w 1984r. objęty konwencją Ramsar, której celem jest ochrona terenów podmokłych, ważnych jako siedlisko życiowe ptaków. Obecnie jednym z pierwszych zadań parku będzie wpisanie na listę konwencji całego obszaru parku narodowego. Swoją działalność rozpoczął z dniem 1 lipca 2001 r.

Slide 126

Wody   Główną rzeką parku jest Warta, dzieląc go na część południową - były rezerwat Słońsk, położoną w Kostrzyńskim Zbiorniku Retencyjnym oraz północną - tzw. Polder Północny. W części południowej roczne wahania poziomu wody dochodzą nawet do 4m, a główną funkcją tej części parku jest gromadzenie wód powodziowych, na które decydujący wpływ mają stany wód w Odrze, w mniejszym stopniu w Warcie i w dorzeczu Postomii. Poziom wody w tej części podnosi się zwykle późną jesienią i najwyższy jest wiosną ( marzec - kwiecień). Część północna to polder z licznymi starorzeczami i bogatą siecią urządzeń melioracyjnych, oddzielony od Warty wałem ochronnym.

Slide 127

Roślinność Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400 gatunków roślin naczyniowych to około 30 flory całej Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. O dużym zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów roślinnych. 

Slide 128

Szata roślinna Parku ma w przeważającej części charakter naturalny, choć struktura roślinności rzeczywistej odbiega od potencjalnej. Pośrednie i bezpośrednie oddziaływanie człowieka, dokumentowane już kilka stuleci, zaznaczyło się przede wszystkim zanikiem roślinności leśnej o charakterze łęgowym oraz rozpowszechnieniem zbiorowisk naturalnych tzw. auksochorycznych. Na tle innych odcinków rzeki Warty, szata roślinna projektowanego Parku wyróżnia się wysokim poziomem naturalności, a także unikatowym charakterem. Na ten ostatni składa się między innymi występowanie kilku bardzo rzadkich, zagrożonych wyginięciem roślin naczyniowych. Szata roślinna jest bardzo interesującym obiektem badawczym oraz dydaktycznym. Stwarza możliwości prowadzenia studiów nad strukturą i dynamiką flory. Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian wynikających ze świadomych manipulacji hydrologicznych. Roślinność dolin rzecznych w całej Europie została już w większości bardzo silnie przekształcona.

Slide 129

Zwierzęta  Obszar Parku Narodowego Ujście Warty to jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków ptaków Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku należy do zagrożonych wyginięciem według międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International jak np.: wodniczka Acrocephalus paludicola, derkacz Crex crex, rycyk Limosa limosa, żuraw Grus grus, bąk Botaurus stellaris, bączek Ixobychus minutus, czy też występująca tutaj dość pospolicie rybitwa czarna Chlidonias niger.

Slide 130

Park Narodowy Ujście Warty odgrywa ważną rolę dla ptaków również poza sezonem rozrodczym. Bardzo licznie pierzą się na tym terenie kaczki krzyżówki Anas platyrhynchos, cyraneczki Anas crecca, a także gęsi gęgawy Anser anser i łabędzie nieme Cygnus olor, łyski Fulica atra. W okresie migracji jesiennej Park jest miejscem koncentracji ptaków wodnych i błotnych - głównie gęsi zbożowej i białoczelnej Anser fabalis i albifrons - liczba nocujących gęsi dochodzi do 200 tys. osobników. W okresie zimowym Park Narodowy Ujście Warty to największe zimowisko w Polsce łabędzia krzykliwego Cygnus cygnus - do 2500 osobników, a także ważne zimowisko bielika Haliaeetus albicilla - do 50 osobników. Ochronę ptaków utrudnia pojawienie się i szybki rozwój populacji norki amerykańskiej Mustela vison, a także coraz częstsze informacje dotyczące pojawiania się szopa pracza Procyon lotor, przybywającego z zachodu.

Slide 131

Wielkopolsk i Park Narodowy

Slide 132

Położenie, powierzchnia, historia   Wielkopolski Park Narodowy znajduje się w województwie wielkopolskim, 15 km na południe od Poznania. Park leży w środkowo-zachodniej Polsce na terenie Pojezierza Wielkopolskiego i obejmuje (wraz z otuliną) część Pojezierza Poznańskiego oraz niewielkie fragmenty Poznańskiego Przełomu Warty. Utworzony został w 1957 r. na obszarze 5244 ha. Obecna powierzchnia parku wynosi 7620 ha z czego lasy zajmują 4441 ha, wody 447 ha oraz inne grunty 2732 ha, wsród których największy udział mają użytki rolne 2237 ha. W parku jest 18 obszarów ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 259 ha.

Slide 133

Pierwszy z ideą utworzenia parku wystąpił w 1922 roku prof. A. Wodziczko. Ukoronowaniem dziesięcioletnich starań było utworzenie w 1932 roku dwóch rezerwatów przyrody: w Puszczykowie na powierzchni 239 ha i w okolicy jez. Kociołek na pow. 189 ha. W 1933 roku w Osowej Górze nastąpiło symboliczne otwarcie Wielkopolskiego Parku Narodowego.

Slide 134

Geologia i geomorfologia Ukształtowanie terenu w parku jest ściśle związane z działalnością lodowca, głównie w okresie 70 - 10 tysięcy lat temu (zlodowacenie bałtyckie). Największą powierzchnię zajmuje wysoczyzna morenowa zbudowana z glin, piasków i żwirów zwałowych. Obszar wysoczyzny zamyka morena spiętrzona z najwyższym wzniesieniem parku - Osowa Góra której wysokość wynosi 132 m n.p.m. Wysoczyznę rozcinają wyżłobione przez lodowiec rynny, w których znajdują się liczne jeziora: Łódzko-Dymaczewskie, Witobelskie, Góreckie, Rosnowsko- Chomęcickie, Budzyńskie, Kociołek i inne. Za najpiękniejsze uchodzi ozdobione dwoma wyspami Jez. Góreckie. W południowej części parku obszar wysoczyzny graniczy z Pradoliną Warszawsko-Berlińską. Do innych form terenowych należą owalne w zarysie pagórki kemy oraz przypominające nasypy kolejowe wzniesienia ozy. Na terenie parku znajduje się część najdłuższego w Polsce Ozu Bukowsko-Mosińskiego (37 km długości).

Slide 135

Roślinność Na terenie parku stwierdzono występowanie około 1100 gatunków roślin naczyniowych, 200 gatunków mszaków, 150 gatunków porostów, 350 gatunków glonów, 400 gatunków grzybów wyższych. Główny element flory stanowią gatunki eurosyberyjskie, m.in. sosna zwyczajna (jej udział w lasach wynosi 70), a także liczne rośliny runa leśnego, jak np.: czworolist pospolity czy konwalia dwulistna, oraz gatunki środkowoeuropejskie, np.: dąb szypułkowy, grab pospolity, naparstnica zwyczajna, pięciornik biały. Z roślin północnych wymienić można zimoziół północny - relikt epoki lodowcowej. Wpływy łagodnego, wilgotnego klimatu Europy Zachodniej zaznacza się obecnością gatunków o charakterze atlantyckim: wiciokrzew pomorski, wąkrota zwyczajna, pięciornik płonny. Do roślin związanych z klimatem łagodnym należy również rzadkie drzewo - jarząb brekinia tzw. brzęk .

Slide 136

Zwierzęta Fauna parku charakteryzuje się bogactwem gatunków należących do rozmaitych grup systematycznych. Najbogatsza jest fauna bezkręgowców, wśród których najliczniej reprezentowane są owady liczące ponad 3 tysiące gatunków. Lasy obfitują w chrząszcze. Są wśród nich zarówno gatunki chronione (jelonek rogacz, kozioróg dębosz), jak i groźne szkodniki drzew leśnych (m.in. szkodniki sosny - cetyniec większy, cetyniec mniejszy, przypłaszczek granatek oraz drwalnik paskowany). Bogaty jest świat pajęczaków. Z bardziej interesujących gatunków stwierdzono występowanie tygrzyka paskowanego, największego w Polsce przedstawiciela rodziny krzyżykowatych oraz pająka topika - jedynego w kraju gatunku spędzającego całe życie pod wodą. W jeziorach występują liczne okonie, leszcze, liny, szczupaki oraz węgorze. Na obszarze parku występują wszystkie gatunki płazów spotykanych na terenach nizinnych Polski oraz 5 gatunków gadów: gniewosz, zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworodna. Ptaki w parku reprezentowane są przez ok. 190 gatunków lęgowców i przelotnych. Z rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła czarnego. Z ptaków drapieżnych można zauważyć wśród lasów i łąk kanię czarną, w pobliżu pól myszołowa zwyczajnego, a przy bagnach błotniaka stawowego. Na obszarze parku występuje ponad 40 gatunków ssaków w tym m.in. ryjówki i liczne gatunki nietoperzy.

Slide 137

Wigierski Park Narodowy

Slide 138

Położenie i powierzchnia Wigierski Park Narodowy znajduje się w północno-wschodniej Polsce, na terenie województwa podlaskiego, w krainie Mazursko-Podlaskiej, w północno-wschodniej części dzielnicy Pojezierza Mazurskiego i północnej dzielnicy Puszczy Augustowskiej. Park utworzony został 1 stycznia 1989 roku na obszarze 14956 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 15085 ha, w tym 9459 ha to grunty leśne, 2908 ha - wody i 2788 ha inne tereny, głównie użytkowane rolniczo (2228 ha). Ochroną ścisłą objętych jest 380 ha, w tym 120 ha lasów i 260 ha wód. Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową.

Slide 139

Geologia, geomorfologia, krajobraz  Krajobraz parku został ukształtowany w okresie ostatniego  zlodowacenia, około 12 tysięcy lat temu. Ustępujący lądolód  pozostawił urozmaiconą rzeźbę terenu z licznymi kemami, ozami,  polami sandrowymi i obszarami moreny dennej, poprzecinanymi  rynnami lodowcowymi i zagłębieniami bezodpływowymi. W rynnach  i zagłębieniach powstały liczne jeziora. Najpłytsze z nich zarosły już  roślinnością torfowiskową, a w innych zbiornikach obserwować  można róźne stadia ich naturalnej sukcesji. Najwyższe wzniesienia  parku osiągają wysokość ponad 180 m n.p.m., zaś najniżej  położone tereny znajdują się na wysokości 130 m n.p.m. Północna  część parku jest silnie pofałdowana, z rozległymi morenami  dennymi oraz wzgórzami i wałami moreny czołowej - stanowiącymi  lokalne kulminacje o stromych zboczach i wysokościach  względnych dochodzących do 35 m. Podłoże tej części parku  zbudowane jest z gliny, piasku i żwiru, z licznymi kamieniami o  zróżnicowanym składzie mineralogicznym. Południowa część parku  ma charakter bardziej płaski i stanowi początek olbrzymiego  sandru, pokrytego Puszczą Augustowską - największym zwartym  kompleksem leśnym w Polsce.

Slide 140

Wody Pozostałością po zlodowaceniach są liczne jeziora o różnym kształcie, powierzchni i głębokości. Na obszarze parku znajdują się 42 jeziora. Największe z nich Wigry ma 2187 ha powierzchni, maksymalną głębokość 73 m i zajmuje centralną część parku. Jeziora reprezentują szeroką gamę typów limnologicznych, różniących się pomiędzy sobą żyznością, termiką i koncentracją związków humusowych. Osobliwością wśród nich są dystroficzne jeziora śródleśne, tzw. suchary, otoczone mszarem torfowcowym. Główną rzeką parku jest Czarna Hańcza, przepływająca przez jezioro Wigry i stanowiąca znany i ceniony w kraju szlak kajakowy.

Slide 141

Roślinność   Na terenie parku stwierdzono prawie 1000 gatunków roślin naczyniowych, w tym około 60 podlegających ochronie ścisłej i 14 podlegających ochronie częściowej, ponad 200 gatunków mchów i wątrobowców oraz prawie 300 gatunków porostów .

Slide 142

Roślinność parku charakteryzuje się całkowitym brakiem buka, rzadkim występowaniem graba i stałą obecnością świerka we wszystkich niemal typach zbiorowisk leśnych. Zbiorowiska roślinne cechuje obecność wielu gatunków o charakterze borealno-kontynentalnym. Wśród zbiorowisk leśnych największą powierzchnię zajmują zbiorowiska grądu trzcinnikowego, subborealnych borów mieszanych i typowych grądów. Spośród zbiorowisk leśnych najbardziej zbliżony do naturalnego charakter mają bory i lasy bagienne, bory świeże oraz olsy. Dużą część powierzchni parku zajmują także torfowiska, będące często zbiorowiskami unikatowymi w skali kraju. Szczególnie roślinność torfowisk wysokich i przejściowych zachowała tu często swój naturalny charakter. Na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska torfowiskowe z brzozą niską, rzadkimi gatunkami wątrobowców oraz wełnianeczką alpejską, rosiczką okrągłolistną i długolistną, żurawiną drobnolistną, bażyną czarną i skalnicą torfowiskową. Duża liczba zespołów i gatunków roślin wynika ze zróżnicowania fizjograficznego terenu oraz historii rozwoju szaty roślinnej.

Slide 143

Zwierzęta Dotychczas na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 1700 gatunków zwierząt, w tym m.in. 46 gatunków ssaków, 202 gatunki ptaków, 12 gatunków płazów i 5 gatunków gadów. Najbardziej charakterystycznym gatunkiem występującym w parku jest bóbr europejski, licznie zasiedlający brzegi rzek i jezior. Obecnie szacuje się jego liczebność w parku na około 250 osobników. Z dużych drapieżników coraz częściej spotkać można wilka.

Slide 144

Woliński Park Narodowy

Slide 150

Położenie, powierzchnia, historia Woliński Park Narodowy położony jest u ujścia Odry w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w pobliżu granicy polsko - niemieckiej. Obejmuje ochroną niezwykle cenną północno - zachodnią część wyspy Wolin. Park utworzono w 1960 roku na powierzchni 4691 ha. Powiększony został w roku 1996 poprzez przyłączenie od północy pasa przybrzeżnych wód Bałtyku o szerokości 1 mili morskiej oraz od zachodu rozlewiska delty Świny. W wyniku włączenia części Zatoki Pomorskiej oraz wód morskich wewnętrznych Zalewu Szczecińskiego, Woliński Park Narodowy stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim. Obecna powierzchnia parku wynosi 10937 ha, w tym lasów 4649 ha. Ochroną ścisłą objęto 6 leśnych obszarów o łącznej powierzchni 165 ha.

Slide 151

Geologia i geomorfologia Obszar lądowy parku jest silnie zróżnicowany. Charakterystycznym jego elementem jest rozciągające się na przestrzeni 15 km wysokie do 95 m wybrzeże klifowe. Niszczone ono jest przez sztormy, wiatry i słońce, w wyniku czego cofa się rocznie o ok. 80 cm. Deniwelacja na obszarze parku wynosi od 0 do 115 m. Dominującym elementem rzeźby są wzgórza morenowe, które zajmują ok. 75 powierzchni ladowej parku.

Slide 152

Wody Wody obok lasów to dominujące ekosystemy parku. W północnej jego części jest to pas wód Bałtyku, a od zachodu delta Świny. Delta Świny jest to kompleks wodno-błotnych wysp i wysepek oddzielonych kanałami o zmiennych kierunkach przepływu oraz różnych poziomach wody, okresowo zalewanych zwłaszcza w czasie cofki (wlewania się spiętrzonych przez północne wiatry wód Bałtyku do Zalewu Szczecińskiego). Na rozległą panoramę rozlewisk delty Świny oraz Zalewu Szczecińskiego malowniczy widok roztacza się ze wzgórza Zielonka. W lesistej części parku znajdują się 5 polodowcowych jezior: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i Domysłowskie oraz sztuczne: Turkusowe i Stara Kredownia.

Slide 153

Roślinność Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich. Na terenie lądowym parku dominują wzniesienia morenowe pokryte lasami bukowo-sosnowo-dębowymi. Głównym gatunkiem w lasach jest jednak sosna, która zajmuje 68 lądowej powierzchni parku. Buk zajmuje 23 , dąb 7, a inne gatunki pozostałą część. Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych. Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch obszarach ochrony ścisłej w części południowej parku oraz w dwóch w części północnej, gdzie występuje m.in. buczyna storczykowa. Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby tzw. nasypie przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków.

Slide 154

Zwierzęta Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w ochronie siedlisk ptaków wodno - błotnych, które tutaj znajdują spokój oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych wędrówek. Obszar delty Świny został zaliczony do ostoi ptaków o znaczeniu europejskim. Aktualnie m.in. prowadzona jest reintrodukcja puchacza. Wody Zatoki Pomorskiej to biotop wielu gatunków zwłaszcza ryb oraz rzadszych ssaków morskich - foki szarej i morświna.